Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

pudhínu , agt Definitzione de pudhu, de pudha; nau de gente, chi istat sèmpere in domo Sinònimos e contràrios domaresu, casandrinu Maneras de nàrrere csn: andhare o cúrrere a p. = acudire che pudhas, andhare ifatu comente faghent sas pudhas addaghi las cramant a lis betare cosa; nàrrere a p. = a tantas bias, coment'e cramendhe pudhas, coment'e pudhas cantendhe; ingullire a p. = che a sas pudhas, intreu, chentza mastigare Frases préigu, piugu pudhinu, erba pudhina 2. su guvernu italianu a inoghe at mandhadu bator frillos de ministros cun fàulas repitidas a pudhinu annos e annos Sambenados e Provèrbios smb: Puddinu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu de la volaille Ingresu fowl Ispagnolu de las aves de corral Italianu pollino Tedescu Hühner, Huhn.

puntarésu , agt, nm Definitzione chi o chie andhat a innanti, in punta, nau pruschetotu de animale in su tàgiu Sinònimos e contràrios afiladore, punteri 1 / cabidraxu | ctr. coinàrgiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chef de file Ingresu leader Ispagnolu primero de una fila Italianu capofila Tedescu erste, Erste.

rabatzòne, rabatzòni , nm Definitzione fundhu de bide (mescamente andhau male, sicau) Sinònimos e contràrios cocina, truigu Frases pro su fogu batiat chimuza e calchi rabatzone Ètimu ctl. rabassó Tradutziones Frantzesu cep de vigne Ingresu vine stump Ispagnolu cepa de vid Italianu céppo di vite Tedescu Rebenstamm.

ràgas , nf pl: arragas Definitzione (fintzes sing., sa raga) cartzone de pugiones, bestimentu de ómine, in su costúmene, a bisura de gunnedha curtza curtza totu a gajas (s'andívia) chi si ponet in chintzu apitzu de is cartzones Sinònimos e contràrios arrodedhu, bracas*, cardagula, fraca 1 Maneras de nàrrere csn: ragas de linu = mudandhas; bogare ragas de una cosa = arrennèsciri a fai una cosa; tzacare in ragas = papai a satzadura Frases in ragas de porcarzu e de pastore mancu isse su trabàgliu at inventadu ◊ sa raga fut su petzu prus istrambecu de su costumu, fatu de orbàciu de lana de erbè téssia a telàrgiu e totu a pinnighedhas piticas 2. bae e azúalu tue, chi sinono cussu no ndhe bogat ragas! ◊ totu cussa cosa si che l'at tzacada in ragas isse a sa sola Terminologia iscientìfica bst Tradutziones Frantzesu jupon Ingresu short skirt Ispagnolu falda de hombre Italianu gonnellino Tedescu Männerrock.

reformài, reformàre , vrb: riformare Definitzione fàere una reforma, currègere is difetos de unu fàere; pruschetotu arrefudare a ccn. po fàere su sordau o àteru servítziu po calecunu difetu o farta de sa carena 2. candho semus andhatos a tirare a leva, a mie ca nanchi fipo tropu sicu e bassedhu mi ant riformatu Tradutziones Frantzesu réformer Ingresu re-form, to reject Ispagnolu reformar, dar de baja Italianu riformare Tedescu reformieren, ausmustern.

réula , nf, nm: arréula, réulu Definitzione cosa chi si narat o chi si faet po pigare a bregúngia, fàere a befa a unu; crufessone manna de ànimas de mortos chi nanca iant a essire addenote Sinònimos e contràrios allera, befa, ciacota, cionfra, deleu, dríngula, iscàranu, mofa, siera / régula 1, traigógiu 3. is àturus fiant a réulu sentz'e isciri aundi andai Ètimu itl.t regola Tradutziones Frantzesu dérision, foule de morts Ingresu noisy derision, a crowd of dead Ispagnolu escarnio, mofa, procesión de muertos Italianu derisióne rumorósa, schièra di mòrti Tedescu Spott, Lemurenzug.

ríspiu , nm Definitzione genia de mufa, maladia de is pipiedhos a buca: buca mala, essia Sinònimos e contràrios cdh. scia Terminologia iscientìfica mld, Candida albicans Tradutziones Frantzesu muguet Ingresu thrush Ispagnolu especie de afta Italianu mughétto Tedescu Mundschwämmchen.

sabonèta, sabonète, sabonètu , nf, nm Definitzione genia de sabone a crantu, longhitu e atundhau, no tanti forte, cundhiu cun fragu praghillosu, po samunare in manos e in cara Sinònimos e contràrios cdh. saunetu Frases candho ambulante in bidha che seraias ti leaias bonos sabonetes Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu savonnette Ingresu bar of soap Ispagnolu jabón de olortocador Italianu saponétta Tedescu Seife.

saghinósu , agt Definitzione nau de su logu o de sa cosa fora, chi est totu saina, isciustu de lentore Sinònimos e contràrios allentoridu, saghinadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu humide de rosée Ingresu dewy Ispagnolu rociado, húmedo de rocío Italianu rugiadóso Tedescu tauig.

