Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

peronòspera , nf: pronòspera Definition genia de mufa e maladia de erbas e matedu (famada sa chi atacat a sa bide) Scientific Terminology atn, mld, Plasmopara viticola Translations French péronospora English downy mildew Spanish mildiu de la vid Italian peronòspora German Peronospora.

petorrúdu , agt Definition chi est de bona petorra, chi portat petorras mannas, de petus largu Scientific Terminology zcrn Etymon srd. Translations French forte de poitrine English broad-chested Spanish de pecho amplio Italian pettoruto German vollbrüstig.

píbara , nf: píbera, pípara, pípera Definition genia de arrasia velenosa chi assimbígiat a su coloru, ma chi no si agatat o no faet in Sardigna: is chi si agatant funt su coloru de abba o tartza (p. de arriu, de àcua, de modhe: natrix maura) e un'àteru coloru mannu chi faet fora de s'abba (p. de sicu, de soli, soliana, coluber hippocrepis); est animale sèmpere pigau a paragone po gente mala / sulai che píbera = furriàresi male arrennegados, arrespòndhere a boghes Sentences che píbera chi pistu li ant sa coa ti boltas a sa tzega a mossigare (P.Porcu)◊ sunt che píberas de sicu ammanitzendhe trobeas pro afunare ideas e fadigas ◊ no ti tzachis, ca paris una píbara! ◊ nàsciu, suat che una píbara! ◊ ferenandhe che píbera, cumintzat a boghes contras a su fizu ◊ arrebbugia, candu dha fuedhas si fúrriat comenti a una píbara! Scientific Terminology anar, natrix maura, coluber hippocrepis Etymon ltn. vipera Translations French vipère, couleuvre sarde English viper, grass snake, sardinian coluber Spanish culebra viperina, culebra de herradura Italian vìpera, bìscia viperina, còlubro sardo German Ringelnatter, Hufeisennatter.

pibisíu , nm, nf: pibissia, pibissiu, pibitzia, pibitziu Definition genia de bobboi de tantas calidades (ma mescamente cussa birde), longhitu, a bortas mannu cantu unu pódhighe, cun duas cambas longas longas e cun is alas: si movet a brínchidos e a bolu puru, ponet sa cria in terra, est tímiu ca segundhu s'annada ndhe naschit meda, in beranu intrandho s'istade, e si che papat s'erba, is laores Synonyms e antonyms ateribilche, mammagràida, pibiciri, telaporca, tilibilche, tziabróssima, tzilibrínchidi, tzimpilighe Scientific Terminology crp, Tettigonia viridissima Etymon srd. Translations French sauterelle verte English locust Spanish grillo de matorral Italian cavallétta vérde German Laubheuschrecke.

picapètza , nm Definition aina o màchina po segare a piticu o pistare a fine sa petza Synonyms e antonyms acapuladori, pistapeta Sentences sa bomba atómica at a fai a arrogus totu s'umanidadi coment'e unu picapetza Translations French hache-viande English mincer Spanish picadora de carne Italian tritacarne German Fleischwolf.

pigabíga , nf Definition erba chi faet a cambighedhos longos longos, istérrios, a bàtoro atzas ue portat coment'e pilos curtzitedhos fatos a cancarrone (e po cussu si apicigant a su bestimentu e fintzes a manos) e in dónnia nodu bogat de sete a oto fogighedhas e ccn. cambighedhu prus piticu: faet unu frutighedhu tundhu chi apicigat cussu puru; àteras genias de erba Synonyms e antonyms apicigapíciga, batiringalonga, pigulosu, pitzicadorja / atzotalimba 1 Scientific Terminology rba, Galium aparine, G. murake, G. parisiense Etymon srd. Translations French aspérule English catchweed Spanish amor de hortelano Italian attacca vèste German Klebkraut.

pigulósu , nm, nf: priculosa Definition erba chi faet a cambighedhos longos longos, istérrios, a bàtoro atzas ue portat coment'e pilos curtzitedhos fatos a cancarrone (e po cussu si apicigant a su bistimentu e fintzes a manos) e in dónnia nodu bogat de sete a oto fogighedhas e ccn. cambighedhu prus piticu: faet unu frutighedhu tundhu chi apicigat cussu puru Synonyms e antonyms apicigapíciga, batiringalonga, pidigulosa, pigabiga, pitzicadorja Scientific Terminology rba, Galium aparine Etymon srd. Translations French aspérule English goose-grass Spanish amor de hortelano Italian attaccamani, attacca vèste German Klebkraut.

pilirintzòne , nm Definition pedhighedha fine, pigighedhu de pedhe Synonyms e antonyms pidhoncu Scientific Terminology crn Translations French peau English cuticle Spanish trocito de piel Italian pellicina German Häutchen.

pinghinósu , agt Definition chi est totu brutu, mescamente brutu de ógiu o pingu, totu a marcos de ógiu Synonyms e antonyms brutu, losingiosu, untinadu, untinosu Sentences sa giustíscia t'incantet, pinghinosa, mandrona, maca e bruta! Etymon srd. Translations French plein de taches English greasy Spanish salpicado de aceite Italian frittellóso German fleckig.

pínniche , nm: pínnige, pínnighe, pínnighi, pínnigi, pínnixe, pínnixi, prínnige, prínnighe Definition genia de bobboitedhu minudu chi suspit su sàmbene de is animales / pínnixi de mata = capita, babbautzu birde, púdidu; pínnixi de mari = genia de animaledhu croxiu a dóighi cambas (galathea strigosa) chi is piscadores narant puru scorpioni, segadirus Synonyms e antonyms chímighe, chínniche, corosta, pinni, rulta Sentences immoi in custa barraca no podit mancai su pínnighi aresti ◊ sa carrotza fiat prena de pínnighe Scientific Terminology crp, cimex lectularius Etymon srd. Translations French punaise English bug Spanish chinche de cama Italian cìmice German Bettwanze.

