acatàre 2 , vrb: catare* Definizione fàere a una cata, ladu, ciatu, coment’e candho a una cosa dhi calat unu pesu mannu apitzu Sinonimi e contrari abbullonare, aggatare, cerfai, ischerfare, ischitzare, istercare Traduzioni Francese écraser Inglese to crush Spagnolo aplastar Italiano schiacciare Tedesco quetschen.

aggatàre , vrb Definizione fàere a una cata, istrecare, coment'e candho a una cosa (es. istrégiu de làuna) si ponet unu pesu tropu mannu apitzu o si acropat cun cosa grae (es. martedhu): dhu narant po cosas chi no s'istrecant coment'e cosa modhe (comente funt is frutos) ma chi agiúmburant (pagu o meda) Sinonimi e contrari abbugnai, abbullonare, acatare 2, agiumbare, ammacigai, atzumbarare, atzumbonare, catulare, cerfai, ischerfare, ischertzare, ischitzare, strecae Frasi sa màchina at aggatadu unu botighedhu chi che at dadu a suta Etimo srd. Traduzioni Francese écraser Inglese to squash Spagnolo aplastar Italiano schiacciare Tedesco quetschen.

ammacigài , vrb: ammaciucari, ammaciugai, maciugai* Definizione pistare unu pagu, fàere a giúmburu, fàere pistadura Sinonimi e contrari abbugnai, abburrutonare, aggatare, atzumbarare, atzumbonare Frasi portamu is palas totu ammacigadas fortzendi paris, sentza de podi artziai (Maxia L.)◊ dh'iat donau una punta de pei a sa serra de sa camba e iat iscramiau frighendusí su tretu chi dh'iat ammaciugau ◊ soe benniu po ti ammaciucari Traduzioni Francese écraser, battre Inglese to bruise, to crush Spagnolo abollar, aplastar Italiano acciaccare, pestare Tedesco treten auf.

bíncere, bínchede, bínchere , vrb: binci, bínciri, bínghere, bíntzere, vínchere Definizione su arrennèscere in calecuna cosa superandho is dificurtades, is fortzas contràrias; su èssere méngius o prus de un'àteru in calecuna cosa; lòmpere, nau de erbas, de frutuàriu / pps. bínchidu, binsu, bintu, bissu, vinsu; bínciri un'annu a Deus = èssere betzos meda Sinonimi e contrari abbadinare, abbotinare, acacigai, cavacai, subbacare | ctr. pèrdere Frasi in is guerras, chi unu no perdit s'àteru no bincit ◊ sos laoradores, sos pòveros, de gherra no ndh'amus bissu mai ◊ as bissu su primu prémiu ◊ si cheres bínchere impara a zogare! ◊ l'at postu in zustíssia, ma de pretu no ndh'at bínchidu etotu 2. su triballu est meda e a solu no lu poto bínchere ◊ bi aiat zente meda bochindhe fogu, ma azigu l'ant bínchidu ◊ e chie los binchet, a issos, candho si trubbant?!…◊ mi cheriant seighimiza contonadas in duos meses ma no bi la podia bínchere e apo negadu 3. in sa bidha binciat a totus po sa bellesa ◊ isse est prus mannu de a mie, mi binchet duos annos ◊ cussus no funt avedalis, si bincint unus cantu annus Cognomi e Proverbi prb: su vítziu bincit a su giudítziu ◊ chie binchet azuat Etimo ltn. vincere Traduzioni Francese gagner, vaincre, surmonter, accabler, écraser Inglese to win Spagnolo ganar, arrollar, vencer Italiano vìncere, assoggettare, superare, sopraffare, sconfìggere Tedesco besiegen, überwältigen.

bruscàu , nm Definizione tina o cobedina a fundhu cuadrau, de linna, po catzigare s'àghina e fintzes genia de mola a rullos móvios a orroda a manu (como a motore, fatu cun àteru materiale), sèmpere po mòlere s'àghina po dh'incubonare Sinonimi e contrari cracadolza Frasi po mòliri s'àxina manigiaus su bruscau, po dha prenciai sa prència Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese meule à écraser le raisin Inglese grindstone Spagnolo moledora Italiano màcina per uva Tedesco Traubenmühle.

