abriàre , vrb Definizione dhu narant de su porcu chi a fortza de arratzare male si che faet coment'e a sirbone, si che arestat de arratza Sinonimi e contrari aferare, agrestare, arruarzare, eremire, imburdiri Etimo srd. Traduzioni Francese devenir sauvage Inglese to grow wild Spagnolo volverse salvaje el cerdo Italiano inselvatichirsi Tedesco verwildern.

aconconàre , vrb rfl Definizione coment'e pigare a sonnu, fintzes dormire meda Etimo srd. Traduzioni Francese s'engourdir Inglese to grow numb Spagnolo adormecerse Italiano intorpidirsi Tedesco einschlafen (gefühllos werden).

addegadiàre , vrb Definizione fàere a tegadia, fodhe de sa pruna ortitza, chi no ammadurat s'ossu e abbarrat coment'e una tega, buida in mesu, modhe, e apustis si sicat deunudotu Etimo srd. Traduzioni Francese rabougrir Inglese to grow badly (said about fruit or plants) Spagnolo zocatearse, apestarse Italiano imbozzacchire Tedesco einschrumpfen.

aferàre , vrb Definizione su si fàere a fera, arestare Sinonimi e contrari abriare, agrestare, arruarzare, eremire, imburdiri Etimo srd. Traduzioni Francese devenir sauvage Inglese to grow wild Spagnolo volverse salvaje Italiano inselvatichirsi Tedesco verwildern.

aggruncídu , pps, agt Definizione de aggruncire; chi est fatu a unu túturu de su fritu Sinonimi e contrari ateterighedhadu, intinirau, sfrigiorau 2. nàrami ite as àpidu, Antioga: totu aggruncida pares e maltrata! Traduzioni Francese transi Inglese to grow numb Spagnolo entumecido Italiano intirizzito Tedesco erstarrt.

ammaculiàre , vrb rfl Definizione dormire, pigare sonnu Sinonimi e contrari abeliari, aggalenare, apisulinare, assograi, ingalenare / acalamai, ammadainare Frasi mi so ammaculiadu in sa cadrea a tretos de ndhe rúere! Traduzioni Francese s'assoupir Inglese to grow sleepy Spagnolo adormecer Italiano assopirsi Tedesco einschlummern.

ammatucàe, ammatucài , vrb Definizione fàere a matucu, a mannu, fintzes fàere crèschere Sinonimi e contrari crèschere, immannitare Frasi immoi, candu ammatucant dhis còmporant su motorinu, a is fillus! ◊ a piticu fut donau a su giogu, ma comenti est ammatuchendi est prus sériu Etimo srd. Traduzioni Francese grandir, bien pousser (fam.) Inglese to grow up Spagnolo crecer de edad Italiano divenir grandicèllo Tedesco halb erwachsen werden.

ammugronàre , vrb rfl: ammurvonai Definizione nau de gente, coment'e fàere a muvrone, arestosu Sinonimi e contrari agrestare, assirbonai | ctr. ammasetare Etimo srd. Traduzioni Francese devenir sauvage Inglese to grow wild Spagnolo volverse salvaje Italiano inselvatichirsi Tedesco verwildern.

annabrài , vrb: annarbai Definizione pònnere sa narba, sa lanedha Sinonimi e contrari afungorai, allanae, allanire, ammucorai, atufai, intufire, morighinire, mufire Frasi sa cosa allogada isciusta si annarbat ◊ cuss'àcua annarbat is bidonis ◊ su trigu si annabrat in logu serrau ◊ sa frégua s'inforrat chi no si annarbit allogada Etimo srd. Traduzioni Francese moisir Inglese to grow musty Spagnolo enmohecer Italiano ammuffire Tedesco schimmelig werden.

apegài , vrb Sinonimi e contrari afessionare, amorare, apicigai Frasi tzia Filomena si fiat apegada a custa pipia pariat chi dhi fiat filla (G.Ortu) Etimo ctl., spn. apegar Traduzioni Francese s'accrocher, s'attacher Inglese to stick, to grow fond of Spagnolo apegarse Italiano appiccicare, affezionarsi Tedesco ankleben, Zuneigung fassen.

atufài , vrb Definizione fàere atufu o atúfidu, pigare atufu, pònnere fragu malu de isserru e de umidore, de cosa guasta; nau de gente, pèrdere de ànimu Sinonimi e contrari afungai, afungorai, allanire, ammucorai, ammufai, annabrai, intufire, intuvare, limire, morighinire, tufire Etimo spn. atufar Traduzioni Francese prendre une odeur de moisi, moisir Inglese to grow musty Spagnolo enmohecer, atufar Italiano prèndere odóre di tanfo, ammuffire Tedesco dumpfig riechen, verschimmeln.

aurríre, aurríri , vrb Definizione fàere unu bellu isvilupu, nau de erbas, matas, animales Sinonimi e contrari imbènnere, isprannuscare, piciurrie Frasi cantu prus ndhe li morit e prus ndhe li aurrit, de bestiàmine ◊ su sole aurrit sos disizos de bundhantes benales Traduzioni Francese prospérer Inglese to grow, to flourish Spagnolo prosperar Italiano créscere, prosperare Tedesco wachsen, gedeihen.

