abbrentosicàre , vrb Definizione papare a meda, fàere una papada manna, fàere sa bente che a unu brentósicu; arribbiri, prènnere sa bentre Sinonimi e contrari abbentrare, abberchedhare, abbidhiai, abbrentusinare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, afraschedhare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai 2. so colau a butecaria a pedire purgativos pro su cabadhu, ca s'est abbrentosicau Etimo srd. Traduzioni Francese faire un plat Inglese to gut Spagnolo atiborrarse, tragar Italiano spanciare Tedesco sich vollessen.

ciàtu , agt, nm Definizione chi est bascitedhu e largu de pàrrere istrecau; manigiau a númene, a logos est su pratu Sinonimi e contrari aggatadu, ladu / piatu Modi di dire csn: de ciatu = de ladu, cun sa parte prus lada posta a suta (ctr. de ata); fuliau de c. = rutu a costa lada; arropai de c. = cun sa parte lada de una forramenta (e no cun s'ata); téula ciata = itl. émbrice; ostioni c. = ostrea edulis var. lamellosa Frasi custus funt ispiantaus de ciatu ◊ portat una lepa a màniga ciata ◊ po fai cussa faina serbit unu pinzellu ciatu ◊ sa téula sarda no est ciata 2. ponie sos ciatos in sa mesa! Etimo spn. Traduzioni Francese plan, plat Inglese flat Spagnolo chato Italiano piano, piatto Tedesco flach.

làdu , agt: laru 1, latu 1 Definizione chi est de largària meda, prus mannu chi no de artària Sinonimi e contrari ciatu / plàige, planeri Modi di dire csn: piatu ladu = pratu praneri, pagu fungudu; pedra lada = tella, larga meda e fine, in paris; priogu ladu = zenia de babbautzu chi faghet in mesu de su pilu acurtzu a sa natura; faedhare a limba lada = che a sos imbriagos o che a chie est perdindhe sos atuamentos e no resessit prus a mòere bene sa limba pro nàrrere sonos distintos; pònnere cosa de ladu = coment'e corcada, cun sa parte prus larga a terra (ctr. de ata); tia Peilada = sa morte, nadu in cobertantza; pònnere sas manos a ladu a ladu = bene ispartas, cumproare sa cosa chi andhat male, infundherebbei su pódhighe Frasi lavaiant sa robba assucànnela in supra de sas pretas latas ◊ aiat torratu a cropecare sa preta lata chin sas craes suta ◊ cantu fit longu fit ladu, rutu ◊ in pedhi allena, tiranti laru! 2. mi ndhe so ischidada assustada, cun sos ogros lagrimendhe e a limba lada Cognomi e Proverbi smb: Ladu, Latu Etimo ltn. latus Traduzioni Francese plat Inglese plane, flat Spagnolo plano, llano Italiano piatto, piano Tedesco flach, platt.

macarronàda , nf: marraconada Definizione unu bellu papare de macarrones; nau in cobertantza, tontesa, fata de tontos, de gente pagu abbista Sinonimi e contrari cicionada, ciusonada Frasi sa meri tenit sa marraconada pronta, cuncordada cun petza de caboniscu Terminologia scientifica mng Etimo srd. Traduzioni Francese bon plat de macaroni Inglese dish of macaroni (abundant) Spagnolo atracón de macarrones Italiano maccheronata Tedesco Makkaroni-Essen, Dummheit.

mànicu , nm: mànigu Definizione totu is cosas de papare, pruschetotu is cosas coghinadas o aprontadas po unu pastu Sinonimi e contrari alimentu, arrabuda, arracatu, bivu, bustu, coxinu, mandiari, màndhicu, papai 1 / cdh. magnu Frasi benimindi ita lichitu su mànigu!…◊ de su mànigu no ndhe li pigat nudha e abbarrat romasu ◊ ih, tue puru, pares ciompendhe a mànigu bonu!◊ su chi mamma poniat in su piatu l'aimis regortu nois etotu, fit bonu su sabore e sanu su mànigu ◊ beta abba e mànigu a su porcu! Etimo srd. Traduzioni Francese nourriture, plat, mets Inglese food Spagnolo vianda, comida Italiano vivanda Tedesco Speise, Gang.

