Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

incaschetàdu , pps, agt Definition de incaschetare Synonyms e antonyms casaladu, fichidu, incasciau 2. contr'a su comunismu fit incaschetadu dae su tempus de sa gherra de Ispagna Translations French fixé English fixed Spanish fijar Italian fissato German von einer fixen Idee besessen.

incollutzài , vrb Definition calare o orrúere sa matza (istentina), apèrrere o illascare is músculos de sa bentre po isfortzu o àteru, essire matzigalau, collutzu, patire s'ímbena Scientific Terminology mld Etymon srd. Translations French atteindre d'une hernie English to suffer a hernia Spanish herniarse, quebrarse Italian subire un'èrnia German Hervortreten von Eigenweidebruch

intingiàe, intingiài, intingiàre, intingiàri , vrb: intinzare Definition carrigare de tíngia, genia de bobboi niedhu chi ponet a is matas e a is erbas in is puntas modhes o, segundhu, fintzes a is animales; in cobertantza, fintzes carrigare de àteru cunsiderau dannosu o pagu praghillosu Synonyms e antonyms impestai 2. su cani tuu fut carriau de púlixi e nd'at intingiau is mius puru (G.Mura)◊ is gerrunaderis funt intingiaus de dépidus, sentza mancu un'ispera!◊ depit èssi berus ca mi torru a intingiai cun d-un'ómini… abarru fiuda! Translations French prendre la teigne English to affect with ringworm Spanish coger la tiña Italian intignare German von Motten zefressen werden.

iscamedhàre , vrb: iscammedhare, isgamedhare Definition istesiare unu pegus de su tàgiu, andharesindhe de sa cumpangia; fintzes iscapiare su giuale a is boes giuntos Synonyms e antonyms irmedhae, iscambare, iscambuliare, iscamedhire, iscedhai, iscrobare, istagiai, istropedhare | ctr. amedhare Sentences unu pisedhu s'isgamedheit de sos cumpagnos chi fint zoghendhe ◊ apo àpidu sas berbeghes chi mi mancaiant: las depiat àere iscamedhadas carchi cane ◊ pares iscammedhadu che angione sorteri 2. sos pitzinnos s'aunint a zocare che anzones iscamedhaos Etymon srd. Translations French éloigner du groupe English to send out (of a group) Spanish alejar, apartar Italian allontanare dal gruppo German von der Gruppe entfernen.

iscratzadúra , nf Definition su iscratzare, su segare cosa (es. cambos) a tiradura, a isperradura (in sa frochidha) Synonyms e antonyms iscosciadura Etymon srd. Translations French fente de branches English breaking by drawing Spanish arranque Italian scosciatura German Abbrechen von Zweigen.

ispagiàre, ispagliài , vrb: ispazare, ispaxae, spalgiai Definition bogare sa pàgia, chèrrere sa pàgia de mesu de su laore po dhu chistire límpiu; nau de ccn. su si giare a bíere prus de su chi est, unu, fàere braga, fàere su pageri Synonyms e antonyms abentuai, irghinitiare, spalligai / abantai, bragai, ispallerai, pazesare Sentences si che ispazat s'arzola iss'etotu: no cheret azudu ◊ a dedie fimus ispazendhe, a denote carruzendhe ◊ su laore in s'argiola ispagiavas si fut bentu in favore 2. tandho, ca as oliàriu, ite ispazas si de su chi produit no ndh'assazas? ◊ sunt ispazendhe pro sos milliardos chi nachi tenent ◊ sos catziadores ispazant narandhe chi cun issos cunillos e sirvones ant pacu vida Etymon srd. Translations French dépailler English to separate wheat from straw, to show off Spanish aventar, jactarse Italian spagliare, brezzare German das Stroh entfernen von.

ispudhonàre , vrb Definition betare o segare is cambos noos, is pigionatzos de una mata Synonyms e antonyms brossare, illeinare, immodhitare, ipuzonare, irgrasazonare, irbrossare, ischesciai Sentences s'ortulanu est ispudhonendhe in sa bardera ◊ su binzateri pudat e ispudhonat in modu chi sa binza batat frutu bonu e meda Translations French ébourgeonner English to pinch out Spanish desvastigar, deschuponar Italian spollonare German von Schößlingen befreien.

istravàre , vrb: stravai Definition pigare e bogare is travas a un'animale troboiu Synonyms e antonyms istrobeire | ctr. trabai Sentences si est travau, su molente, dh'aus a istravare! Etymon srd. Translations French désentraver English désentraver Spanish desapiolar, desmanear Italian spastoiare German von den Fußfesseln befreien.

