pudhínu , agt Definition
de pudhu, de pudha; nau de gente, chi istat sèmpere in domo
Synonyms e antonyms
domaresu,
casandrinu
Idioms
csn:
andhare o cúrrere a p. = acudire che pudhas, andhare ifatu comente faghent sas pudhas addaghi las cramant a lis betare cosa; nàrrere a p. = a tantas bias, coment'e cramendhe pudhas, coment'e pudhas cantendhe; ingullire a p. = che a sas pudhas, intreu, chentza mastigare
Sentences
préigu, piugu pudhinu, erba pudhina
2.
su guvernu italianu a inoghe at mandhadu bator frillos de ministros cun fàulas repitidas a pudhinu annos e annos
Surnames and Proverbs
smb:
Puddinu
Etymon
srd.
Translations
French
de la volaille
English
fowl
Spanish
de las aves de corral
Italian
pollino
German
Hühner,
Huhn.
puntarésu , agt, nm Definition
chi o chie andhat a innanti, in punta, nau pruschetotu de animale in su tàgiu
Synonyms e antonyms
afiladore,
punteri 1
/
cabidraxu
| ctr.
coinàrgiu
Etymon
srd.
Translations
French
chef de file
English
leader
Spanish
primero de una fila
Italian
capofila
German
erste,
Erste.
rabatzòne, rabatzòni , nm Definition
fundhu de bide (mescamente andhau male, sicau)
Synonyms e antonyms
cocina,
truigu
Sentences
pro su fogu batiat chimuza e calchi rabatzone
Etymon
ctl.
rabassó
Translations
French
cep de vigne
English
vine stump
Spanish
cepa de vid
Italian
céppo di vite
German
Rebenstamm.
ràgas , nf pl: arragas Definition
(fintzes sing., sa raga) cartzone de pugiones, bestimentu de ómine, in su costúmene, a bisura de gunnedha curtza curtza totu a gajas (s'andívia) chi si ponet in chintzu apitzu de is cartzones
Synonyms e antonyms
arrodedhu,
bracas*,
cardagula,
fraca 1
Idioms
csn:
ragas de linu = mudandhas; bogare ragas de una cosa = arrennèsciri a fai una cosa; tzacare in ragas = papai a satzadura
Sentences
in ragas de porcarzu e de pastore mancu isse su trabàgliu at inventadu ◊ sa raga fut su petzu prus istrambecu de su costumu, fatu de orbàciu de lana de erbè téssia a telàrgiu e totu a pinnighedhas piticas
2.
bae e azúalu tue, chi sinono cussu no ndhe bogat ragas! ◊ totu cussa cosa si che l'at tzacada in ragas isse a sa sola
Scientific Terminology
bst
Translations
French
jupon
English
short skirt
Spanish
falda de hombre
Italian
gonnellino
German
Männerrock.
reformài, reformàre , vrb: riformare Definition
fàere una reforma, currègere is difetos de unu fàere; pruschetotu arrefudare a ccn. po fàere su sordau o àteru servítziu po calecunu difetu o farta de sa carena
2.
candho semus andhatos a tirare a leva, a mie ca nanchi fipo tropu sicu e bassedhu mi ant riformatu
Translations
French
réformer
English
re-form,
to reject
Spanish
reformar,
dar de baja
Italian
riformare
German
reformieren,
ausmustern.
réula , nf, nm: arréula,
réulu Definition
cosa chi si narat o chi si faet po pigare a bregúngia, fàere a befa a unu; crufessone manna de ànimas de mortos chi nanca iant a essire addenote
Synonyms e antonyms
allera,
befa,
ciacota,
cionfra,
deleu,
dríngula,
iscàranu,
mofa,
siera
/
régula 1,
traigógiu
3.
is àturus fiant a réulu sentz'e isciri aundi andai
Etymon
itl.t
regola
Translations
French
dérision,
foule de morts
English
noisy derision,
a crowd of dead
Spanish
escarnio,
mofa,
procesión de muertos
Italian
derisióne rumorósa,
schièra di mòrti
German
Spott,
Lemurenzug.
ríspiu , nm Definition
genia de mufa, maladia de is pipiedhos a buca: buca mala, essia
Synonyms e antonyms
cdh. scia
Scientific Terminology
mld, Candida albicans
Translations
French
muguet
English
thrush
Spanish
especie de afta
Italian
mughétto
German
Mundschwämmchen.
sabonèta, sabonète, sabonètu , nf, nm Definition
genia de sabone a crantu, longhitu e atundhau, no tanti forte, cundhiu cun fragu praghillosu, po samunare in manos e in cara
Synonyms e antonyms
cdh. saunetu
Sentences
candho ambulante in bidha che seraias ti leaias bonos sabonetes
Etymon
itl.
Translations
French
savonnette
English
bar of soap
Spanish
jabón de olortocador
Italian
saponétta
German
Seife.
saghinósu , agt Definition
nau de su logu o de sa cosa fora, chi est totu saina, isciustu de lentore
Synonyms e antonyms
allentoridu,
saghinadu
Etymon
srd.