santacída , nf: santatzida Definitzione dannu mannu a su bestiàmene, mortu a bochidura o fintzes de maladia mala; carraxu, burdellu mannu cun boghes e tzérrios Sinònimos e contràrios degógliu, mortalidade / abbatúliu, biuldu, budrellu, carralzu, chimentu, intatzida* 2. candho andhaimus a iscola, isetendhe a intrare bi fit sa santatzida: bi naschiat murrunzos, istrampadas, punzos e àteru Tradutziones Frantzesu massacre d'animaux par vengeance, mortalité Ingresu beasts slaughter by revenge or murrain Ispagnolu mortandad de reses Italianu strage di béstie per vendétta o moría Tedescu Tiermassaker (aus Rache oder Seuche).

sartissàrtis , avb Definitzione nau pruschetotu de sa manera de s'ischidare, a cropu, coment'e sartandho, giagaraos, apustis de unu bisu légiu chi faet assicare Sinònimos e contràrios isartisarti Frases si nch'est ischidada sartissartis ◊ fit mesu dormidu, candho unu tochedhu che l'at ischidadu sartissartis (L.Pusceddu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu en sursaut Ingresu with a start Ispagnolu de sobresalto Italianu di soprassalto Tedescu plötzlich.

sàssu 1 , nm Definitzione pedra lisa de erriu, de terramíngios fatos de inundhamentos; terra sàssina, codina, totu pedrighedha Sinònimos e contràrios renatzu Frases su sabbateri donat tres arrepicus de martedhu a sa sola e unu a sa perda ’e sassu chi tenit in coa coment'e un'incúdina Ètimu ltn. saxum Tradutziones Frantzesu sablon, terrain alluvial Ingresu sandy soil, coarse sand Ispagnolu sablón, terreno de aluvión Italianu sabbióne, terréno alluvionale Tedescu Geröll, Schwemmlandboden.

scabéciu , nm: iscabece* 1, scabetzu, scambéciu Definitzione genia de mata americana chi faet linna tostada, de òpera, bona fintzes a tínghere in colore de binu Sinònimos e contràrios brasile 1 Frases sa mata de s'arenara bogat frori 'e scabéciu… mamma est arrennegara ca babbu est tropu béciu! Terminologia iscientìfica mt, Haematoxylum campechianum Tradutziones Frantzesu campêche, bois de campêche Ingresu logwood Ispagnolu palo de campeche Italianu campéccio Tedescu Blaubaum.

scampaniài, scampaniàri , vrb: iscampaniai Definitzione apèrrere in campu, deunudotu; nau de unu malàidu in letu, iscarragiare Sinònimos e contràrios ilbambarriare, ispampanai, ispamparinare, ispamporionare, sparrancai 2. candu seus sudaus, su si scampaniari noxit Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ouvrir grand Ingresu to open wide Ispagnolu abrir de par en par Italianu spalancare Tedescu aufreißen.

scampaniàu , pps, agt: iscampaniadu Definitzione de scampaniai; chi est apertu de dhue àere logu meda, largu, apertu deunudotu Sinònimos e contràrios camposu, impamparriadu, scampiosu 2. at lassau is portas scampaniadas ◊ fia sconchiendi sétziu in s'eca de su pórciu a portali scampaniau po fai intrai bentu Tradutziones Frantzesu grand ouvert Ingresu opened wide Ispagnolu abierto de par en par Italianu spalancato Tedescu aufgerissen.

scàviu 1 , nm Definitzione genia de sonu de campanas, coment'e po dannu, a meda, o tanti po fàere o tzerriare gente cracandho agitóriu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu carillon Ingresu chime Ispagnolu repique de campanas Italianu scampanata Tedescu Glockengeläut.

scète 1, scèti , nm: iscete* Definitzione sa parte bianca càndhida e prus fine de sa farra; sa farra chi bolat sedatzandho o molendho; pane de cocòi / s. lecu = podha Sinònimos e contràrios boledu, podha 1, pódhine Frases su trigu mentanu est totu scèti ◊ s'órgiu móliu dhu passànt in su sedatzu po nd'isceberari su scete ◊ no ammescures su scete cun su pódhini! 2. cussa no cretas chi fiat scèti de fai óstias! 3. custa at fatu su pani e dh’est iscarésciu unu scèti in su forru Tradutziones Frantzesu fleur de farine Ingresu superfine flour Ispagnolu espuma de harina Italianu fiór di farina Tedescu Auszugmehl.

sciampladúra , nf Definitzione su sciamplai, illargada o créschia chi si faet a unu bestimentu Sinònimos e contràrios illargadura, sciamplamentu / irfodhionadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu élargissement Ingresu widening Ispagnolu ensanchamiento de la ropa Italianu slargatura Tedescu Verbreiterung.

scóliu , nm Definitzione conca de prentza, genia de aina po filetare tubbos Sinònimos e contràrios filera 1 Terminologia iscientìfica ans Ètimu itl.p sköj Tradutziones Frantzesu filière, vis mère Ingresu female screw Ispagnolu macho de roscar Italianu madrevite Tedescu Gewindeschneideisen.

sdorrobbàu , pps, agt Definitzione de sdorrobbai; chi che dhi ant pigau s'orrobba, sa cosa a furadura Tradutziones Frantzesu victime d'un vol, volé Ingresu robbed, victim of a theft Ispagnolu robado, víctima de un robo Italianu derubato Tedescu ausgeraubt.