abbarrigàre , vrb Definizione
fàere fortza faendho pesu o ispinghendho de pitzu, incracare faendho pesu
Sinonimi e contrari
abbaticare,
apretigare,
carcare,
imbarrigare,
incalcare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
appuyer,
presser
Inglese
to press
Spagnolo
apretar
Italiano
prèmere
Tedesco
drücken.
abbaticàre , vrb: abbatigare,
abbatzicare Definizione
fàere pesu incracandho o ispinghendho de pitzu
Sinonimi e contrari
abbarrigare,
acacigai,
apistulare,
carcare,
incalcare,
pretare
/
strecae
Frasi
su pesu de sa carena l'abbatzicaiat
2.
sa lamedha l'at abbatzicata che tubbedhu líticu de dentifritzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouler
Inglese
to press
Spagnolo
apretar,
comprimir
Italiano
pigiare,
comprìmere
Tedesco
drücken.
afíssa , nf Definizione
su afíere / min. afidedha
Sinonimi e contrari
aggatada,
astrinta,
imprentzadura,
incalcadura,
strecada,
supressura,
trupiada
| ctr.
illargada,
illascada
Modi di dire
csn:
àere un'afissa = cosa in contràriu, àere dannu, istrobbu; dare un'a. = fàghere dannu, arruinare a unu, dare banzu
Frasi
dare un'afissa a sos isportinos ◊ a s'ainata si li daet una bella afissa pro ndhe fàghere essire totu su mústiu
2.
e chie no ndh'at, de afissas, in sa vida?!…◊ sa maladia li at dadu un'afissa!…◊ bella afissa at àpidu: che li ant furadu su bestiàmine! ◊ li ant dadu cuss'afissa ca istat sempre inchestendhe sa zente! ◊ si mi giogat suta li do un'afissa chi si ndhe ammentat pro cantu durat!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
compression,
étreinte
Inglese
compression,
press
Spagnolo
compresión,
apretón
Italiano
compressióne,
strétta
Tedesco
Druck.
aggafiàda , nf Definizione
su cassare e pistare ccn. cosa (es. pódhighe, bestimentu) in mesu de duas àteras
Sinonimi e contrari
aggàfiu,
giogioi,
imprentzadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étreinte
Inglese
press
Spagnolo
apretón
Italiano
strétta
Tedesco
Druck.
ammustài , vrb: ammustare Definizione
catzigare, istrecare o mòlere s’àghina po fàere su mustu; aciúnghere mustu; piscare sa binatza a istrégiu (cofa) po che lassare iscolare su mustu innanti de dha prentzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouler le raisin
Inglese
to press grapes
Spagnolo
pisar la uva
Italiano
pigiare l'uva
Tedesco
die Trauben pressen.
apretigàre , vrb Definizione
fàere fortza o pesu apitzu de ccn. cosa
Sinonimi e contrari
abbarrigare,
abbaticare,
carcare,
incalcare,
pretare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
comprimer
Inglese
to press,
to compress
Spagnolo
apretar
Italiano
prèmere,
comprìmere
Tedesco
drücken,
zusammendrücken.
calàndra , nf Definizione
genia de màchina a rullos po istirare orrobba téssia o àteru; sa de su launeri serbit po atundhare o piegare sa làuna po fàere canales
Cognomi e Proverbi
smb:
Calandra
Terminologia scientifica
ans
Etimo
spn.
calandra
Traduzioni
Francese
calandre
Inglese
rotary press
Spagnolo
calandria,
laminadora
Italiano
calandra,
màngano
Tedesco
Tuchwalze,
Mangel.
calcài , vrb: acracai,
calcare,
carcai,
carcare,
cracai,
cracare 1,
cascare 2 Definizione
ispínghere de pitzu a bàsciu, fàere pesu de pitzu, mescamente cun is peis; atripare, cúrrere aifatu a ccn. po iscúdere, mossigare e àteru, fintzes iscrocorigare, bociare in iscola
Sinonimi e contrari
abbarrigare,
abbaticare,
catigare,
incalcare,
ischitzare
/
corpare,
fichire,
istriulare,
perseghire
/
iscorcorigare
Modi di dire
csn:
cracai s'àxina = catigare sa ua a fàghere binu; cracai orbaci = iscarchiare; giogai a cracai = a su tene tene, a tènnere; cracare a boghes = abboghinare, itzerriai
Frasi
Turcus e Morus, che frumi calau, a cuadhu si ghetant, a isproni cracau! ◊ fut cun sa berrita cracada in faci ◊ custu est piriciou cracau me in domu ◊ no fait mancu a papai ambuàcia comenti festus una borta… chi dhus crachint in pràcia, dhus crachint! ◊ gei ndi portat de cambas po cracai, cussu curridori!…
2.
