pudhínu , agt Definizione
de pudhu, de pudha; nau de gente, chi istat sèmpere in domo
Sinonimi e contrari
domaresu,
casandrinu
Modi di dire
csn:
andhare o cúrrere a p. = acudire che pudhas, andhare ifatu comente faghent sas pudhas addaghi las cramant a lis betare cosa; nàrrere a p. = a tantas bias, coment'e cramendhe pudhas, coment'e pudhas cantendhe; ingullire a p. = che a sas pudhas, intreu, chentza mastigare
Frasi
préigu, piugu pudhinu, erba pudhina
2.
su guvernu italianu a inoghe at mandhadu bator frillos de ministros cun fàulas repitidas a pudhinu annos e annos
Cognomi e Proverbi
smb:
Puddinu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
de la volaille
Inglese
fowl
Spagnolo
de las aves de corral
Italiano
pollino
Tedesco
Hühner,
Huhn.
puntarésu , agt, nm Definizione
chi o chie andhat a innanti, in punta, nau pruschetotu de animale in su tàgiu
Sinonimi e contrari
afiladore,
punteri 1
/
cabidraxu
| ctr.
coinàrgiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chef de file
Inglese
leader
Spagnolo
primero de una fila
Italiano
capofila
Tedesco
erste,
Erste.
rabatzòne, rabatzòni , nm Definizione
fundhu de bide (mescamente andhau male, sicau)
Sinonimi e contrari
cocina,
truigu
Frasi
pro su fogu batiat chimuza e calchi rabatzone
Etimo
ctl.
rabassó
Traduzioni
Francese
cep de vigne
Inglese
vine stump
Spagnolo
cepa de vid
Italiano
céppo di vite
Tedesco
Rebenstamm.
ràgas , nf pl: arragas Definizione
(fintzes sing., sa raga) cartzone de pugiones, bestimentu de ómine, in su costúmene, a bisura de gunnedha curtza curtza totu a gajas (s'andívia) chi si ponet in chintzu apitzu de is cartzones
Sinonimi e contrari
arrodedhu,
bracas*,
cardagula,
fraca 1
Modi di dire
csn:
ragas de linu = mudandhas; bogare ragas de una cosa = arrennèsciri a fai una cosa; tzacare in ragas = papai a satzadura
Frasi
in ragas de porcarzu e de pastore mancu isse su trabàgliu at inventadu ◊ sa raga fut su petzu prus istrambecu de su costumu, fatu de orbàciu de lana de erbè téssia a telàrgiu e totu a pinnighedhas piticas
2.
bae e azúalu tue, chi sinono cussu no ndhe bogat ragas! ◊ totu cussa cosa si che l'at tzacada in ragas isse a sa sola
Terminologia scientifica
bst
Traduzioni
Francese
jupon
Inglese
short skirt
Spagnolo
falda de hombre
Italiano
gonnellino
Tedesco
Männerrock.
reformài, reformàre , vrb: riformare Definizione
fàere una reforma, currègere is difetos de unu fàere; pruschetotu arrefudare a ccn. po fàere su sordau o àteru servítziu po calecunu difetu o farta de sa carena
2.
candho semus andhatos a tirare a leva, a mie ca nanchi fipo tropu sicu e bassedhu mi ant riformatu
Traduzioni
Francese
réformer
Inglese
re-form,
to reject
Spagnolo
reformar,
dar de baja
Italiano
riformare
Tedesco
reformieren,
ausmustern.
réula , nf, nm: arréula,
réulu Definizione
cosa chi si narat o chi si faet po pigare a bregúngia, fàere a befa a unu; crufessone manna de ànimas de mortos chi nanca iant a essire addenote
Sinonimi e contrari
allera,
befa,
ciacota,
cionfra,
deleu,
dríngula,
iscàranu,
mofa,
siera
/
régula 1,
traigógiu
3.
is àturus fiant a réulu sentz'e isciri aundi andai
Etimo
itl.t
regola
Traduzioni
Francese
dérision,
foule de morts
Inglese
noisy derision,
a crowd of dead
Spagnolo
escarnio,
mofa,
procesión de muertos
Italiano
derisióne rumorósa,
schièra di mòrti
Tedesco
Spott,
Lemurenzug.
ríspiu , nm Definizione
genia de mufa, maladia de is pipiedhos a buca: buca mala, essia
Sinonimi e contrari
cdh. scia
Terminologia scientifica
mld, Candida albicans
Traduzioni
Francese
muguet
Inglese
thrush
Spagnolo
especie de afta
Italiano
mughétto
Tedesco
Mundschwämmchen.
sabonèta, sabonète, sabonètu , nf, nm Definizione
genia de sabone a crantu, longhitu e atundhau, no tanti forte, cundhiu cun fragu praghillosu, po samunare in manos e in cara
Sinonimi e contrari
cdh. saunetu
Frasi
candho ambulante in bidha che seraias ti leaias bonos sabonetes
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
savonnette
Inglese
bar of soap
Spagnolo
jabón de olortocador
Italiano
saponétta
Tedesco
Seife.
saghinósu , agt Definizione
nau de su logu o de sa cosa fora, chi est totu saina, isciustu de lentore
Sinonimi e contrari
allentoridu,
saghinadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
humide de rosée
Inglese
dewy
Spagnolo
rociado,
húmedo de rocío
Italiano
rugiadóso
Tedesco
tauig.
santacída , nf: santatzida Definizione
dannu mannu a su bestiàmene, mortu a bochidura o fintzes de maladia mala; carraxu, burdellu mannu cun boghes e tzérrios
Sinonimi e contrari
degógliu,
mortalidade
/
abbatúliu,
biuldu,
budrellu,
carralzu,
chimentu,
intatzida*
2.