iddoàre , vrb: ildoare, irdoare, irdogare, isdoare, sdogai Definizione essire o bogare de pare is doas (nau de carrada); nau in cobertantza, apèrrere, bogare de pare, fàere a orrugos de su cropu o de s’orruta, nau de ccn. crepare de su tzacu o de àteru Sinonimi e contrari cherpai, ildeossare, isdegorare, isteressare Frasi mai carrada apo bidu ildoendhe ◊ est a puntu de s'irdogare che una cupa, imbriacu! 2. sa gente tostada de s'errisu agiummai si dhue iddoànt candho iant inténdiu sa cosa ◊ su coro mi si fit irdoganne dae sa gana de li nàrrere chi emmo ◊ indunindunu, iscostiànnesi che pípera, su babbu si fit irdogatu: si fint pesatas sas tràchitas de sas voches (A.Pau) Etimo srd. Traduzioni Francese enlever les douves, démolir, écraser Inglese to smash, to unstave Spagnolo quitar las duelas, romper, destrozar Italiano sdogare, sfracellare, sfasciare Tedesco die Dauben entfernen von, zertrümmern, zerbrechen.

ifasciàre , vrb: ilfascare, irfascare, irfassare, irfiassare, isfasciai, isfasciare, isfassare, isfrasciare, sfasciai Definizione segare, bogare de pare, fàere a orrugos (fintzes faendho sa cosa a fuliadura, betandho o faendho orrúere a terra) Sinonimi e contrari abbotinare, arroinare, chimentare, derrocai, dissantarare, iscalabrare, iscempiai, isciarrocai, isciasciai, isciusciai, istrossare, staulai Frasi zòbanos che a nois irfassant sa galera! ◊ bos sezis irfassaos prenandhe sa terra a marrone ◊ sa tzente si fit irfassanne de su risu ◊ s'élighe est acultzu a ndhe ifasciare: dioi gàrrigu de nie no si fit bidu mai ◊ irdobbandhe a su crastu, a puntos e a minas l'irfiassas ◊ a mie mi at isfrasciadu su tempus! Etimo itl. Traduzioni Francese démolir, écraser Inglese to smash Spagnolo romper, destruir Italiano sfasciare, sfracellare Tedesco zerbrechen, zertrümmern.

illeuràre , vrb Definizione istrecare is leas in sa terra arada o arandho Sinonimi e contrari illocinare, ischelviare, launai, sleorai Etimo srd. Traduzioni Francese briser, écraser les mottes Inglese to break clods Spagnolo desterronar Italiano rómpere le zòlle Tedesco umgraben.

ischelviàre , vrb: ischervare, ischerviare, iscrebare, iscrevare Definizione istrecare is leas de terra, segare is crevas, is bàrdulas, comente si faet trebballandho a marra aifatu de s'aradore in s'aríngiu (o a iscatadorza) Sinonimi e contrari gherbare, illeurare, illocinare, irbardulare, launai, sleorai Frasi redorchiant su terrinu arvatadu e a marrinfatu l'ischerviaiant 2. un'ispiga si l'at iscreviada in sa manu a bídere si su ranu fit maduru Etimo srd. Traduzioni Francese écraser les mottes Inglese to crush clods Spagnolo roturar Italiano rómpere le zòlle Tedesco umgraben.

ischerfàre , vrb: ischerfiare, iscrefare, iscrefiare Definizione crepare, fàere sa cosa a una cata (istrecada) mescamente cun pesu mannu in pitzu Sinonimi e contrari abbullonare, acatare 2, aggatare, cerfai, ischitzare, istercare Frasi si che daet suta de su càmiu l'ischérfiat che rana! ◊ comente at faladu su pè at ischerfiadu sa figu ◊ sos ovos ruinne dae cudh'artària s'ischerfiaiant a terra ◊ sos boes t'iscréfiant si ti ponent sos pes! Traduzioni Francese écraser Inglese to squash Spagnolo aplastar Italiano schiacciare Tedesco quetschen.

