barítu , nm: barritu Definizione
manera de fàere chi ponet in càrculu is àteros; fintzes atentzione manna, timoria, po no fàere dannu, male / chena b. de tempus = sentz'e fai contu de su tempus
Sinonimi e contrari
arraspetu,
regualdu,
remiru
/
impoltu
Frasi
no at nisciunu baritu ◊ baritu e friscione bi cheret pro su pane!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
respect,
considération
Inglese
regard
Spagnolo
consideración
Italiano
riguardo
Tedesco
Achtung.
considéru , nm: cunciberu,
cunsidériu,
cunsideru,
cuntzideru,
cussidériu,
cussideru,
cussiveru Definizione
su cunsiderare, fàere contu de is cosas, su dhue pentzare bene cricandho de bíere e cumprèndhere totu; su fàere contu de unu o de una cosa giaendhodhi importàntzia
Sinonimi e contrari
apensu,
càlculu,
contu,
cunsideratzioni
/
giudísciu
Modi di dire
csn:
intrare in c. = arrexonai, intrare in cuadernu; dare c. a unu, fàghere c. de unu = carculare, pònnere in càrculu a unu; èssere chentza c. = irzudissiadu, chi no arrexonat, chi fait is cosas sentza de dhas cunsiderai; àere o tènnere c. = èssiri atinau
Frasi
cust'òpera meritat donzi cunsideru e atentzione
2.
bi at zente chentza cussideru, chi no atuat a nudha ◊ cussu est chentza perunu cussideru: faghet sa cosa a sa maconatza!
3.
in custa bidha ch’iat poboresa, dh'ischit chie ancora ndhe faet cunsideru ◊ boliat èssi seguru chi sa genti dhu teniat in cuntzideru ◊ est balu mannu su cussidériu pro sa resorza patadesa ◊ cussu no meritat perunu cussideru ◊ de isse ne aiant totu cussiveru mannu ◊ in bellu cunsideru dhos tenes a fizos tuos, digratziau!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prudence,
considération,
pondération
Inglese
carefulness,
pondering
Spagnolo
consideración,
ponderación,
reflexión,
respeto
Italiano
consideratézza,
considerazióne,
riflessióne,
rispètto
Tedesco
Bedachtsamkeit,
Überlegung.
cóntu , nm Definizione
cosa chi si narat po giare a ischire, po istentu; cosa chi si cunsiderat a reguardu de calecuna chistione, o de ccn., mescamente cun su significau de arrespetu, de importu / min. contighedhu, contixedhu
Sinonimi e contrari
contadu,
contànsia,
chistione,
consideru,
cuentu,
importu,
médiu
Modi di dire
csn:
istèrriri unu c. = comintzare a chistionare de carchi cosa pro si fàghere a sa manu a unu, pro lu cumbínchere, pro li pòdere pedire cosa; ómine, fémina de c. = chi contat, de importu; èssere chin c. = pro cosa, cun motivu; contus de foxili = sos chi si narant passendhe ora caentèndhesi, a sos pisedhos, tantu pro los tratènnere, cosighedhas de pagu importu; c. de risu = contu po arriri; c. b'at! = no mi la contas zusta, mi ses cuendhe carchi cosa; a su c. = istendhe a cantu si contat, a su chi narant; in c. de… = a su postu de…, pro cantu pertocat…; fàghere c. malu = apicai mali is crais, fai contus chi no torrant paris cun is contus de un'àteru; no ischire su c. de leare = no isciri acomenti fai, tènniri dificultadis mannas; dare c. de carchi cosa a ccn. = contare, nàrrere su chi at fatu, dare una nova; circai contus a ccn. = chircare chistiones, pedire cosa; fàghere contu, passai contu de… = pònnere in càrculu, cunsiderare
Frasi
sos contos no sunt beros ma s'ómine los at imbentaos pro disaogu suo ◊ si cheriat cumpresu, ma chene torrare a contare sos contos contaos dae semper ◊ totu is piciochedhus candu bollint otenni una cosa isterrint su contixedhu…◊ no apo mai crétidu in custos contos de foghile
2.