istrobeíre , vrb: istrobire, istrobiri, istropedire, istropeire, strebiri Definition pigare e bogare sa trobea a unu pegus troboiu; lassare andhare líbberos, iscabbúllere de una dificurtade Synonyms e antonyms istravare, istrobejare / iscabbúllere / ilboligare, istrepojare | ctr. trebeire Sentences sos pudhedros cherzo istrobeire pro los ispramminare a curridorza 2. bollu biri comenti s'at a s'istrobiri fillu tuu de custa trobea! 3. est istrobenno e filanno sa lana Etymon srd. Translations French désentraver English to unhobble Spanish desapiolar, desmanear Italian spastoiare German von den Fußfesseln befreien.

liòna , nf, nm: lioni 2, loni, olioni 1 Definition calidade de lissa (portat una genia de isperraduredha in sa barra, asuta, e lavra de pitzu grussa)/ min. lionitu; lon'e irí (loni de girí)= chi fait me is girís Synonyms e antonyms ozone, ullone Sentences su loni… ndi essit mannu coment'e su gèvulu, de duus chilus Surnames and Proverbs smb: Lioni, Loni, Lonis Scientific Terminology psc, mugil chelo Etymon itl. leone Translations French muge, mulet English mullet Spanish lisa Italian mùggine chelóne German eine Art von Meeräsche.

màrca 1 , nf Definition singale o sinnu chi inditat sa fràbbica de una cosa; ferru cun is líteras de númene e smb. de su mere po marcare bestiàmene e su singiale chi lassat in sa pedhe (ponendhosidhu abbrigau); túturu de linna pintau (picau a imbuidadura, a forma de parallelepípedu) po fàere is pintos a su pane modhe a incracadura e su singiale etotu chi lassat Synonyms e antonyms macru, sinnale Idioms csn: robba ’e suta marca = cosa metzana; èssere de prima marca = de prima calidade, bonu meda; m. de bullu = zenia de francubbullu, de valore istabbilidu, chi si ponet in pabilos de dochimentu pro lis dare valore legale o fintzas coment'e tassa o diritu de pagare Sentences custas iscarpas sunt de marca bona 2. sunt andhados a betare sa marca a su bestàmine ◊ dontzi cadhu at unu signale e unu semotu solu: sa marca ◊ sas marcas si betant a su panischedhu 3. fit tiradore de prima marca: tiraiat a balla sola a sa sesina bolendhe ◊ mi ant passadu che robba de suta marca Etymon srd. Translations French marque, cachet, empreinte English brand, seal, mark Spanish marca Italian marca, sigillo, imprònta German Marke, Warenzeichen, glühendes Eisen zum Markieren von Tieren, Brandzeichen.

nastalàre , vrb Definition pònnere sa nàstala, pàschere s'orrobba sa nàstala; fàere dannu, distrúere Synonyms e antonyms abbrumai, arnai, imbremigai, infarraciai, pipionire, pubujonare Etymon srd. Translations French se miter English to moth-eaten Spanish apolillar Italian tarmare German von Motten zerfressen werden.

nce, nche, nchi, nci , avb: che* Definition avb. chi inditat logu, no sèmpere reale, de una manera pagu precisa, logu indefiniu (foras candho prus ainnanti si narat su foedhu chi inditat custu logu), e prus che àteru giaet un'idea de istesióngiu de ue unu est (o si narat pentzandho a logu atesu de ue unu est) ma podet inditare fintzes acostimentu: s'impreat istacau de su vrb. si est postu innanti, totu a unu cun su vrb. si est nau apustis (e cun prn. puru): bògache custa cosa!, toca, istesianci!, bessinci!, fuliancedhu!, bogancedhu!, ponincedhu!, ghetancedhu!, leachelu!, remonichelu!, picaenchelu!, vatunchelu!, essimichelu, fulliadechedhu!, enclíticu, nau che unícu foedhu cun sa forma verbale Synonyms e antonyms ci / bi, ince Sentences nemos cheret andhare a nche batire sa botza ◊ cracu a perda a sa craba chi si nchi istésiat ◊ cumenti as fatu a nce dhu fai istrebedhai, su cani? ◊ oe nce funt is sindacaos ci nosi axudant ◊ sa bitella ti nce dha podes leare! ◊ si nche fit sichia a irfungudare ◊ su gurutu est astrintu ma nche colas ◊ - A si podet? a che sezis? ◊ nci fúliu is carramatzinas ◊ pentzanci e apustis mi arrispundis! ◊ si depeis essiri, esseidenci! ◊ seu intrada a cudha domu ponendidenchi su nasu torra 2. dennantis a nce pònnere in marina a pè ince boliat peri coràgiu ◊ deo nce pogno sa matessi ispesa ◊ inoghe che cherias tue! ◊ che so essidu in Bono a cumandhu ◊ su pani ponincedhu in sa mesa ◊ e ita nci negótziat innòi? ◊ cussus piscixedhus no abetu prus po nce dhus papai: tengu fàmini! Translations French y, là, en English there (here) Spanish aquí, acá, en este lugar, allá, allí, en ese lugar Italian ce, ci, ne (avv. di luogo) German dort, dorthin, hier, da, hierher, da durch, von.

