órtu óltu
órtu 1 , pps Definizione de òrrere.
ortuài , vrb Definizione trebballare ortu, ortalítzia Frasi innòi sa terra no dh'ant prus ortuada! Etimo srd.
ortuànu oltulànu
ortulàmini , nm: orturàmini Definizione
cosas de ortu, birduras chi si prantant in is ortos
Sinonimi e contrari
oltalíscia
Frasi
a bendi dhoi at cos'e ortulàmini, petza, pisci e àteras cosas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
légumes
Inglese
vegetables
Spagnolo
hortaliza,
verdura
Italiano
verdure
Tedesco
Gemüse.
ortulànu oltulànu
orturàmini ortulàmini
òrtza òltza
ortzalàdu , agt Definizione nau de animale, chi portat magas de diferente colore a inghíriu de is ogos (coment'e ochiales) Etimo srd.
ortzàles ociàles
òrtzas , nf pl Definizione orrughedhos de ortigu o de àtera cosa lébia chi si ponent a nassas e arretzas betadas in mare piscandho po dhas singialare a pígiu de abba Sinonimi e contrari ortiedhu Etimo itl.s. ortsa.
ortziàda ociàda
ortziàda 1 orticàta 1
ortziàu ociàu
ortzíca , nf Definizione istugighedhu po pònnere su tebbacu Sinonimi e contrari boeta Terminologia scientifica stz Etimo spn. orza.
órtziche órtiche
óru , nm: uru Definizione
totu su tretu prus in fora de una cosa, de unu trastu o de unu logu, sa parte forana: su sing. si narat fintzes de unu tretu, de una parte, e su pl. po s'oru totu pínnigu; css. tretu, in su logu; acanta, a pagu tretu (logu e tempus)/ min. oredhu, orighedhu
Sinonimi e contrari
avoreta,
orizu
/
ala,
parte,
tretu
| ctr.
mesu
Modi di dire
csn:
or'oru (ororu), oros oros, orus orus = isorisoros, totu comente andhat s'oru; èssiri orusorus = (nadu a lamenta), atesu meda; in s'oru de, in s'oru in s'oru de… (logu), in s'oru miu = acanta de, acanta acanta de…, acanta mia; in s'oru de… (cantidadi) = agiummai, itl. "circa" (cun vrb. a s'infiniu = in perígulos de… + vrb); bodhiri, leare, lebare, bogare oru, oros, de una cosa = pigai àrviu, leare cabu de…, leare assunta, seru de…, ischírendhe carchi cosa, imbistigare pro ndhe ischire; prenare, fàghere un'isterzu oru cun oru = a oros, prenu deretu; èssere, pònnere, istare a orighedhu = in picedhu, própiu in s'ata de carchi cosa, apunta apunta a che rúere, fintzas acurtzu meda, própiu in s'oru de…; prenare un'isterzu a suta de oros = chi no siat a paris de s'oru; orus oredhus a!... = ingunis ingunis est!..., bi cheret ancora tempus meda; zúchere a unu in s'oru = portai a unu acanta; essíreche a s'oru = antibitzaresiche a fàghere una cosa cussiderada perigulosa, pagu bona, contrària a o foras de sas usàntzias; pigaisidha orus orus = essíreche costa costa, pala pala, chircare iscusas pro no fàghere su dovere; èssiri sentz'e furriai oru (nau de ccn.)= fatu a sa russa, chentza delicadesa, cun pagu cussideru; tènnere oros de terrinu = àere terras
Frasi
fúrriu s'oru a sa gunnedha ca est totu sfibicitada ◊ sas córbulas, sos canistedhos zughent s'oru pintu, niedhu, forradu ◊ li at aporridu una tatza prena finas a oru ◊ cussa tatza che ruet de sa mesa ca est in s'orighedhu ◊ istabat in s'oru de bidha ◊ fiant firmus in s'oru de sa pratzita ◊ in campu, za s'ischit, sunt semper a oros de pane e de casu assutu ◊ ponimí in s'oru tuu, sétziu a sa manu tua de esti!
2.
sa faina mia est frundhida a un'oru ◊ pònela a un'oru, cussa cosa, candho agabbas! ◊ si setziat sempri a un'oru po no fai su fichetu ◊ tzente tentanne sos vulos no si ne vidiat in sos oros
3.
no ti potzu agiudai a nci portai custa cosa a domu tua: tanti gei est orus orus!…◊ depit èssi chi boliat a dh'agiudai, mischinu… tanti fiat orus oredhus!…◊ in mari, sighiat a nadai abarrendu orus orus de sa terra ◊ pasci, brebei, pasci, totu or'oru de arriu!…◊ aprontade oros oros setzidorzos ue pasent sos betzos! ◊ beni, bufa e paga puru, no ti dha pighis orus orus!
4.
si bidiat una lampaluxi fraca, pariat unu fogu in s'oru in s'oru de si nd'istudai ◊ Elias si est sétiu in s'oru de su babbu ◊ sa caserma est in s'orichedhu de dommo sua
5.
cun cussas bulletas che apo pagadu in s'oru de batoschentamiza ◊ s'éuro ch'est in s'oru de unu dòllaru
6.
fit impessu ghirandhe dae cubile e no ndhe aiat galu leau oru de sas cosas ◊ chi ndi bodhint oru is carabbineris, dhus arrestant! ◊ no ndhe podent bogare oru de su mancamentu ◊ su fizu no fit galu torrau e at mandhau a su frade a ndhe lebare oru
7.
sa zente zúdigat a chie ch'essit a s'oru ◊ própiu tue che depias essire a s'oru, cun cussos tirriosos!…◊ su babbu est sentz'e furriai oru… po dónnia tontesa ndi pigat su fillu de iscola, dhi perdit letzionis e cómpitus!
Cognomi e Proverbi
prb:
menzus a torrare issegus dae s'oru chi no dae mesu
Etimo
ltn.
orum
Traduzioni
Francese
bord,
périmètre
Inglese
bank,
perimeter,
edge
Spagnolo
borde,
orilla,
margen
Italiano
bórdo,
màrgine,
contórno,
lémbo,
spónda,
perìmetro
Tedesco
Rand,
Saum,
Umriß,
Umfang.
òru òro
orúda orrúda
oruídha , nm Definizione
s'oru, is oros de fora de sa bidha, totu comente acabbant is domos
Frasi
sa festa l'ant ispostà a oruidha, in d-unu campedhu isportivu
Traduzioni
Francese
périphérie
Inglese
outskirts
Spagnolo
afueras
Italiano
periferia
Tedesco
stadtrand.