acíva , nf: atziva Definizione totu is trastos de una cojuada noa Sinonimi e contrari asciugàriu, pannamenta Frasi còmpora cantu cheres note e die: arrecadas, collanas e acivas Etimo srd. Traduzioni Francese trousseau de jeune fille Inglese trousseau Spagnolo ajuar, equipo Italiano corrèdo da spòsa Tedesco Aussteuer.

asciugàriu , nm: sciugàriu Definizione su bene, totu is trastos de sa cojuada noa: istrégiu, trastos, bestimentu, mobbília e àteru Sinonimi e contrari aciva, ammanitzu, pannamenta Etimo spn. axuuar Traduzioni Francese trousseau de jeune fille Inglese trousseau Spagnolo ajuar, equipo Italiano corrèdo della spòsa Tedesco Aussteuer.

bícru , nm: bígiu, bigru, bigu, biju, bricu, icru, víciu Definizione su fígiu o fedu de una baca candho est de pagu tempus, de naschidórgiu fintzes a una paja de meses, siat mascu o fémina / bicru marinu = igumarras, o lampu de igumarras / min. bighighedhu Sinonimi e contrari fricu Frasi sa baca nostra at fatu unu bellu bigru ◊ in beranu giogant allegros sos bígios ◊ sas bacas a irrúilos tucaiant pro allatare sos bigros Etimo ltn. viclus Traduzioni Francese jeune veau Inglese little calf Spagnolo ternero, becerro Italiano vitellino Tedesco Kälbchen.

caboníscu , nm Definizione pudhu piticu, su pudhighinu candho tenet pagos meses / c. de primu cantu = pudhitu; c. de àcua = zenia de puzone (gallinula chloropus); c. de murdegu = Cytinus hypocistus o rosa de murdegu (itl. ipocisto) Sinonimi e contrari cogoti, coiscu Frasi is caboniscus funt bellus a fai arrustu ◊ bessiminci, innantis chi ti trotoxi su tzugu comenti a unu caboniscu! ◊ gei est unu caboniscu chi si pigat su friscu dógnia dí a mengianu cantendi! ◊ caboniscu béciu… bicu nou! Terminologia scientifica pzn Traduzioni Francese jeune coq, poulet Inglese cockerel, chicken Spagnolo pollo Italiano gallétto, póllo Tedesco Hähnchen.

dejúnu , nm, agt: deunu, deunzu, digiunu, dijunzu, diugnu, diunu, diunzu Definizione su istare chentza papare; chi est chentza papare, chi no at papau / segare su deunzu = papai innantis de acabbai su tempus de su giaunu; èssere a sa deuna = chentza manigare, sentza de ai papau nudha de diora; faci de digiunu = isfaciu, légiu, mortu de fàmini (nau a menisprésiu) Sinonimi e contrari deinu 1, giaugnu, irgeunzu / geunu*, giaúngiu, irgeunzu, irgiaúngiu | ctr. satzau Frasi est faghindhe su deunzu ◊ in chida santa fit sempre faghindhe peneténscia e in deunzu 2. candho pesat sa boghe a sa deuna, no si devet permítere su paone, mancu brullendhe, a si pònnere afaca! ◊ custu binu lu podes bufare finas a sa diuna Traduzioni Francese jeûne, à jeûn Inglese fasting Spagnolo ayuno, en ayunas Italiano digiuno Tedesco Fasten (Pl.), nüchtern.

geúnu , agt, nm: ceunu, giaunu, giunu, zeunu Definizione chi no at papau, chi est chentza papare; su abbarrare chentza papare, a istògomo buidu / musca giauna = (in suspu) fiadu, cristianu ifadosu meda Sinonimi e contrari augiunu, dejunu, gigunu / gigunzu, irgeunzu | ctr. irmurzadu, pràndhidu, chenadu, satzau Frasi bi faghes mala figura che berveghe tenta a ruos, chi finit a sos concluos totu imbrutada e geuna! (G.A.Cossu)◊ issu geunu benit e geunu si che andhat Etimo lat. jejunus Traduzioni Francese jeûne Inglese fast (ing) Spagnolo ayuno Italiano digiuno Tedesco nüchtern, Fasten.

giaúgnu , nm, agt: geunzu*, giaúngiu, giúngiu (gi-ún-giu) giunzu (gi-ún-zu) zaunzu Definizione su istare chentza papare; nau de ccn., chi est chentza papare Sinonimi e contrari dejunu Modi di dire csn: segai su g. = manigare o bufare carchi pagu de alimentu, a tales chi su zeunu, fintzas pro pagu o in carchi manera, resurtat tasidu; guardai su g. = fàghere su zeunu Frasi ómines e féminas in barantinu faghiant su zaunzu ◊ fae ónnia cenarba su giaugnu a pane e abba ◊ depis comunigai e guardai is giaúngius ◊ candu nc'est su giúngiu no nc'est bisóngiu de ingaúngiu! 2. toca, pigadi unu bucone: no podes abbarrare giaúngia po tanti tempus! Traduzioni Francese jeûne Inglese fasting Spagnolo ayuno Italiano digiuno Tedesco Fasten.