chi benit s'esatori, cracadhi ferru! ◊ de diora meda est chi ti nci as cracau in cropus cussa fita manna de civraxu!…◊ crachissinci su didu in buca fintzas a sa gannarotza, ca gei dhi fait efetu!
3.
a su gatixedhu, candu bandat a sui, sa mama dhu cracat, ca est istitendidhu ◊ tocat a cracai a perda sa craba, chi si nche istésiat ◊ lah ca ti cracat su sintzu, ca dhoi nd'at meda! ◊ dhoi apu agatau animalis in bíngia e dhus apu cracaus
4.
is duus sirbonis ant cracau a si mossiai s'unu cun s'atru
5.
cracat a boghes e artzat is manos a chelu: iat bintu su pannu!
Etimo
ltn.
calcare
Traduzioni
Francese
fouler,
tasser
Inglese
to press
Spagnolo
pisar
Italiano
calcare,
pigiare
Tedesco
treten.
incalcàre , vrb: incarcare,
incascare,
inchircare,
incracai,
incracare Definizione
ispínghere de parte de pitzu una cosa, fàere pesu in pitzu, ma fintzes istrínghere, fàere fortza; fàere cracu o fintzes bufare (o papare) meda, coment'e a istichidura, faendho prus cracu, tibbiu
Sinonimi e contrari
abbarrigare,
abbaticare,
apretigare,
calcai,
crichiri,
istibbire,
pretare
Frasi
s'at incalcadu sa berrita in conca ◊ si abbutonat su capoto e s'incascat su bonete in conca ◊ su gatu mi pigat su didu in buca, mússiat ma no incracat
2.
comente at torradu a pròere, sos cunzados, sos pasciales, sos mandriolos si sunt torrados a incarcare d'erva ◊ chijinatas umbras s'incascant subra de sos nódidos montes (G.Fiori)
3.
de binu si ndh'incarcat cantu piús podet ◊ candho sunt tirendhe gàrriga manna, sos boes incascant in tuju
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser,
s'épaissir
Inglese
to press,
to thicken
Spagnolo
apretar
Italiano
prèmere,
addensarsi,
infittire
Tedesco
drucken,
sich verdichten,
dichter werden.
istibbíre , vrb: stibbiri Definizione
istichire, pònnere cosa o gente a meda, a cracu, aintru de logu faendhondhe càbere cantu prus
Sinonimi e contrari
indibbiri,
stibbai*
2.
su mundhu est istibbiu de traitoris de dogna arratza e manera (A.Cannas)
Traduzioni
Francese
entasser
Inglese
to cram,
to press
Spagnolo
abarrotar
Italiano
pigiare,
stipare
Tedesco
pressen.
prèmere, prèmi , vrb: prèmmere,
prèmmiri Definizione
fàere fortza (de pesu o de àteru) apitzu, coment'e incracandho, fintzes coment'e istringhendho
Sinonimi e contrari
afíere,
incalcare,
isprèmere,
istrígnere,
tilpiare
Etimo
ltn.
premere
Traduzioni
Francese
appuyer,
presser
Inglese
to press,
to squeeze
Spagnolo
apretar
Italiano
prèmere,
sprèmere
Tedesco
drücken,
ausdrücken.