candho andhaimus a iscola, isetendhe a intrare bi fit sa santatzida: bi naschiat murrunzos, istrampadas, punzos e àteru
Traduzioni
Francese
massacre d'animaux par vengeance,
mortalité
Inglese
beasts slaughter by revenge or murrain
Spagnolo
mortandad de reses
Italiano
strage di béstie per vendétta o moría
Tedesco
Tiermassaker (aus Rache oder Seuche).
sartissàrtis , avb Definizione
nau pruschetotu de sa manera de s'ischidare, a cropu, coment'e sartandho, giagaraos, apustis de unu bisu légiu chi faet assicare
Sinonimi e contrari
isartisarti
Frasi
si nch'est ischidada sartissartis ◊ fit mesu dormidu, candho unu tochedhu che l'at ischidadu sartissartis (L.Pusceddu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
en sursaut
Inglese
with a start
Spagnolo
de sobresalto
Italiano
di soprassalto
Tedesco
plötzlich.
sàssu 1 , nm Definizione
pedra lisa de erriu, de terramíngios fatos de inundhamentos; terra sàssina, codina, totu pedrighedha
Sinonimi e contrari
renatzu
Frasi
su sabbateri donat tres arrepicus de martedhu a sa sola e unu a sa perda ’e sassu chi tenit in coa coment'e un'incúdina
Etimo
ltn.
saxum
Traduzioni
Francese
sablon,
terrain alluvial
Inglese
sandy soil,
coarse sand
Spagnolo
sablón,
terreno de aluvión
Italiano
sabbióne,
terréno alluvionale
Tedesco
Geröll,
Schwemmlandboden.
scabéciu , nm: iscabece* 1,
scabetzu,
scambéciu Definizione
genia de mata americana chi faet linna tostada, de òpera, bona fintzes a tínghere in colore de binu
Sinonimi e contrari
brasile 1
Frasi
sa mata de s'arenara bogat frori 'e scabéciu… mamma est arrennegara ca babbu est tropu béciu!
Terminologia scientifica
mt, Haematoxylum campechianum
Traduzioni
Francese
campêche,
bois de campêche
Inglese
logwood
Spagnolo
palo de campeche
Italiano
campéccio
Tedesco
Blaubaum.
scampaniài, scampaniàri , vrb: iscampaniai Definizione
apèrrere in campu, deunudotu; nau de unu malàidu in letu, iscarragiare
Sinonimi e contrari
ilbambarriare,
ispampanai,
ispamparinare,
ispamporionare,
sparrancai
2.
candu seus sudaus, su si scampaniari noxit
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ouvrir grand
Inglese
to open wide
Spagnolo
abrir de par en par
Italiano
spalancare
Tedesco
aufreißen.
scampaniàu , pps, agt: iscampaniadu Definizione
de scampaniai; chi est apertu de dhue àere logu meda, largu, apertu deunudotu
Sinonimi e contrari
camposu,
impamparriadu,
scampiosu
2.
at lassau is portas scampaniadas ◊ fia sconchiendi sétziu in s'eca de su pórciu a portali scampaniau po fai intrai bentu
Traduzioni
Francese
grand ouvert
Inglese
opened wide
Spagnolo
abierto de par en par
Italiano
spalancato
Tedesco
aufgerissen.
scàviu 1 , nm Definizione
genia de sonu de campanas, coment'e po dannu, a meda, o tanti po fàere o tzerriare gente cracandho agitóriu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
carillon
Inglese
chime
Spagnolo
repique de campanas
Italiano
scampanata
Tedesco
Glockengeläut.
scète 1, scèti , nm: iscete* Definizione
sa parte bianca càndhida e prus fine de sa farra; sa farra chi bolat sedatzandho o molendho; pane de cocòi / s. lecu = podha
Sinonimi e contrari
boledu,
podha 1,
pódhine
Frasi
su trigu mentanu est totu scèti ◊ s'órgiu móliu dhu passànt in su sedatzu po nd'isceberari su scete ◊ no ammescures su scete cun su pódhini!
2.
cussa no cretas chi fiat scèti de fai óstias!
3.
custa at fatu su pani e dh’est iscarésciu unu scèti in su forru
Traduzioni
Francese
fleur de farine
Inglese
superfine flour
Spagnolo
espuma de harina
Italiano
fiór di farina
Tedesco
Auszugmehl.
sciampladúra , nf Definizione
su sciamplai, illargada o créschia chi si faet a unu bestimentu
Sinonimi e contrari
illargadura,
sciamplamentu
/
irfodhionadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
élargissement
Inglese
widening
Spagnolo
ensanchamiento de la ropa
Italiano
slargatura
Tedesco
Verbreiterung.
scóliu , nm Definizione
conca de prentza, genia de aina po filetare tubbos
Sinonimi e contrari
filera 1
Terminologia scientifica
ans
Etimo
itl.p
sköj
Traduzioni
Francese
filière,
vis mère
Inglese
female screw
Spagnolo
macho de roscar
Italiano
madrevite
Tedesco
Gewindeschneideisen.
sdorrobbàu , pps, agt Definizione
de sdorrobbai; chi che dhi ant pigau s'orrobba, sa cosa a furadura
Traduzioni
Francese
victime d'un vol,
volé
Inglese
robbed,
victim of a theft
Spagnolo
robado,
víctima de un robo
Italiano
derubato
Tedesco
ausgeraubt.