crèscere, crèschede, crèschere, crèschi , vrb: cresci, crèsciri, crèssere, cressi Definizione fàere mannu, prus mannu de carena, de tempus, de númeru, fàere o essire de prus; aciúnghere o cambiare calecuna cosa a su chi s'ischit Sinonimi e contrari abbundiri, acrèschere, ammanniae, annúnghere, aumentare, incarie, ispeleare | ctr. ilminorigare, menguai, miminare, torrae Modi di dire csn: segare su crèschere a unu = nòghereli a unu puntu chi no bi creschet prus, frimmare sa créschida; èssere macu segadu ’e crèschere = bambiocu, pagu sàbiu Frasi sa matixedha est crescendi dereta ◊ sa carena nostra creschet fintzas a passadu sos vinti annos ◊ sos pisedhos sunt creschindhe meda ◊ sa bidha at créschidu de milli a duamiza abbitantes ◊ cressent sos sambenaos novos, in bidha ◊ s'abba est creschindhe in s’isseta ca bi at prus pressione ◊ su bentu fit andhendhe e creschendhe ◊ is dentes a sa brebè ndhe dhi funt caladas e no torrant a crèscere ◊ orzu e trigu torrant a crèschede in sos montes de Austis ◊ in d-unu mese sa pitzinna no at créschidu nudha 2. a cussos chi bi tenent in domo lis ant créschidu sa pesone ◊ ant crésciu su pani 3. custa est cosa créschida! ◊ nara su zustu, no bi la crescas tue pro ti ndhe ríere! ◊ candho narat una cosa isse sempre la creschet 4. dae pitzinnu minore sa birgonza l'aiat presu sas arcadas in su crèschere ◊ si ti aferro ti sego su crèschere! ◊ su tropu triballu a minore l'at segadu su crèschere Etimo ltn. crescere Traduzioni Francese grandir, accroître, augmenter Inglese to grow, to increase Spagnolo crecer, aumentar, acrecentar Italiano créscere, accréscere, aumentare Tedesco wachsen, vermehren.

disigàre , vrb Definizione bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agummai coment'e consumàresi de sa tisichéntzia Sinonimi e contrari indisicare, indisichire Etimo srd. Traduzioni Francese se consumer de douleur, avoir de la peine Inglese to grow sad, to pine away Spagnolo debilitarse por el dolor Italiano intristire, consumarsi per dolóre Tedesco sich verzeheren.

ilmagnàre , vrb: immagnare, immannare, immanniare, irmagnare, irmanniare, ismanniare Definizione fàere a mannu, fàere mannu, prus mannu, fintzes errichire; nau de persona, fàere crèschere de carena e de conca, de giudítziu Sinonimi e contrari acrèschere, ammanniae, ammannire, immagnire, immannitare | ctr. ilminorigare, impiticai Frasi immagnendhe, su sèmene creschet dedioi ◊ mi at penadu tribbulendhe sa vida pro m'immannare in pannos de decoro (G.Branca)◊ deo apo immannadu a fizos mios ◊ cherfendhe totu a corpu ismanniare de manu tua bufas su velenu! (P.Sulis)◊ sos fizos candho irmànniant si cojubant ◊ sa famíllia est creschendhe e chin issa est irmanniandhe su bisonzu ◊ sa morte de su babbu lu fateit irmagnare prima de su tempus ◊ su tempus at imbetzadu a mamma ilmagnendhe a mie Etimo srd. Traduzioni Francese grandir, mûrir Inglese to grow Spagnolo crecer, madurar Italiano créscere, ingrandire, espàndere, maturare Tedesco wachsen, vergrößern, erweitern, reifen.

impuntigliàre , vrb: impuntillae, -are Definizione fàere sa cosa a puntígliu, fàere puntíglios Sinonimi e contrari impuntare, puntigliare Etimo itl. Traduzioni Francese s'entêter Inglese to grow obstinate Spagnolo empeñarse, obstinarse Italiano impuntigliarsi Tedesco sich versteifen.

incaloritzíre , vrb Definizione iscaentare, pigare una chistione cun apentu forte e a s'airada foedhandho o faendho cosa o po calecuna cosa Sinonimi e contrari afodogai, imberborare, iscajentare Etimo srd. Traduzioni Francese s'échauffer Inglese to grow fervent Spagnolo acalorarse Italiano accaldarsi, infervorarsi Tedesco sich ereifern.

incanudài, incanudàre , vrb Definizione fàere o essire canu, murru, de pilos Sinonimi e contrari immurrai, incanire Traduzioni Francese devenir chenu Inglese to grow hoary Spagnolo encanecer Italiano incanutire Tedesco grau werden.

incarnài, incarnàre , vrb: incarrare Definizione intrare o fichire in mesu de sa carre, nau prus che àteru de cosa chi creschet; torrare a crèschere sa carre; fàere a carre, pigare carres Sinonimi e contrari incarnie Frasi sos ogros tuos mi ant fatu efetu e s'amore in coro est incarnadu ◊ est gai bella chi paret una dea incarnada ◊ a isse si li incarnant sas ungras ca las zughet totu dortas e allachedhadas 3. su Cristos si est incarnadu in su sinu de sa Vírzine Maria Etimo itl. Traduzioni Francese s'incarner Inglese to grow in, to thrust into the flesh Spagnolo encarnarse Italiano incarnire, incarnare Tedesco ins Fleisch eindringen lassen.

incrudèschere , vrb: incruèschere Definizione provare dolore, dispràxere, fàere o essire peus, prus dolorosu; nau de cosas coendho o faendho, chi no coent o no essint bene / i. su male = impeorai Sinonimi e contrari dòlere, dispiàchere, incrèschere, rànchere / incalèschere, incancheriare Frasi si pecadu no atrogas su coro incrueschet ◊ cantu martirizu: su patire tou est piús incruéschidu! 2. l'incrudeschet sa cundanna chi at iscontau 3. su màndhicu at incrudéschiu ◊ sa pasta si est incrudéschia (G.F.Sedda) Etimo spn. encrudecer Traduzioni Francese regretter, aigrir Inglese to regret, to grow worse (harsh) Spagnolo doler, exacerbar, encrudecer Italiano rincréscere, incrudire, inasprire Tedesco leid tun, sich verschlimmern.

«« Cerca di nuovo