dae minore so faghendhe gherra fastizando in sos contos de amore ◊ a triballare nono, ma in contos de divertimentu za lu agatas cuncordu! ◊ a fàghere sa chirca no sunt contos vostros! ◊ tui ses ammachiada, in contu de fastigiai
3.
est istracu, malàidu, male bestidu ma no ndhe faghet contu ◊ su fàmini fiat tropu, cudha crocoriga si fut parta una síndria e no nd'iaus passau contu, si ndi fustis pràndius etotu! ◊ a mie no mi ant chilcadu mai: si cumprendhet chi de me no ndhe ant fatu contu ◊ pro milli francos in prus a chilu no ndhe fato contu, còmporo su matessi! ◊ si ti cheret dòlere sa conca già est chin contu, cun cussu corpu! ◊ a su contu, issos crediant gasi!
4.
su babbu fit de contu e benistante
5.
unu contu si lu faghiat s'àinu e unu su truvadore ◊ contu malu ti as fatu si pessas chi su chi depes fàghere tue lu fato deo! ◊ no est contu bonu, custu, a fàghere sas cosas semper a duas bias! ◊ fàghedi bene sos contos innantis, no ti ndhe impudes! ◊ no isco prus su contu de mi leare: male est goi e peus est gai! ◊ faghídebbos in contu cantu balanzat cussu, si podet ispèndhere gai meda
6.
ite contu ndhe apo a dare a Deu de tanta mala vida chi apo fatu! ◊ ma deo so pensendhe apustis morte ca devo dare sos contos a Deu! (Sotgiu)◊ torro a bidha e ndhe dao contu a sa zustíssia de su chi est capitau
7.
in contu de andhare a campu andheit a chircare a unu ◊ in contu de timi m'iant fatu arriri
Cognomi e Proverbi
smb:
Contu
Traduzioni
Francese
compte,
considération
Inglese
tale,
consideration,
estimation
Spagnolo
cuento,
consideración
Italiano
raccónto,
narrazióne,
fiaba,
considerazióne,
stima
Tedesco
Erzählung,
Märchen,
Achtung.
dignassiòne, dignatziòni , nf Definizione
su si addinnare, su àere cunsideru po s'àteru
Sinonimi e contrari
cussideru
Traduzioni
Francese
condescendance
Inglese
condescension
Spagnolo
consideración
Italiano
degnazióne
Tedesco
Herablassung.
durítu , nm Definizione
genia de dificurtade chi a unu dhi paret de tènnere o de dèpere àere cun àtera persona coment'e timendho de dhi giare istrobbu, de ndhe dhi pàrrere male, unu pagu coment'e bregúngia, fintzes
Sinonimi e contrari
duda,
durita,
duténtzia,
dutu
/
dobidori,
trancaillu
| ctr.
alidantza,
atrevimentu,
atzilia
Frasi
ndhe tenzo duritu a li pedire cosa, ca bisonzat a isse etotu ◊ de piagheres mi ndhe ant fatu àteros e ndhe apo duritu a los presiare torra! ◊ si as bisonzu, beni, no ndhe apas duritu! ◊ no apo duritu perunu de nàrrere chi…◊ cussos no ant duritu mancu de sas criaduras!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
précaution,
hésitation
Inglese
qualm,
hesitation,
care
Spagnolo
consideración,
sumisión
Italiano
riguardo,
soggezióne,
esitazióne,
rèmora
Tedesco
Befangenheit,
Hemmung.
remíru , nm: rimiru Definizione
su remirai; genia de arrespetu e de ammiru po ccn.
Sinonimi e contrari
arraspetu,
baritu,
regualdu
2.
est remiru a salutare a un’àteru ◊ faèdhami chin su remiru chi mi tocat! ◊ apo remiru de totus ma ateretantu ne chèglio!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
respect
Inglese
regard
Spagnolo
consideración,
respeto
Italiano
riguardo,
rispètto
Tedesco
Betrachtung,
Achtung.