Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

iscaressíre , vrb: iscaretzire Definition agiummai coment'e a si ndhe bogare sa caratza, ammostare sa cara, bogai faci, foedhare a cara arta chentza bregúngia, cun atza; fintzes giare amparu a partzialidades Synonyms e antonyms abbogare / racumandai Sentences a unu de Tàtari mi so iscaretzidu e l'apo fatu a zigota: bi las apo cantadas bàtoro istrofas!… 2. ma chie ti at iscaressidu?, su píscamu?! Etymon srd. Translations French affronter, braver English to face people boldly Spanish encarar, afrontar Italian farsi avanti, affrontare le persóne con coràggio German vortreten, entgegentreten.

ischelviàre , vrb: ischervare, ischerviare, iscrebare, iscrevare Definition istrecare is leas de terra, segare is crevas, is bàrdulas, comente si faet trebballandho a marra aifatu de s'aradore in s'aríngiu (o a iscatadorza) Synonyms e antonyms gherbare, illeurare, illocinare, irbardulare, launai, sleorai Sentences redorchiant su terrinu arvatadu e a marrinfatu l'ischerviaiant 2. un'ispiga si l'at iscreviada in sa manu a bídere si su ranu fit maduru Etymon srd. Translations French écraser les mottes English to crush clods Spanish roturar Italian rómpere le zòlle German umgraben.

isgurríu , agt Definition chi iat a bòllere totu issu, chi no iat a bòllere lassare nudha a s'àteru Synonyms e antonyms allimitzidu, assuriu, inguglione Sentences nara, isagherau e isgurriu: ite pretendhes, arga de muntonàgliu?! Scientific Terminology ntl Translations French goulu, avide English greedy Spanish ávido, codicioso Italian ingórdo e àvido in tutte le còse German habgierig.

isperriài, isperriàre , vrb: sperriai Definition sparrunchiai, apèrrere is cambas coment'e po cicire a cuadhu e po cicire a cuadhu etotu, ma dhu narant fintzes in su sensu de pònnere passos, camminare / isperriare sas alas = abbèrrere sas alas pro bolare Synonyms e antonyms acabadhare, acuadhigai, imperriare, intrare, zumpare / sparrancai, sperrioncai Sentences candu mi pigant cussus iscimíngius no ispérriu passu ◊ apena isperriadu su giannile bidia una broca in su cuzolu ◊ e chie mi che torrat a isperriare subra de cussu animalatzu candho deo no apo piús impita? ◊ cussa fit una carreraja chi s’isperriat pro duos sodhos Etymon srd. Translations French écarter les jambes English to open one's legs Spanish despatarrarse, esparrancarse Italian aprire le gambe German die Beine spreizen.

ispitighedhàre , vrb Definition fàere una segada a sa castàngia po no isciopare orrostindhodha: agiummai coment'e innasedhare (ma no importat inue est fata sa segada) Synonyms e antonyms ispitare, ispitudhare Etymon srd. Translations French inciser les châtaignes English to slit Spanish hacer una incisión en la cáscara de las castañas Italian castrare le castagne German die Kastanien einschneiden.

las , prn: dhas* Definition prn. pl. fémina po personas e cosas: impreau sèmpere a cumplementu ogetu, andhat bene iscritu abandha de su vrb. si si narat innanti, e totu a unu cun su vrb. (e fintzes cun calecunu àteru elementu, mescamente avb.) Sentences duas melighedhas d'oro las bido e no las toco! ◊ tantu sas fainas za mi las faghes tue!…◊ custas cosas faghídelas bois! ◊ custas iscarpas leachelas! Translations French les English them Spanish las Italian le (prn.) German sie.

li , prn: dhi* Definition pron. de 3ˆ persona sing. impreau po gente (mascu e fémina) e po cosa (= a issu, a issa, a cussu, a cussa) manigiau po cumplementu dativu o de 'interessu': andhat bene iscritu siat abbandha e innanti de su vrb., siat totu a unu apustis (solu cun impr. o ger.) Synonyms e antonyms bi Sentences a isse li naro goi, ma a issa li naro gai ◊ issa li rispondheit in frantzesu e isse li pedeit iscuja in sardu ◊ afrànzali sa terra, a su prantone! ◊ bètali abba, a sa bràsia, pro no si che falare a chisina! ◊ ite li cheret a cue? ◊ candho ti cramat, rispòndheli! ◊ a chie ndhe at bisonzu daendheli! ◊ in su chelu che siat e no li fetant pesu sas cosas chi li sezis nendhe! (S.Patatu)◊ si li at unfiadu unu didu Etymon ltn. illi Translations French lui English him (to) Spanish le Italian gli (a lui, ad esso), le (a lei, ad essa) German ihm, ihr.