prència , nf: prensa 1,
prentza 1 Definizione
aina o màchina a bisura de istrégiu po incracare sa binatza a ndhe múrghere su mustu, o s'olia mólia po ndhe bogare s'ógiu / partes de una prentza a manu po binatza (prentza a bangu): is còscias o peis, su bancu o piatu, su canale, is costaos o paradas (fatas a doas lascas fissadas in mesos cricos de ferru, in duas perras de intrare apare postas prantadas in pitzu de su bancu e de prènnere de binatza e agguantasas intradas apare cun craos), su covecu (duas mesas lunas de linna grussa cun orrugos grussos paríviles de linna o istrupedhos de pònnere in pitzu e subràbari a duos a duos giraos de noranta grados), su fusu a berrina de mesania a punta, sa gioca o ‘fémina’ (chi intrat in su fusu, fata in duos petzos cun duas cotzas de ferru e un'istanga: custa parte est fata a manera chi, movendho s'istanga a s'andhetorra, su petzu de fundhu, po comente funt fatas e postas is cotzas a punta a triàngulu totu a una parte, giret sèmpere a una matessi bandha abbasciandho e incracandho a forte apitzu de sa linna e de sa binatza, o fintzes – ponendho is duas cotzas a su contràriu – artzandho e illascandho)
Sinonimi e contrari
supressa
Modi di dire
csn:
binu de p. = su binu chi essit de s'ainata supressendhe; fai sa p. a unu = zogu pesante de pisedhos abbatighendhe a unu postu a palas a terra
Frasi
su binu de prentza no si ammisturat cun su binu de iscupu ◊ candu s’olia fut mólia si ndi bogàt sa pasta, si preniant is isportinus e si poniant in sa prensa
Cognomi e Proverbi
smb:
Prenza
Terminologia scientifica
ans
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
pressoir
Inglese
press
Spagnolo
prensa
Italiano
tòrchio
Tedesco
Presse.
strecàe, strecài , vrb: istercare* Definizione
incracare a forte o cun pesu tropu, pistare sa cosa a manera de dha crepare e alladiare / strecai fàuas = contare o istare contandho fàulas
Sinonimi e contrari
aggatare,
cerfai,
ischerfare,
ischitzare,
istrechedhai
2.
si dha strecais una fàua, is carabbineris!…◊ ma bai, toca, ita mi strecas?!
Traduzioni
Francese
écraser
Inglese
to crush,
to press
Spagnolo
aplastar
Italiano
schiacciare
Tedesco
quetschen.
suprèssa , nf Definizione
aparíciu fatu apostadamente po ndhe bogare incracandho totu su súciu de ccn. cosa (es. binatza, pasta de olia)/ partes de una supressa a manu po binatza: sas còscias o pes, su bancu o piatu, su canale o corriotu, sos costazos o paradas, costas o càscia (fatos a doas lascas fissadas in mesos cricos de ferru, in duas perras de intrare apare postas prantadas in pitzu de su bancu e de prènnere de binatza), su covecu (duas mesas lunas de linna grussa cun cotzas o istrupedhos de pònnere in pitzu subràbari a duos a duos giraos de noranta grados), su toronígliu in mesu de su bancu, unu fusu o àlbure a berrina de mesania a punta, sa gioca o fémina (chi intrat in su fusu, fata in duos petzos cun duas cotzas e un'istanga o abbinadorzu: custa parte est fata a manera chi, movendho s'istanga a s'andhetorra, su petzu de fundhu, po comente funt fatas e postas is cotzas a punta a un'ala, giret sèmpere a una matessi bandha abbasciandho, incracandho e prentzandho a forte sa binatza, o fintzes inartandho e illascandho si is cotzas funt postas cun sa punta girada a betu contràriu)
Sinonimi e contrari
prència
Frasi
est vinu de supressa e faet pacu camminu! ◊ sunt ammanitzandhe pro sa binnena, labandhe cupas, tinos e supressas
Terminologia scientifica
ans
Etimo
itl.
soppressa
Traduzioni
Francese
pressoir,
fouloir
Inglese
press
Spagnolo
prensa
Italiano
tòrchio,
pigiatrice
Tedesco
Presse.
supressài, supressàre , vrb Definizione
incracare a supressa, incracare a forte
Sinonimi e contrari
imprentzai,
prenciai
Frasi
prantat, marrat, binnennat, issarmentat, càticat e supressat, iscuponat e ponet su mustu in cantina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
presser
Inglese
to press
Spagnolo
prensar
Italiano
torchiare
Tedesco
pressen.