pàris , nm, agt, avb Definizione logu parívile, chi est totu a sa matessi artària, parighinu, chentza fossos e ne bicas e ne in calada a peruna bandha, nau fintzes ponendho apare duos logos o puntos postos a diferente artària (a/c.: no càmbiat de sing. a pl.: su paris, sos paris, logu paris, logos paris); istrégiu de ortigu po medire laore: una genia de misura; nau de duos o prus cosas o personas, èssere o fàere in su matessi tempus, in su matessi logu, in cumpangia, su matessi tanti / min. parisedhu; númeru paris = chi si podet dividire in duas partes oguales, divisíbbile in duos chentza restu Sinonimi e contrari nébida 3, pàdimu, parighinu, pianu, setile Modi di dire csn: fàghere una cosa o unu logu in paris = aparisare; fàghere un'isterzu a paris = prèniri bèni fintzas a s'oru; a paris a…, de…, su paris de… = chi (o logu o puntu chi) tenet sa matessi artària (o fintzas importu) de… (es. a paris a terra, a paris de sos oros, a paris de carrela, de mare); a paris tou, sou, èssere a sa paris mia, tua, sua, de…, e gai = cant'e a tie, cant'e a isse, de su matessi importu, e gai; rúere in su paris netu = arrúiri fintzas aundi no dhoi at nudha chi fait imbruconai; ite ti leas, cucu o paris? = iscioberas númeru díspari o númeru paris (si narat ischitindhe); fàghere paris = assuprire in su matessi tempus a su matessi logu, impare; fàghere a paris (nau de duus) = cumbinai paris in ccn. logu, agataisí de un'improntu in su própiu logu, andendi tot'is duus a sa própiu cosa; torrai paris...(nadu de una chistione, de contos chi si faghent, cosas chi si narant) = andhare bene, torrare zustu, cuncordare, fintzas itl. coincìdere; tremirisí paris (nadu de unu) = trèmeresi totu, meda (de assuconu, dannu e gai); contare paris paris una cosa = nàrrere totugantu zustu zustu; avb. totu paris = totu a una borta, a corpu; èssere, pònnere, leare in paris = chentza pèndhere a peruna bandha, itl. orizzontale; paris chi… = comente, apenas chi…; pàrrere totu paris, totu su logu paris = pentzai chi siat totu fàcili fàcili, totu bonu; dare a ccn. su p. prenu = dàreli resone in prenu, dàreli totu sa possibbilidade de si tirare sa resone; fortza paris! = incidu chi si faet candho in duas o prus personas depent fàere in su matessi istante unu movimentu o fortza chi arrechedit prus capacidade de una ebbia Frasi in cussos paris de su Campidanu za bi falat su sole! ◊ sos paris de Campeda los zughent a fontomu ◊ trambucant a sole altu in paris netu 2. in campu sa robba paschet bene ca est logu paris ◊ in cue sa terra est totu paris ◊ mi pariat totu paris s'andhera in cussos annos ◊ totu su logu in paris ti paret, chi no bides peruna dificurtade?! 3. su disígiu ti passat totu paris, chi ti pigu!…◊ totu paris si pesat unu bentu e faghet andhare male sa nae ◊ comenti at fatu custu a crèsciri aici totu paris?!◊ fortza paris e totus unios! ◊ tziu Berte, paris fatu su manizu, si sediat in s'umbra (S.Spiggia)◊ a sa proa chi ant fatu sunt essidos paris pata ◊ mamma fut drommia e comenti dh'apu tocada s'est trémia paris ◊ semus tucados deo innanti e isse apustis, ma a inie amus fatu a paris ◊ e ita, ammachiada totu paris s'est?! ◊ paris chi aiant apertu sos ogros aiant bidu sa Luna ◊ prima totu pariat ozu e mele, onzi cosa pariat tota paris (P.Casu)◊ sa bidha depet bíere de chie est fígia Maria, mancari si apet ingortu a chie no fut a sa paris sua Cognomi e Proverbi smb: Paris / prb: de centu cosas trotas no ndi essit una paris Terminologia scientifica slg Etimo ltn. pari Traduzioni Francese plaine, plat, ensemble Inglese plain, flat, together Spagnolo llanura, llano, conjunto, nivel Italiano pianura, pianeggiante, insième, livèllo Tedesco Ebene, eben, zusammen.