pischèra , nf Definition logu a oru a mare, istagnu chi tenet essia a mare, ue si contivígiat sa pisca, fatu a manera de fàere intrare (e crèschere) su pische de su mare e piscare méngius, cun prus seguresa e lúcuru / conchedh'e p. = genia de lissa pitica, de calecunu prammu de longària Synonyms e antonyms annessarzu, messalzu Sentences no isco si de pische in mare e in pischera si ndhe at a piscae Scientific Terminology pscd Etymon spn. pesquera Translations French vivier English fish-pond Spanish vivero de peces Italian peschièra German Fischteich.

piscixédhu 1 , nm Definition piscaredhu de muru, bobboitedhu piticu, longhitu, de forma a bisura de pische postu de ladu, bianchedhu asuta, cun tantos peighedhos, e de colore lúghidu in pitzu: faet in logu de paperi (chi papat) e no solu e no essit a sa lughe Scientific Terminology crp, lepisma saccharina, ctenolepisma targionii, thermobia domestica. Translations Spanish pececillo de plata Italian pesciolino d'argento

pitzicadòrja , nf Definition erba chi faet a cambighedhos longos longos, istérrios, a bàtoro atzas ue portat coment'e pilos curtzitedhos fatos a cancarrone (e po cussu si apicigant a su bestimentu e fintzes a manos) e in dónnia nodu bogat de sete a oto fogighedhas e ccn. cambighedhu prus piticu: faet unu frutighedhu tundhu chi apicigat cussu puru Synonyms e antonyms apicigapíciga, batiringalonga, pigabiga, pigulosu Scientific Terminology rba, Galium aparine Etymon srd. Translations French aspérule English catchweed Spanish amor de hortelano Italian asperèlla, attaccamani German Klebkraut.

platèa , nf: pratea Definition sa parte prus bàscia de su teatru, inue cicit sa gente po castiare is atores; fintzes sa gente etotu chi dhu'est abbaidandho Scientific Terminology dmo Translations French parterre English stalls Spanish patio de butacas, público Italian platèa German Parterre, Parkett.

pódhine , nm Definition sa parte prus bianca e fine de sa farra de su trigu; su pane chi si ndhe faet (si distinghet de su crivàgiu – chi no est civraxu –, prus niedhudu e prus pagu gustosu de sabore)/ pane pódhine (grussu) = ispianada, cogone Synonyms e antonyms boledu, podha 1, scèti Sentences zughiat unu bículu de casu, de pane pódhine e unu ticu de binu ◊ su sacerdote depiat picare unu punzu de pódhine e de ozu, chin s’incensu, e lu depiat brujare in s’artare 2. babbu e mamma lis cheriant pònnere calchi pacu chin casu, sartitza, pódhine e àteras cosas a manigare in viazu Surnames and Proverbs smb: Poddine, Poddini Scientific Terminology pne Etymon ltn. polline(m) Translations French fleur de farine English superfine flour Spanish harina de flor Italian fior di farina German Auszugmehl.

poltantàre , vrb: aportantai, portantare Definition fàere andhare su cuadhu a portante Sentences su cadhu de babbai poltantat Etymon srd. Translations French faire prendre l'amble English to amble Spanish marchar en paso de ambladura, portante Italian dare l'àmbio German den Paßgang geben.

postàle, postàli , nm, agt Definition mezu prus che àteru púbblicu chi faet trasportu de gente; chi pertocat su servítziu de sa posta Synonyms e antonyms purma, sita Sentences leo su postale e tuco a bidha ◊ insaras po andai a Castedhu no nci fiant in postalis ◊ est ghiratu Torraddomo: como deretu at apedatu dae su postale ◊ irveto su postale pro andhare a s'uspidale 2. at mandhadu su dinari in contu currente postale Etymon itl. Translations French autobus, postal English mail boat(train, plane) Spanish coche de línea, postal Italian postale German Postbus, postalisch, Post.

prammarítza, prammarítzia , nf Definition su fedu minudu o trotischedhu (upm) de sa canina, ma fintzes sa canina manna bona de pòdere papare (cantu una manu) Synonyms e antonyms cania 1 Sentences cussus candu benint a pigai pisci circant sempri prammarítzia 2. sa cania… candu est matuca cantu sa manu dhi naraus prammaritza e candu est prus piticu dhi naraus caniotu Scientific Terminology psc Translations French alevin de la daurade English gilthead bream alevin Spanish alevín de dorada Italian avannòtto dell'orata German Fischbrut der Goldbrasse.

pratòri , nm: pretore, pretori Definition giúdice chi cumponet pretos prus che àteru in primu gradu, tenet cumpeténtzia in su mandhamentu e solu po unas cantu chistiones / fàchere dimandhas cun sa cara de unu pretore = che unu chi imbístigat chirchendhe sa curpa Sentences calchi cosa no la naraia comente cheriat issu: tandho si bi atacaiat che pretore ◊ seu isprichendidhu sa cosa po chi su pratori dha potzat isprobugai! Scientific Terminology prf Translations French juge de première instance English lower court judge Spanish juez de primera instancia Italian pretóre German Amtsrichter.

pruèllas , nf Definition duas genias de erba bellas po frore chi narant fintzes isprone de cavaglieri Scientific Terminology rba, Consolida ajacis, Consolida orientalis Etymon itl. spronelle Translations French pied d'alouette, dauphinelle English forking larkspur Spanish espuela de caballero Italian speronèlla German Rittersporn.