giòvanu , agt, nm: giòvono, giòvonu, giòvunu, zòbanu Definizione chi o chie est minore de tempus, no tanti mannu, nau de gente e fintzes de matedu e animales Sinonimi e contrari minore, piciocu, pisedhu 3 / cdh. ciòanu | ctr. béciu, becru, mannu Frasi un'ànima no est ne giòvuna e ne bècia ◊ fit sanu e giòvunu in fortzas de istrumpai unu malloru ◊ sa giana prus giòvona at arregalau una launedha a su fradi prus piticu ◊ sa crassi prus giòvona mandada a fai sa guerra festus totus piciochedhus ◊ mama mia, mancai giòvona e forti, fut una fémina fiuda cun duas pipias de pesai 2. su giòvono fut abbistu ◊ cussu fut su bisu de unu giòvanu ◊ custa est cosa chi poneus in iscritu po dha lassare a is giòvonos Etimo itl. giovano Traduzioni Francese jeune Inglese young (man) Spagnolo joven Italiano gióvane Tedesco jung.

moresínu , agt, nm: morisinu, muresinu, murisinu Definizione de colore niedhudu, chi est in colore de mura; murighessa, genia de mata manna chi faet su frutu coment'e una mura Sinonimi e contrari moritu, murenu / gersa, morighessa Frasi po èssi muresina, ti stait sa seda celesti! ◊ sa baca muresina no portat ischina e allatat in fronti…◊ fiat murisinu de faci, teniat 1,65 de cantellu e una bella cabidhada de pilus Terminologia scientifica clr, mtm, Morus alba, M. nigra Etimo srd. Traduzioni Francese brun, jeune homme brun, garçon brun Inglese brown, swarthy, mulberry (tree) Spagnolo pardo, morera, moral Italiano bruno, morettino Tedesco dunkel, Weißer oder Schwarzer Maulbeerbaum.

pedrigàna , nf: perdigana Definizione pudhighinu de perdighe Sinonimi e contrari perdigolu Etimo ctl., spn. perdigana Traduzioni Francese perdreau, jeune perdrix Inglese young partridge Spagnolo perdigón, perdigana Italiano perniciòtto Tedesco Rebhühnchen.

piciochédhu , nm Definizione pipiu matucu Sinonimi e contrari pilocu, pisedhu 3 Frasi is maistus depint imparai a is pitzochedhus a chistionai sa limba nosta Traduzioni Francese jeune garçon Inglese little boy Spagnolo chiquito Italiano ragazzino Tedesco kleiner Junge.

pisédhu 3 , nm, agt Definizione su cristianu candho tenet pagos annos: si narat de su piciochedhu (fintzes pipiu no tropu piticu), de su piciocu matucu, de su giòvono, ma fintzes (solu coment'e agt.) de ómine mannu no tropu antzianu (a/c.: candho si chistionat cun àtere, medas o pagos o unu solu, si narat fintzes in fràsias de meravíglia in forma pl.)/ su p. podet èssere: bonu, minore, mannu, bellu, cabosu, malu, abbistu, síncheru, faularzu, atrividu, botosu, paghiosu, arrebbugiu, mauchedhu, e àteru Sinonimi e contrari bibbigorredhu, pàgiu, picinnu, pipiu / giòvanu, minore, piciocu, pilocu | ctr. béciu, mannu Frasi sos pisedhos si daent a su zogu ca no tenent sos pidinos de sos mannos ◊ sos pisedhos minores… a s'asilo! ◊ a pisedhu fit unu rundhellu, ma a mannu at fatu una cambiada!…◊ pisedhos e pudhas imbrutant su logu 2. no fit betzu meda: fit ancora pisedhu candho est mortu ◊ che tenet prus de setanta annos ma cumparit pisedha meda 3. pisedhos mios, no bos faghet meraviza, custa cosa?! ◊ pisedhos mios, a ndhe cherides bídere de funtzione, a si che colare a sa resone chentza ndhe àere!… Cognomi e Proverbi smb: Piseddu Etimo ltn. pisinnus (cun àteru sufissu) Traduzioni Francese enfant, jeune garçon Inglese kid, child Spagnolo niño, chico Italiano bambino, ragazzino Tedesco Kind, kleiner Junge.

predischédhuru , nm Definizione preideredhu, preide giòvono Sinonimi e contrari Etimo srd. Traduzioni Francese jeune prêtre Inglese young priest Spagnolo cura joven Italiano pretino Tedesco junger Priester.

tzintzèlla , nf: zinzella Sinonimi e contrari bagadia, donzella Traduzioni Francese jeune fille Inglese damsel Spagnolo doncella Italiano donzèlla Tedesco Mädchen.

«« Cerca di nuovo