abbambacàre, abbambagàre , vrb Definizione
ammodhigare suspindho s'abba comente faet su bambaghe, isciúndhere; menguare, miminare sa fortza de ccn. cosa
Sinonimi e contrari
abbambicare,
ammaltitzare,
ifúndhere,
impapare
/
abbacai,
ammarchidare,
ammellare,
assuermai
Frasi
ant abbambagadu su terrinu de sàmbene, comente los at ischitzados unu càmiu ◊ sa vida nostra tribbulada est abbambagada de làgrimas ◊ cussos vistires fint sortos che papiru abbambacatu
2.
in chirca de abbambagare su pópulu, Pilatu sighit faedhendhe de su bene chi Gesús lis at fatu ◊ abbambaga su fogu de sa sicura e chi ses babbu pensa carchi iscuta! ◊ no si lis abbambacaiat su coro chin cussos arrejonos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
imbiber,
imprégner,
tremper
Inglese
to soak,
to impregnate
Spagnolo
impregnar,
embeber,
mojar
Italiano
imbévere,
impregnare
Tedesco
durchtränken.
abbumbài, abbumbàre, abbumbàri , vrb: bumbare Definizione
fàere una bumba, cricare abbumbu, cosa a bufare, bufare, nau mescamente cun is pipios; suspire, prènnere, ufrare, nau siat de sa pasta cun su frammentu pesandho, e siat de is titas chi cumènciant a si prènnere de late o de àteru chi si ufrat: si narat fintzes in su sensu de betare cosa (es. abba, meighina) a meda, a tropu; ingrassare
Sinonimi e contrari
acirrai,
assumire,
bufae,
imbreacare,
imbumbare,
inciumire,
inciummare,
ingullire,
trincai
/
preni,
ufiare
/
ingrassai
2.
su perdingianu frissu si abbumbat de ollu ◊ sa terra est abbumbada de abba, cun custa sumana chi at fatu sempre proindhe ◊ za si n'at abbumbadu de profumu, cussa!…
3.
cussa picioca est cumentzendi a abbumbai de petus ◊ cun sa basca su casu si est totu abbumbau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
imbiber,
tuméfier
Inglese
to soak,
to tumefy
Spagnolo
beber,
hincharse
Italiano
imbévere,
intumidire
Tedesco
tränken,
schwellen.
aciupàe, aciupài, aciupàre , vrb: atzupare 1 Definizione
ciupire, suspire o frobbire abba o cosas deasi cun istràciu, paperi, o coment'e a surbidura; su che intrare de unu lícuidu a pagu a pagu in calecuna cosa asciuta o chi si podet ufrare de abba o cosas deasi; imparare a mente, su ndhe bodhire cun sa mente su chi si liget o s'intendhet
Sinonimi e contrari
aciupiri,
assupare 1,
assuspiri,
imbibbiri,
impapare,
inciupai,
sultzire,
sulviare,
surbare 1,
surbiri,
suspiare
/
bodhiri,
imparai
Frasi
dhui iat pani cun butiru e cafè cun lati de aciupai ◊ aciupa s'àcua chi ti nc'est arruta a terra! ◊ su chírciu de sa mesina, candho arrivat a atzupare, tet èssere saboridu…◊ at budhiu is ossus e papau pani aciupau
2.
sa cantzoni chi at cantau cussa piciocona ndi dh'apu aciupada sa primu borta chi dh'apu inténdia
Etimo
spn.
chupar
Traduzioni
Francese
imbiber,
absorber
Inglese
to absorb,
to soak
Spagnolo
embeber,
absorber
Italiano
imbévere,
inzuppare,
assorbire
Tedesco
einweichen,
aufnehmen.
