iscaressíre , vrb: iscaretzire Definitzione agiummai coment'e a si ndhe bogare sa caratza, ammostare sa cara, bogai faci, foedhare a cara arta chentza bregúngia, cun atza; fintzes giare amparu a partzialidades Sinònimos e contràrios abbogare / racumandai Frases a unu de Tàtari mi so iscaretzidu e l'apo fatu a zigota: bi las apo cantadas bàtoro istrofas!… 2. ma chie ti at iscaressidu?, su píscamu?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu affronter, braver Ingresu to face people boldly Ispagnolu encarar, afrontar Italianu farsi avanti, affrontare le persóne con coràggio Tedescu vortreten, entgegentreten.

ischelviàre , vrb: ischervare, ischerviare, iscrebare, iscrevare Definitzione istrecare is leas de terra, segare is crevas, is bàrdulas, comente si faet trebballandho a marra aifatu de s'aradore in s'aríngiu (o a iscatadorza) Sinònimos e contràrios gherbare, illeurare, illocinare, irbardulare, launai, sleorai Frases redorchiant su terrinu arvatadu e a marrinfatu l'ischerviaiant 2. un'ispiga si l'at iscreviada in sa manu a bídere si su ranu fit maduru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu écraser les mottes Ingresu to crush clods Ispagnolu roturar Italianu rómpere le zòlle Tedescu umgraben.

isgurríu , agt Definitzione chi iat a bòllere totu issu, chi no iat a bòllere lassare nudha a s'àteru Sinònimos e contràrios allimitzidu, assuriu, inguglione Frases nara, isagherau e isgurriu: ite pretendhes, arga de muntonàgliu?! Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu goulu, avide Ingresu greedy Ispagnolu ávido, codicioso Italianu ingórdo e àvido in tutte le còse Tedescu habgierig.

isperriài, isperriàre , vrb: sperriai Definitzione sparrunchiai, apèrrere is cambas coment'e po cicire a cuadhu e po cicire a cuadhu etotu, ma dhu narant fintzes in su sensu de pònnere passos, camminare / isperriare sas alas = abbèrrere sas alas pro bolare Sinònimos e contràrios acabadhare, acuadhigai, imperriare, intrare, zumpare / sparrancai, sperrioncai Frases candu mi pigant cussus iscimíngius no ispérriu passu ◊ apena isperriadu su giannile bidia una broca in su cuzolu ◊ e chie mi che torrat a isperriare subra de cussu animalatzu candho deo no apo piús impita? ◊ cussa fit una carreraja chi s’isperriat pro duos sodhos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu écarter les jambes Ingresu to open one's legs Ispagnolu despatarrarse, esparrancarse Italianu aprire le gambe Tedescu die Beine spreizen.

ispitighedhàre , vrb Definitzione fàere una segada a sa castàngia po no isciopare orrostindhodha: agiummai coment'e innasedhare (ma no importat inue est fata sa segada) Sinònimos e contràrios ispitare, ispitudhare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu inciser les châtaignes Ingresu to slit Ispagnolu hacer una incisión en la cáscara de las castañas Italianu castrare le castagne Tedescu die Kastanien einschneiden.

las , prn: dhas* Definitzione prn. pl. fémina po personas e cosas: impreau sèmpere a cumplementu ogetu, andhat bene iscritu abandha de su vrb. si si narat innanti, e totu a unu cun su vrb. (e fintzes cun calecunu àteru elementu, mescamente avb.) Frases duas melighedhas d'oro las bido e no las toco! ◊ tantu sas fainas za mi las faghes tue!…◊ custas cosas faghídelas bois! ◊ custas iscarpas leachelas! Tradutziones Frantzesu les Ingresu them Ispagnolu las Italianu le (prn.) Tedescu sie.

li , prn: dhi* Definitzione pron. de 3ˆ persona sing. impreau po gente (mascu e fémina) e po cosa (= a issu, a issa, a cussu, a cussa) manigiau po cumplementu dativu o de 'interessu': andhat bene iscritu siat abbandha e innanti de su vrb., siat totu a unu apustis (solu cun impr. o ger.) Sinònimos e contràrios bi Frases a isse li naro goi, ma a issa li naro gai ◊ issa li rispondheit in frantzesu e isse li pedeit iscuja in sardu ◊ afrànzali sa terra, a su prantone! ◊ bètali abba, a sa bràsia, pro no si che falare a chisina! ◊ ite li cheret a cue? ◊ candho ti cramat, rispòndheli! ◊ a chie ndhe at bisonzu daendheli! ◊ in su chelu che siat e no li fetant pesu sas cosas chi li sezis nendhe! (S.Patatu)◊ si li at unfiadu unu didu Ètimu ltn. illi Tradutziones Frantzesu lui Ingresu him (to) Ispagnolu le Italianu gli (a lui, ad esso), le (a lei, ad essa) Tedescu ihm, ihr.

madricàu , nm: madrigadu, mardigau, matricatu Definitzione calesiògiat animale mannu, pruschetotu fémina, chi tenet duos e prus annos; sa parte de su tàgiu (prus che àteru brebès) chi est pesandho s'angione, at angiau, est de múrghere, giai sèmpere contivigiada a parte in tempus de giare frutu Sinònimos e contràrios madriedu | ctr. lachinza 2. norant'una sunt de mardigau, cussas chi oe soe murghendhe ◊ lachinza e madricau est totu ammisturu ◊ in su cubile bi at abbarrau lachinza e madricau Ètimu ltn. matrice(m) Tradutziones Frantzesu poulinières, les bêtes reproductrices Ingresu she-beasts Ispagnolu animal que ha parido Italianu le béstie matricine Tedescu Muttertiere (Pl.).