ischitzàre , vrb Definizione crepare, fàere a una cata, istrecare mescamente cun pesu mannu in pitzu; bínchere o isfrutare s'àteru de mala manera, de no si ndhe pòdere prus istrantagiare; foedhandho cun tzacu, est foedhu furriau de ischire (sigomente tenent is primos sonos oguales, ischi)/ i. una fruschedha = afíerela a manera de ndhe fàghere essire sa martza Sinonimi e contrari abbullonare, acatare 2, aggatare, cerfai, ischerfare, istercare / acacigai, tilpiare Frasi si che li daes a suta t'ischitzat che rana, cun totu cussu pesu! ◊ sa mola ischitzat s'olia in su radu, maghinendhe ◊ su prejoneri che passaiat su tempus ischitzendhe tíntula e legendhe totu su chi li ruiat in manos 2. su piús chi los arrennegat est su d'èssere ischitzados in sa povertade issoro dai graves e odiosos afoghizos 3. - Cantu at a durare, ocannu, sa festa? - Issos l'ischitzant: a nois no nos narant nudha! Etimo itl.l skisá Traduzioni Francese écraser Inglese to crush Spagnolo aplastar Italiano schiacciare Tedesco quetschen.

istercàre , vrb: istrecai, istrecare, strecae Definizione incracare a forte, faendho pesu o fortzandho, pistare sa cosa a manera de dh'alladiare e crepare; istidhigare apitzu o atesu cosa istrecandhodha; nau de su foedhare, nàrrere cosas chi no si cumprendhent bene, foedhare chentza ischire is cosas Sinonimi e contrari aggatare, cerfai, ischerfare, ischitzare, istrechedhai / strichidhai / morrugnare Frasi chi nd'arruit sa bòvida istrecat totu su chi agatat 3. ma ita est totu su chi ses istrechendi, totus custus fuedhus chi naras?! Etimo srd. Traduzioni Francese écraser, broyer Inglese to grind Spagnolo aplastar, machacar Italiano stritolare Tedesco zermalmen.

pistàe , vrb: pistai, pistare, pistari Definizione nau de cosa (mescamente tostada o àrrida), fàere a orrughedhos minudos, a farinos, o segundhu fintzes a pasta, istrecare acropandho cun calecuna cosa o aina tostada: nau de cosa chi no segat, ammodhigare a cropos, a istrecadura, ponendho pesu in pitzu o poderandhodha a istrintu meda; lassare singiale de cropu (e fintzes atumbare a cropu a logu tostau); giare surra, atripare meda, pigare a cropos a meda (fintzes iscúdere a una mata po ndhe fàere orrúere su frutu, es. landhe, olia, nughe); pigare o giare cadha, múngia / pps. pistadu, pistu Sinonimi e contrari cerfai, ischitzare, pistatzare / abbugnai, atzumbarare / magiare, surrai / batacollare, matanare Modi di dire csn: pistai a fini, a grussu; pistare a unu chei s'azu, che tilipirche, chei su nie = surraidhu meda; pistai àcua = pistare a modhe, fàghere cosas in debbadas; pistàresi sa limba = (puru) faedhare in debbadas; dare pedra ’e pistare a unu = pònnereli dificurtades meda (mescamente andhèndheli in contràriu); pistai is pabaristas = istare abberindhe e serrendhe sas pibiristas a meda, pistincai Frasi pístadi sa limba, pro nàrrere machines! ◊ si pistat su sale russu pro lu fàghere fine ◊ no ti che seas subra de sas pumatas ca si pistant! ◊ chie lu at pistu custu labiolu, chi est totu a marcos?! ◊ su ferreri pistat su ferru in s'ancódina ◊ sa figu posta a càtigu si est totu pista in s'isterzu ◊ mi apo pistu unu pódhighe corpendhe a martedhu ◊ ndh'est rutu dae cadhu e at pistu sa conca a una pedra (P.Pillonca) 2. si no mi l'agabbas, oe ti pisto! ◊ ti pisto chi ti apo a fàghere modhe che tamata! 3. Gonàriu at isprimitziau a si pistai ◊ debbadas ti pistas: cusse no ti cheret ◊ chissaghi cantu as pistau in sa vida!…◊ in cussu logu est totu unu pistai: est fortunau chini ndi torrat sanu! ◊ ses tota vida pista pista! Etimo ltn. pistare Traduzioni Francese piler, écraser, se donner du mal Inglese to crush, to do one's best Spagnolo machacar, afanarse Italiano pestare, arrabattarsi Tedesco zerstoßen, stoßen, schlagen, sich bemühen, sich anstrengen.