Translations
French
humide de rosée
English
dewy
Spanish
rociado,
húmedo de rocío
Italian
rugiadóso
German
tauig.
santacída , nf: santatzida Definition
dannu mannu a su bestiàmene, mortu a bochidura o fintzes de maladia mala; carraxu, burdellu mannu cun boghes e tzérrios
Synonyms e antonyms
degógliu,
mortalidade
/
abbatúliu,
biuldu,
budrellu,
carralzu,
chimentu,
intatzida*
2.
candho andhaimus a iscola, isetendhe a intrare bi fit sa santatzida: bi naschiat murrunzos, istrampadas, punzos e àteru
Translations
French
massacre d'animaux par vengeance,
mortalité
English
beasts slaughter by revenge or murrain
Spanish
mortandad de reses
Italian
strage di béstie per vendétta o moría
German
Tiermassaker (aus Rache oder Seuche).
sartissàrtis , avb Definition
nau pruschetotu de sa manera de s'ischidare, a cropu, coment'e sartandho, giagaraos, apustis de unu bisu légiu chi faet assicare
Synonyms e antonyms
isartisarti
Sentences
si nch'est ischidada sartissartis ◊ fit mesu dormidu, candho unu tochedhu che l'at ischidadu sartissartis (L.Pusceddu)
Etymon
srd.
Translations
French
en sursaut
English
with a start
Spanish
de sobresalto
Italian
di soprassalto
German
plötzlich.
sàssu 1 , nm Definition
pedra lisa de erriu, de terramíngios fatos de inundhamentos; terra sàssina, codina, totu pedrighedha
Synonyms e antonyms
renatzu
Sentences
su sabbateri donat tres arrepicus de martedhu a sa sola e unu a sa perda ’e sassu chi tenit in coa coment'e un'incúdina
Etymon
ltn.
saxum
Translations
French
sablon,
terrain alluvial
English
sandy soil,
coarse sand
Spanish
sablón,
terreno de aluvión
Italian
sabbióne,
terréno alluvionale
German
Geröll,
Schwemmlandboden.
scabéciu , nm: iscabece* 1,
scabetzu,
scambéciu Definition
genia de mata americana chi faet linna tostada, de òpera, bona fintzes a tínghere in colore de binu
Synonyms e antonyms
brasile 1
Sentences
sa mata de s'arenara bogat frori 'e scabéciu… mamma est arrennegara ca babbu est tropu béciu!
Scientific Terminology
mt, Haematoxylum campechianum
Translations
French
campêche,
bois de campêche
English
logwood
Spanish
palo de campeche
Italian
campéccio
German
Blaubaum.
scampaniài, scampaniàri , vrb: iscampaniai Definition
apèrrere in campu, deunudotu; nau de unu malàidu in letu, iscarragiare
Synonyms e antonyms
ilbambarriare,
ispampanai,
ispamparinare,
ispamporionare,
sparrancai
2.
candu seus sudaus, su si scampaniari noxit
Etymon
srd.
Translations
French
ouvrir grand
English
to open wide
Spanish
abrir de par en par
Italian
spalancare
German
aufreißen.
scampaniàu , pps, agt: iscampaniadu Definition
de scampaniai; chi est apertu de dhue àere logu meda, largu, apertu deunudotu
Synonyms e antonyms
camposu,
impamparriadu,
scampiosu
2.
at lassau is portas scampaniadas ◊ fia sconchiendi sétziu in s'eca de su pórciu a portali scampaniau po fai intrai bentu
Translations
French
grand ouvert
English
opened wide
Spanish
abierto de par en par
Italian
spalancato
German
aufgerissen.
scàviu 1 , nm Definition
genia de sonu de campanas, coment'e po dannu, a meda, o tanti po fàere o tzerriare gente cracandho agitóriu
Etymon
srd.
Translations
French
carillon
English
chime
Spanish
repique de campanas
Italian
scampanata
German
Glockengeläut.
scète 1, scèti , nm: iscete* Definition
sa parte bianca càndhida e prus fine de sa farra; sa farra chi bolat sedatzandho o molendho; pane de cocòi / s. lecu = podha
Synonyms e antonyms
boledu,
podha 1,
pódhine
Sentences
su trigu mentanu est totu scèti ◊ s'órgiu móliu dhu passànt in su sedatzu po nd'isceberari su scete ◊ no ammescures su scete cun su pódhini!
2.
cussa no cretas chi fiat scèti de fai óstias!
3.
custa at fatu su pani e dh’est iscarésciu unu scèti in su forru
Translations
French
fleur de farine
English
superfine flour
Spanish
espuma de harina
Italian
fiór di farina
German
Auszugmehl.
sciampladúra , nf Definition
su sciamplai, illargada o créschia chi si faet a unu bestimentu
Synonyms e antonyms
illargadura,
sciamplamentu
/
irfodhionadura
Etymon
srd.
Translations
French
élargissement
English
widening
Spanish
ensanchamiento de la ropa
Italian
slargatura
German
Verbreiterung.
scóliu , nm Definition
conca de prentza, genia de aina po filetare tubbos
Synonyms e antonyms
filera 1
Scientific Terminology
ans
Etymon
itl.p
sköj
Translations
French
filière,
vis mère
English
female screw
Spanish
macho de roscar
Italian
madrevite
German
Gewindeschneideisen.
sdorrobbàu , pps, agt Definition
de sdorrobbai; chi che dhi ant pigau s'orrobba, sa cosa a furadura
Translations
French
victime d'un vol,
volé
English
robbed,
victim of a theft
Spanish
robado,
víctima de un robo
Italian
derubato
German
ausgeraubt.