madricàu , nm: madrigadu, mardigau, matricatu Definition calesiògiat animale mannu, pruschetotu fémina, chi tenet duos e prus annos; sa parte de su tàgiu (prus che àteru brebès) chi est pesandho s'angione, at angiau, est de múrghere, giai sèmpere contivigiada a parte in tempus de giare frutu Synonyms e antonyms madriedu | ctr. lachinza 2. norant'una sunt de mardigau, cussas chi oe soe murghendhe ◊ lachinza e madricau est totu ammisturu ◊ in su cubile bi at abbarrau lachinza e madricau Etymon ltn. matrice(m) Translations French poulinières, les bêtes reproductrices English she-beasts Spanish animal que ha parido Italian le béstie matricine German Muttertiere (Pl.).

nobenàre , vrb: nobinare, noinare, nughinare, nuinare Definition fàere is nuinas; istare a su prega prega aifatu de ccn. de malintesa, chi no bolet iscurtare Etymon srd. Translations French faire une neuvaine English to pray novenas Spanish hacer novenas Italian fare le novène German die Novene beten.

orminàre , vrb: urminare Definition andhare aifatu de is peadas, cricare s'arrastu de bestiàmene, de gente, o fintzes cricare àteru; istare a su passa passa lassandho s'arrastu, catzigandho o imbrutandho su logu, andhare a giru fintzes chentza un'iscopu precisu, tanti po girare Synonyms e antonyms addromare, arrestallai, atratare, ormizare, trassigiai, trateare / chilcare, girai Sentences e ite bi sunt orminendhe, cussos, in su cunzadu nostru? 2. no istes orminendhe ca apo samunadu in terra comogomo! ◊ apo àpidu totu s'ortu orminadu de bestiàmine ◊ finas in sa Luna che ant orminadu ◊ proite no ti assélias, cantu chi istas orminendhe chentza cabu? Etymon srd. Translations French traquer, laisser la trace English to leave marks Spanish rastrear, dejar huellas Italian ormare, lasciare le órme German der Fährte folgen, verfolgen, Spuren hinterlassen.

palibróchinu , agt Definition chi portat is codhos bàscios, coment'e calandhochedhi Synonyms e antonyms palivaladu Etymon srd. Translations French qui a les épaules tombantes English falling shoulder Spanish de hombros bajos Italian che ha le spalle cadènti German mit fallenden Schultern.

rasàre , vrb: arrasai*, resai, resare Definition nàrrere s'arresu, is pregadorias Synonyms e antonyms precare Sentences est rasendhe su rosàriu ◊ is paras resint s'ofítziu e cantint in su coru! ◊ ant rasadu tota sa missa Translations French dire ses prières English to say one's prayer Spanish rezar Italian recitare le preghière German beten.

raulàre , vrb: arraulare 1 Definition fàere boghe grussa o genia de moida coment'e pigaos a su gúturu, a sorrogadura, de pudha frochindho, o comente faent is gatos candho funt asseliaos de pàrrere dormios o istant a su friga friga cun sa gente Synonyms e antonyms arrangulare 1, sarracrare / frisciare 1, igrisai, runidare Sentences s'atu est raulendhe Scientific Terminology bga Etymon srd. Translations French ronronner English to purr Spanish ronronear Italian fare le fusa German schnurren.

runidàre , vrb Definition istare a rúnidas, torrare àlidu a pelea Synonyms e antonyms aggrogotai, arrasai, frisciare 1, grunnire, igrisai, raulare Sentences su batu est runidendhe 2. su cane est runidendhe a fortza de caminare Translations French ronronner English to purr Spanish ronronear Italian fare le fusa (détto del gatto) German schnurren.

sas , art, prn Definition artículu e fintzes prn. fémina pl.: dhue at bidha (Luras) chi est su solu art. pl. po númenes mascu e fémina Synonyms e antonyms is Sentences sas féminas, sas mamas, sas cosas, sas domos, sas lughes, sas bidhas ◊ sas manos che a su milesu, chi contaiat sas arantzos cun su pè!◊ si fit a li torrare sas colpos chi mi at dadu!… 2. sas chi mi piaghent mi còmporo! ◊ torra luego, mih, no fetas de sas tuas! Etymon ltn. ipsas Translations French les English the, them Spanish las Italian le German die.

scordonài , vrb Definition betare is cordones, isconciare is muros de unu fràigu de difesa Translations French démolir les fortifications English to dismantle a fortress walls Spanish desmantelar una fortaleza Italian smantellare le mura di una fortézza German eine Festung schleifen.

sigorrài , vrb: sucorrare Definition nau prus che àteru de is boes, fèrrere a cropos de corru Synonyms e antonyms acorrociai, incorrai Etymon ltn. sub + cornua + -are Translations French encorner English to gore Spanish cornear Italian ferire con le còrna German mit den Hörnern verletzen.

súas , agt, prn Definition agt. e prn. pl. f. de 3ˆ persona sing. chi inditat possessu, apartenéntzia a issa, a isse Sentences Nanni est lassandhosi is poesias suas e fintzes is contos ◊ issu est sempri prontu a difendi is perdas suas e a non si lassai ponni salia in su nasu ◊ a minore fia sempre fatu de babbu impreadu in sas fainas suas ◊ Maria at ingendrau in sas intragnas suas a Gesús fígiu de Deus Translations French ses, les siennes English her (his) Spanish sus, suyas Italian sue, le sue German seine, ihre.