pistatzàre , vrb: apistuzare, pistazare, pistutzare Definizione is matessi significaos de pistare cun is prus s'idea de meda, a sa sighia Sinonimi e contrari cerfai, iggragnare, ischerfiare, ischitzare, pistae, pistorjare / abbugnai, atzumbarare / magiare, surrai / batacollare, matanare Modi di dire csn: ómine pistatzadu = istracu e cossumidu, pistu de triballu; vida pistatzada = tropu trabballosa, sacrificada Frasi mancari eo a solu e bois tantos, bos pistatzo sa conca a totugantos! ◊ totu sa die apo pistatzadu e sento sa fadiga ◊ sas àmbrias rúgias de sa cambigana si pistatzant e si frigant che una pumada in sa parte malaidosa (N.Pianu)◊ pustis de tantu pistatzare in sa vida, totugantos recuimus a campusantu Etimo srd. Traduzioni Francese piler, écraser Inglese to crush, to grind Spagnolo machacar, moler Italiano pestare, triturare Tedesco zerstoßen, zerkleinern.

sciarinài , vrb Definizione fàere a farra, a farinos, pistare a pruine Sinonimi e contrari irfarfaruzare, irfarinare* Frasi as a perdi su sonnu aconcendi teulàcius chi si sciarinant…◊ chi ti cassat asuta, cussa perda ti sciarinat!◊ apu sciarinau is leas Traduzioni Francese écraser, broyer, pulvériser Inglese to grind, to pulverize Spagnolo triturar, pulverizar Italiano stritolare, polverizzare Tedesco zermalmen, zerpulvern.

sciasciài, sciasciàri , vrb: isciasciai* Definizione fàere sa cosa a crantos ma coment'e a crepadura, a istrecadura, a orrughedhos piticos e a farinos Sinonimi e contrari destrui, idarrocai, ifàghere, ifasciare, isciusciai, isconciare, isordulare, sculai Frasi sa cosa tropu cota si sciàsciat ◊ is messajus marrant sas terra po sciasciai e iscirinai sa léura ◊ cussu est cument'a una cubidina: chi arruit si sciàsciat! ◊ chi pigu una pedra ti sciàsciu! ◊ tenit su carru totu sciasciau ◊ su lióngiu de is mànigas si sciàsciat in s'argiola Traduzioni Francese écraser, briser, mettre en pièces Inglese to shatter Spagnolo romper, destrozar Italiano sfasciare Tedesco zerbrechen, zertrümmern.

strecàe, strecài , vrb: istercare* Definizione incracare a forte o cun pesu tropu, pistare sa cosa a manera de dha crepare e alladiare / strecai fàuas = contare o istare contandho fàulas Sinonimi e contrari aggatare, cerfai, ischerfare, ischitzare, istrechedhai 2. si dha strecais una fàua, is carabbineris!…◊ ma bai, toca, ita mi strecas?! Traduzioni Francese écraser Inglese to crush, to press Spagnolo aplastar Italiano schiacciare Tedesco quetschen.

«« Cerca di nuovo