neulàdu , pps, agt Definition de neulare; chi est carragiau de népide, nau de su logu; chi est guastu, malàidu de sa népide (nau de laores, erbas) Synonyms e antonyms afumatzau, anneuladu, nebidosu 2. su trigu est creschindhe neuladu che ispiga múrina Translations French brumeux English foggy Spanish nebuloso Italian nebbióso German neblig, von Steinbrand befallen.

passèi , avb: pessei, prassei, pressei Definition chentza s'agiudu o su cumandhu de nemos, a solos, chentza èssere obbrigaos / a pessei, de passei = a sa sola, de volontade sua (mia, tua, issoro) Synonyms e antonyms desei, perisse / cdh. daparedhu Sentences dèu creu ca dhu biant de passei insoru ◊ at lassau cuatru fillus chi teniat a pressei ◊ no at nau is cosas de prassei suu, ma ca si dhas ant pregontadas ◊ incui no andant a pressei comenti bolint! ◊ lassai andai una cosa a pessei Etymon srd. Translations French spontanément English spontaneously Spanish espontáneamente Italian spontaneaménte German spontan, von selbst.

perísse , avb Definition chentza s'agiudu de nemos, a solu, de manu cosa sua, de ditu suo: s'impreat cun is prep. a, dae, de, e fintzes coment'e un'agt. / lassare a unu a p. = lassare desesi, lassare istare chentza dhu cricare Synonyms e antonyms desei, passei / cdh. daparedhu Sentences cheriat iscobèrrere sas cosas dai perisse ◊ sa curiosidade si castigat de perissa matessi ◊ si l'atzendheit su fogu de perisse ◊ onzi astru rodat a perisse 2. no ingendrat sa fémina perissa, ne podet betza torrare a pitzinna! (Còntene) Etymon srd. Translations French spontanément English spontaneously Spanish por sí mismo, por sí solo Italian da sé, spontaneaménte German von selbst, spontan.

seína , nf, nm: esina, sesina, sisina, sisinu Definition cosa de pagu valore, su mesu de unu sodhu, chimbe centésimos de su francu sardu: si narat solu in su sensu de dinare pagu Synonyms e antonyms isina Sentences finas candho ses totu tramudadu no bales bator petzos de sesina! ◊ li dao sos pagos sisinos chi tenzo, bastet chi mi che let su pitzinnu Etymon itl. sesino Translations French chose de quatre sous English half soldo, next to nothing Spanish chuchería, de tres al cuarto Italian mèzzo sòldo German von geringem Wert.

soldíre , vrb: sordire Definition pònnere su sorde, su greme Synonyms e antonyms bermire, imbremigai, insodrigai Etymon srd. Translations French se vermouler English to verminate Spanish agusanarse Italian verminare German von Würmern befallen, Würmer haben.

spuntedhài, spuntedhàre , vrb: ispuntedhare* Definition bogare o trantzire is puntedhos, is frucàgios, de asuta de sa cosa apuntedhada Synonyms e antonyms | ctr. apontedhae Translations French ôter les étais English to unprop Spanish desapuntalar Italian spuntellare German die Stützbalken entfernen von.

strebíri , vrb: istrobeire*, strobiri Definition pigare o bogare sa trobea a un'animale; fintzes istacare cosa arréschia, iscapiare, lassare andhare líbberos / strebiri sa medassa = (in suspu), arranzare sa chistione Synonyms e antonyms istravare, istrobejare | ctr. trebeire 2. fui strebendindi s'angionarxu, ca fiat arrésciu in mesu de s'arruarxu parendi lobus! ◊ su meri fuat strobendu e misurendu sa funi Translations French dépêtrer, sortir English to unhobble Spanish desapiolar, desmanear Italian spastoiare German von den Fußfesseln befreien.