aberènza , nf Definizione
genia de erruca (e calagasu) chi si papat sa chera de s'abe in is casidhos
Sinonimi e contrari
arrenze,
ramedha,
tanzolu
Terminologia scientifica
crp, galleria mellonella
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fausse teigne de la cire
Inglese
greater wax moth
Spagnolo
tiña,
polilla de la cera
Italiano
tignòla dell'àrnia,
càmola del miele
Tedesco
große Wachsmotte
acabbadòre , agt, nm Definizione
chi o chie che agabbat su malàidu
Sinonimi e contrari
bochidore
Frasi
a su nàrrere, s'acabbadora fit una fémina chi atogaiat sos moribbundhos, che los agabbaiat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
celui qui provoque la mort par euthanasie
Inglese
who practises euthanasia
Spagnolo
quien practica la eutanasia
Italiano
chi pratica l'eutanasia
Tedesco
Sterbehelfer.
acajólu , nm: acajou,
arcajolu Definizione
coment'e una fentanedha fata in is muros grussos, aperta a una parte, ananti, coment'e unu níciu, fintzes cun tàula a metade, a manera de dhue pòdere pònnere o arrimare ccn. cosa
Sinonimi e contrari
camaritu,
colomberi,
fenesta,
macarina,
muricone
2.
iscruculla is arcajolus de s'ómini e as agatai sa beridadi de sa vida
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
débarras
Inglese
receptable,
storeroom
Spagnolo
espacio empotrado en la pared para guardar algo
Italiano
ricettàcolo,
ripostìglio
Tedesco
Abstellnische,
Wandschränkchen.
acanciofài , vrb Definizione
aferrare a pilos brigandho e iscudendho o fintzes pigare de mala manera; betare apare, totu a méschiu
Sinonimi e contrari
aciufai 1,
atzuntzudhare,
incabigliare,
tipiliare,
tipilire
Frasi
nosu iscioperendu e is crumirus andendu a trabballai: ma is féminas gei dhus iant acanciofaus, iant ispinniau fintzas s'autista!
2.
cumentzat s'esami e ge m'iant acanciofau: de dogn'arratza mi nd'iant fatu, fintzas acapiau a manus e a peis in d-una cadira!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se crêper le chignon
Inglese
to brawl
Spagnolo
andar a la greña
Italiano
accapigliarsi
Tedesco
sich raufen.
acastài, acastàre , vrb: aggastare Definizione
parare arratza bona, prus bona
Sinonimi e contrari
acartare,
arraciai
Frasi
comporadu ch'at porcos in Sarule e giutos a s'ingrassa màscios de acastare in sa Trexenta ◊ pro acastare sas bacas insoro cheriant boes de sa Pianarza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sélectionner
Inglese
to grade
Spagnolo
seleccionar la raza
Italiano
selezionare la razza
Tedesco
selektieren.
acavacài , vrb: acovecai,
acrobecare,
acrovecai,
cavacai Definizione
betare a covecu, betare apitzu; betare a conca a bàsciu, coment’e ponendho a covecu; fintzes bortulare, furriare / a. a ccn. = cumbíncherelu, conchinàrelu a carchi cosa, fintzas pònnereli timoria faedhendhe de no lu lassare mancu faedhare comente cheret
Sinonimi e contrari
abbucai,
acuguzare,
apatigai,
bíncere,
furriai,
tavacare
| ctr.
iscavacare
Frasi
chi fui dèu nci dhi acovecau sa pingiada in conca! ◊ is argiolas no acabbànt mai, cun su celu totu de unu colori acovecau in pitzus
2.
tèngiu unu bellu scannu po mi sèi: cussu gei no si nci acovecat!
3.
li ant covacadu sa carena in su putu
4.
cussa tenit unu mairu pioncu e unu fillu acovecau!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
retourner,
renverser
Inglese
to turn upside down
Spagnolo
volcar,
dar la vuelta
Italiano
capovòlgere
Tedesco
auf den Kopf stellen.
aconziminàre , vrb: conziminare Definizione
aconciare, agiustare a sa bona
Sinonimi e contrari
arragnare
Traduzioni
Francese
ajuster tan bien que mal
Inglese
to repair as best one can
Spagnolo
arreglar a la diabla
Italiano
aggiustare alla bèlla mèglio
Tedesco
so gut es geht instandsetzen.
addugonàre , vrb Definizione
fàere su dugone
Sinonimi e contrari
cumandai,
ghiai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
être à la tête,
mener,
guider
Inglese
to lead
Spagnolo
capitanear,
ponerse a la cabeza
Italiano
capeggiare
Tedesco
anführen.
afaltài, afaltàre , vrb: afartai,
faltai Definizione
fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia
Sinonimi e contrari
ammancai
2.
mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se sentir coupable
Inglese
to feel guilty about stg
Spagnolo
faltar,
tener la conciencia sucia
Italiano
sentirsi in cólpa,
in fallo
Tedesco
sich schuldig fühlen.