ammaltitzàre , vrb rfl: ammaltutzare,
ammartitzare Definizione
fàere a unu martitzu, a papinu, tropu modhe, nau de pane, biscotos e cosas deasi candho suspint abba, late o binu a tropu; fàere essire in matéria una fruschedha ponendhodhi impacos / a. una bua, una fruschedha = pònnere impacu a manera chi essat martzida bene, si crebet de ndh'essire sa malesa
Sinonimi e contrari
abbambagare,
abbungiare,
aciupae,
imbibbiri,
irmedhecae,
spuentai,
suspiri
Frasi
su pane si est ammartitzadu ca l'as ifustu a tropu ◊ sa minestra si la sighis a lassare si che ammartitzat ◊ sos iscarpones si ammaltutzeint, no tratenzeint s'abba e mi fateint ilfúndhere sos peuncos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ramollir,
tremper avec excès
Inglese
to soften,
to soak excessively
Spagnolo
empapar,
remojar
Italiano
rammollire,
inzuppare eccessivaménte,
macerare
Tedesco
aufweichen.
ammodhiàe, ammodhiài , vrb: ammodhiari,
ammodhicare,
ammodhigare Definizione
essire o fàere essire modhe una cosa, fàere pèrdere sa duresa, fàere pèrdere fortza, fàere sentire làstima, piedade, amore; betare a mesu de s'abba, pònnere in abba meda, o àteru deasi, isciúndhere meda; suíghere meda sa pasta po essire su pane bene pesau; allentare, lassare andhare una cosa chi si portat tirandho o tirada
Sinonimi e contrari
abblandai,
ammarchidare,
ammasedae,
arremodhai
/
atiernare
/
abbutzare 1,
aciufae,
afoxai,
impigliai,
impogiare,
infoxai
/
apungiai
/
alfusciai,
ammollai,
rèndhere 1
| ctr.
indurae,
intostai,
intostoinare
/
bocare
Modi di dire
csn:
ammodhigàresi de su risu = abbadherigàresi de su ríere a meda, no si rèzere de su risu; ammodhigàresi de su dolore = dimajai; ammodhiai is dentis = acorriare; ammodhiai su coru = tènnere dolu, fàghere proare dolu, impudu e gai; ammodhigare a mata (o fintzas solu "ammodhigare" faedhendhe de su andhare de su corpus) = fàghere su ledàmine modhe, fintzas a iscurrentza
Frasi
su zuncu sicu si ammódhigat in s'abba ◊ cheret chi sas abbas ammódhighent sa terra pro l'arare ◊ su corru s'iscaldit in sa furrera pro l'ammodhigare ◊ cussa cosa de cantu est sica mancu coghindhe bi ammódhigat!
2.
si ammodhicabat ca no resessiat a isòrbere su tropeju ◊ su predicadori a boxi manna su coru ammódhiat de su pecadori (S.A.Spano)◊ seu totu ammodhiau a cambas ca seu timendi ◊ po ti donai vantu, ammodhiadha s'ischina! ◊ trinta meses pretzisos de presone mi l'at fatu su coro ammodhigare!…(B.Falconi)◊ sa timoria de mòrrere no li at ammodhicau sa malesa ◊ sa pruna crua ammódhiat is dentis ◊ cudhe pariat un'amoratu e a issas si lis fit amodhicanne su sentitu ◊ si no mànigo mi ammódhigo dae su fàmine!
3.
che at ammodhigadu s'anca in su ludu ◊ ammodhigachela, sa robba, pro che li andhare sa muga samunendhe!
4.
fiant cun cudha manta a chini tiràt e a chini ammodhiàt, ariseu!