piànu , agt, nm: planu, pranu Definizione chi est bene in paris, chi no portat giúmburos e ne fossos, lisu, e no pendhet a calecuna parte; css. tretu o cosa fata totu a unu paris (fintzes terra, campu e àteru); in is domos, su logu totu a unu paris de sa matessi artària (e de matessi mannària de is prantas), siat a paris de terra e siat in artu a un'artària parívile / min. pranicedhu; figuras pianas = in geometria, calesiògiat ispàtziu o tretu limitau cun tres puntos, tres o prus línias chi atobiandhosi in su matessi paris sestant una genia precisa de figura (es. triàngulu, cuadrau, retàngulu; cricu = línia curva serrada a 360 grados cun totu is puntos cantepare atesu de su centru) Sinonimi e contrari lísciu, paris / ladarza Frasi est una tanca totu tirrinu népitu, pranu chei sa pranta de sa manu abberta ◊ fue sos chi rie rie ti passant sa manu prana: chircant de ti lusingare pro resessire in s'impignu! 2. tèngiu una gana forti in coru miu de curri totu atressu de su planu 3. sos polatos sunt domos a medas pianos Cognomi e Proverbi smb: (De)plano, (De)planu, Pianu, Planu, Pranu Etimo ltn. planus Traduzioni Francese plan, plat Inglese flat, plain Spagnolo llano, plano, piso, planta Italiano piano Tedesco eben, flach, Fläche, Stock.

pitàntza , nf: pitàntzia Definizione su papare in cantu diferente unu de s'àteru Sinonimi e contrari màndhicu, papai 1 Traduzioni Francese plat Inglese course Spagnolo plato, comida Italiano pietanza Tedesco Gericht.

trutèra , nf: turtera Definizione genia de istrégiu po còere turta, o fintzes a costaos bàscios po còere papares (ma mescamente druches) in su forru Sinonimi e contrari lama / cdh. tultera Terminologia scientifica stz Etimo spn. tortera Traduzioni Francese plat à rôti Inglese baking-pan Spagnolo fuente Italiano téglia Tedesco Kuchenform.

tuèrra , nf Definizione terra prana, in paris, frisca, niedha, bona meda po ortalítzia; fintzes paris bàsciu inue sumit o apaulat abba Sinonimi e contrari bena, benadroxu, benale, benarzu, benassu, benàtile, benatinu, bennaghe, bòdharu 2. ingunis est sa furriada aundi s'arriu si torrat a tuerra Terminologia scientifica slg Etimo srdn. Traduzioni Francese terrain plat humide Inglese wet level ground Spagnolo terreno llano e húmedo Italiano terréno pianeggiante ùmido Tedesco feuchtes, ebenes Gelände.

tzantaréssu , nm Definizione iscutulada, cropu (de isciàbbula) chi si giaet cun sa lama de ciatu Etimo spn. Traduzioni Francese coup du plat de l'epée Inglese blow with the flat of the sword Spagnolo cimbronazo, cintarazo Italiano piattonata Tedesco Schlag mit der flachen Klinge.

«« Cerca di nuovo