afenàre , vrb Definizione
abbrovendhare a fenu; immalaidare, portare sos fenos
Sinonimi e contrari
incubae
Frasi
teniat de múrghere bacas e berveghes e de afenare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affener,
contracter la strongylose
Inglese
to feed on hay,
to catch strongylosis
Spagnolo
dar el heno,
coger la strongilosis
Italiano
affienare,
contrarre la strongilósi
Tedesco
mit Heu füttern,
sich die Strongyloidosis zuziehen.
afibbiài , vrb Definizione
intrare sa coatza in sa tíbbia (es. chintórgiu, cringa, cordonera e cosas deasi) po istrínghere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
atibbiare
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
boucler
Inglese
to fasten
Spagnolo
abrochar la hebilla
Italiano
affibbiare
Tedesco
zuschnallen.
aggorgotài , vrb: grogotai Definizione
fàere sa moida de s'abba candho proet a meda
Sinonimi e contrari
abbrubudhai,
abbrufulai,
acrocuai,
aggargalare,
borbogliare,
froculare,
groggolare
Traduzioni
Francese
gargouiller,
tomber à verse,
gronder
Inglese
to bubble,
to pelt
Spagnolo
caer fragorosamente la lluvia
Italiano
scrosciare
Tedesco
rauschen.
aggrasciàre, aggrassiàre , vrb: aggratziai,
aggratziare,
grassiare Definizione
fàere sa gràtzia, giare un'iscontu de pena a unu cundennau lassandhodhu andhare innanti; fintzes torrare gràtzias / aggrassiàresi = agiustaisí, fai dognunu su torracontu cosa sua
Sinonimi e contrari
annistiare,
pedronai
/
ringratziai
Frasi
l'ant arrestadu, cundennadu e apustis aggratziadu puru ◊ "Si totu su chi nades est beru, cras aggràscio a totus!" nesit su re a sos presoneris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
accorder ou faire grâce,
gracier
Inglese
to pardon
Spagnolo
indultar,
conceder la gracia
Italiano
graziare
Tedesco
begnadigen.
aggrinzàre , vrb Definizione
fàere sa bia de conca, petenandho is pilos
Traduzioni
Francese
faire la raie
Inglese
to part (hair)
Spagnolo
hacer la raya del pelo
Italiano
fare la scriminatura
Tedesco
scheiteln.
agioroscàre , vrb Traduzioni
Francese
se jetter en grondant (chien qui gronde)
Inglese
jumping of a growling dog with the intention of biting
Spagnolo
acometer los perros en la caza
Italiano
l'avventarsi del cane ringhiando per mòrdere
Tedesco
sich knurrend auf jdn,
stürzen.
allupaguàdhu 2 , nm Definizione
genia de erba chi no sicat mai
Sinonimi e contrari
nuditzedhu,
síntziri
Terminologia scientifica
rba, Polygonum equisetiforme
Traduzioni
Francese
renouée,
centinode
Inglese
knotgrass,
knotweed
Spagnolo
hierba de la sangre
Italiano
polìgono
Tedesco
Vogelknöteriche.
allutzàre , vrb Definizione
castiare cun atentzione atesu
Sinonimi e contrari
abbadiai,
allutae,
annotare,
apompiai,
cadebai,
castiai,
isperare 1,
labai,
mirai
Frasi
totinduna si parat múdrigu allutzendhe su bultu de sa santa che unu pedidore
Etimo
itl.
alluciare
Traduzioni
Francese
ouvrir grand les yeux
Inglese
to keep one's eye peeled,
to look far away
Spagnolo
aguzar la vista
Italiano
guardare lontano,
aguzzare la vista
Tedesco
fern schauen,
den Blick schärfen.
ammengàre , vrb Definizione
fàere o èssere mengu, pòberu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vivre dans la gêne
Inglese
to be to poverty
Spagnolo
empobrecer,
vivir en la estrechez
Italiano
stare in misèria,
nelle strettézze
Tedesco
im Elend leben.
ammodoinài , vrb: ammuduinare,
modoinai Definizione
fàere o istare coment'e dormiu, pigare o pèrdere is atuamentos, sa memória
Sinonimi e contrari
abbalaucare,
ammadainare,
asturdire,
atontonare,
immaidoinare,
immaudinare,
scilibriri,
stolondrai,
stontonai 1
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
perdre la mémoire
Inglese
to lose one's memory
Spagnolo
perder la memoria
Italiano
smemorare
Tedesco
das Gedächtnis verlieren.
ammustài , vrb: ammustare Definizione
catzigare, istrecare o mòlere s’àghina po fàere su mustu; aciúnghere mustu; piscare sa binatza a istrégiu (cofa) po che lassare iscolare su mustu innanti de dha prentzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouler le raisin
Inglese
to press grapes
Spagnolo
pisar la uva
Italiano
pigiare l'uva
Tedesco
die Trauben pressen.