Etimo
ltn.
ad mollicare
Traduzioni
Francese
assouplir,
amollir,
détremper,
submerger
Inglese
to soften,
to put to soak,
to submerge
Spagnolo
ablandar,
enternecer,
remojar
Italiano
ammorbidire,
intenerire,
immèrgere,
sommèrgere
Tedesco
erweichen,
besänftigen,
tauchen,
unter Wasser setzen.
assabbàre , vrb: assuabbare Definizione
assaubbai, pònnere in abba, isciúndhere, impastare cun abba, aciunghendho abba, allagare de abba, inciupire abba
Sinonimi e contrari
ammorgodhare,
assatzaulari,
imbibbiri
/
apantamare
Frasi
sa pedhitza si sàmunat cun d-un'istratzitu assuabbadu in murza ◊ sa farina si assuabbat pro l'impastare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
imbiber,
tremper
Inglese
to soak
Spagnolo
empapar,
mojar
Italiano
intrìdere
Tedesco
einrühren.
assupàre 1 , vrb Definizione
segare su pane po fàere a supa, a orrughedhos, fàere a supa / a. sos ossos a ccn. = surrai fintzas, agiummai, a arrogai is ossus
Sinonimi e contrari
aciupae,
imbibbiri,
inciupai
/
assurrare,
insupare
Frasi
sa bandhela l'ant assupada de sàmbene
2.
lis dio àere assupadu sos ossos fintzas a sos meudhos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tremper
Inglese
to soak
Spagnolo
ensopar
Italiano
inzuppare
Tedesco
einweichen.
inciumíre , vrb: inciummire Sinonimi e contrari
abbumbare,
aciumai,
inciummare,
trincai,
tzumire
Frasi
si atelat sa cariadura de sa símula annanghendhe ozu porchinu in cantidade pro chi ndh'inciumat fintzas a violare ◊ inciumit su mucarolu in s'abba pro infúndhere sa meragna a su cumpanzu
Traduzioni
Francese
imbiber
Inglese
to soak
Spagnolo
embeber
Italiano
imbévere
Tedesco
tränken.
inciupài, inciupàre , vrb Definizione
fàere una cosa (abba, late o àteru deasi) coment'e a suspidura, comente podet fàere un'istràciu, un'ispòngia o àteru
Sinonimi e contrari
aciupae,
assuspiri,
impapare,
imbibbiri,
sultzire,
sulviare,
surbare 1,
surbiri,
suspiare
Frasi
deris tota sa note at sighidu a rúere selena una mudhina e sa terra si ndh'est inciupada in dogni vena ◊ no arresistis a sa fortza manna de is montis chi ti s'inciupant coment'e una proja
Etimo
spn.
chupar
Traduzioni
Francese
imbiber,
absorber,
tremper
Inglese
to soak
Spagnolo
embeber,
empapar
Italiano
imbévere,
assorbire,
inzuppare
Tedesco
tränken.
suspíre, suspíri , vrb: assuspiri,
ciuspire Definizione
tirare sa cosa aintru a suciadura che a s'ària, a súlidu (e segundhu sa fortza podet èssere fintzes cosa sólida, grae), o fintzes comente faet s'orrobba asciuta, o su paperi, cun s'abba, o fintzes s'istentina cun is alimentos (unu lícuidu podet passare unu pígiu de materiale sólidu); fintzes consumare, fàere a consumidura, ispaciare / s. sos segretos = bodhire is segretos, cricare de ischire is segretos angenos
Sinonimi e contrari
aciupae,
assumire,
imbibbiri,
inciupai,
sultzire,
sulviare,
surbare 1,
surbiri,
suspiare,
sutzare
Frasi
chin s'istratzu nche at suspiu una pischina de abba ◊ dae tzíchera de oro isse che suspit su licore avelenadu…◊ su disonestu si che suspit su suore anzenu ◊ cust'orrobba servit pro si suspire sas manos ◊ su basolu postu a modhe si che at suspidu totu s'abba ◊ is cogas nci suspiant su sànguini a is pipiedhus ◊ s'autospurgo che collit sa cosa a suspidura cun d-una pompa
2.
cussu pudidore no si podet suspire: segat s'àlidu! ◊ sa giminera nci suspiat sa pampa
3.
sa passioni ti nci suspit
Traduzioni
Francese
absorber,
imbiber
Inglese
to absorb,
to soak
Spagnolo
absorber,
embeber
Italiano
imbévere,
assorbire,
risucchiare
Tedesco
durchtränken,
aufsaugen,
verschlingen.