nobenàre , vrb: nobinare, noinare, nughinare, nuinare Definitzione fàere is nuinas; istare a su prega prega aifatu de ccn. de malintesa, chi no bolet iscurtare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire une neuvaine Ingresu to pray novenas Ispagnolu hacer novenas Italianu fare le novène Tedescu die Novene beten.

orminàre , vrb: urminare Definitzione andhare aifatu de is peadas, cricare s'arrastu de bestiàmene, de gente, o fintzes cricare àteru; istare a su passa passa lassandho s'arrastu, catzigandho o imbrutandho su logu, andhare a giru fintzes chentza un'iscopu precisu, tanti po girare Sinònimos e contràrios addromare, arrestallai, atratare, ormizare, trassigiai, trateare / chilcare, girai Frases e ite bi sunt orminendhe, cussos, in su cunzadu nostru? 2. no istes orminendhe ca apo samunadu in terra comogomo! ◊ apo àpidu totu s'ortu orminadu de bestiàmine ◊ finas in sa Luna che ant orminadu ◊ proite no ti assélias, cantu chi istas orminendhe chentza cabu? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu traquer, laisser la trace Ingresu to leave marks Ispagnolu rastrear, dejar huellas Italianu ormare, lasciare le órme Tedescu der Fährte folgen, verfolgen, Spuren hinterlassen.

palibróchinu , agt Definitzione chi portat is codhos bàscios, coment'e calandhochedhi Sinònimos e contràrios palivaladu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui a les épaules tombantes Ingresu falling shoulder Ispagnolu de hombros bajos Italianu che ha le spalle cadènti Tedescu mit fallenden Schultern.

rasàre , vrb: arrasai*, resai, resare Definitzione nàrrere s'arresu, is pregadorias Sinònimos e contràrios precare Frases est rasendhe su rosàriu ◊ is paras resint s'ofítziu e cantint in su coru! ◊ ant rasadu tota sa missa Tradutziones Frantzesu dire ses prières Ingresu to say one's prayer Ispagnolu rezar Italianu recitare le preghière Tedescu beten.

raulàre , vrb: arraulare 1 Definitzione fàere boghe grussa o genia de moida coment'e pigaos a su gúturu, a sorrogadura, de pudha frochindho, o comente faent is gatos candho funt asseliaos de pàrrere dormios o istant a su friga friga cun sa gente Sinònimos e contràrios arrangulare 1, sarracrare / frisciare 1, igrisai, runidare Frases s'atu est raulendhe Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ronronner Ingresu to purr Ispagnolu ronronear Italianu fare le fusa Tedescu schnurren.

runidàre , vrb Definitzione istare a rúnidas, torrare àlidu a pelea Sinònimos e contràrios aggrogotai, arrasai, frisciare 1, grunnire, igrisai, raulare Frases su batu est runidendhe 2. su cane est runidendhe a fortza de caminare Tradutziones Frantzesu ronronner Ingresu to purr Ispagnolu ronronear Italianu fare le fusa (détto del gatto) Tedescu schnurren.

sas , art, prn Definitzione artículu e fintzes prn. fémina pl.: dhue at bidha (Luras) chi est su solu art. pl. po númenes mascu e fémina Sinònimos e contràrios is Frases sas féminas, sas mamas, sas cosas, sas domos, sas lughes, sas bidhas ◊ sas manos che a su milesu, chi contaiat sas arantzos cun su pè!◊ si fit a li torrare sas colpos chi mi at dadu!… 2. sas chi mi piaghent mi còmporo! ◊ torra luego, mih, no fetas de sas tuas! Ètimu ltn. ipsas Tradutziones Frantzesu les Ingresu the, them Ispagnolu las Italianu le Tedescu die.

scordonài , vrb Definitzione betare is cordones, isconciare is muros de unu fràigu de difesa Tradutziones Frantzesu démolir les fortifications Ingresu to dismantle a fortress walls Ispagnolu desmantelar una fortaleza Italianu smantellare le mura di una fortézza Tedescu eine Festung schleifen.

sigorrài , vrb: sucorrare Definitzione nau prus che àteru de is boes, fèrrere a cropos de corru Sinònimos e contràrios acorrociai, incorrai Ètimu ltn. sub + cornua + -are Tradutziones Frantzesu encorner Ingresu to gore Ispagnolu cornear Italianu ferire con le còrna Tedescu mit den Hörnern verletzen.

súas , agt, prn Definitzione agt. e prn. pl. f. de 3ˆ persona sing. chi inditat possessu, apartenéntzia a issa, a isse Frases Nanni est lassandhosi is poesias suas e fintzes is contos ◊ issu est sempri prontu a difendi is perdas suas e a non si lassai ponni salia in su nasu ◊ a minore fia sempre fatu de babbu impreadu in sas fainas suas ◊ Maria at ingendrau in sas intragnas suas a Gesús fígiu de Deus Tradutziones Frantzesu ses, les siennes Ingresu her (his) Ispagnolu sus, suyas Italianu sue, le sue Tedescu seine, ihre.

«« Torra a chircare