cadrédhu , nm, agt Definizione
su cadredhare, fintzes una genia de tostorrudéntzia, de murrúngiu
Sinonimi e contrari
cadredhada,
cadredhadura,
cadredhamentu
2.
lassàdemi su cadredhu, no est comente nades bois!
3.
custa teraca fit cadredha
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
remuement des pieds par souffrance
Inglese
fidgeting
Spagnolo
forcejeo de los pies
Italiano
dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs
Tedesco
Schlenkern.
carrísta , nm Definizione
chie manígiat carros armaos
Terminologia scientifica
prf
Traduzioni
Francese
tankiste
Inglese
tankman
Spagnolo
militar destinado a los tanques
Italiano
carrista
Tedesco
Panzerjäger.
chinnichínni , nm Definizione
genia de male, candho unu istat sèmpere aperindho e serrandho is ogos (chinnidura de s'ocru) chentza si ndhe pòdere istare
Sinonimi e contrari
giogulana
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tic nerveux des yeux
Inglese
a nervous eye tic
Spagnolo
tic nervioso de los ojos
Italiano
tic nervóso espresso con gli òcchi
Tedesco
Augentick.
coedòpi , nf Definizione
coa de topi: calidades diferentes de erba de sa matessi genia nadas deosi ca portant s'ispiga coment'e una coa de sórighe
Terminologia scientifica
rba, Alopecurus bulbosus, Alopecurus pratensis, Phleum pratense, Cynosurus cristatus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
queue de rat
Inglese
rat tail
Spagnolo
cola de zorro,
fleo de los prados
Italiano
codolina
Tedesco
Ackerfuchsschwanz.
córvina , nf Definizione
is crobos
Sinonimi e contrari
corvia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
les corbeaux
Inglese
ravens
Spagnolo
los cuervos
Italiano
i corvi
Tedesco
Raben.
cradiadòre , nm Definizione
agiuante de unu giòmetro o de ingenieri candho faet rilievu topogràficu (poderat su cràdiu o canna)
Sinonimi e contrari
cannigiadori
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
arpenteur
Inglese
surveyor's helper while he is making topographic relief
Spagnolo
ayudante que pone los piquetes para medir
Italiano
canneggiatóre
Tedesco
Feldmeßgehilfe.
cradiadúra , nf Definizione
su cradiare
Sinonimi e contrari
apalonadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
placement de piquets de grève
Inglese
staking out
Spagnolo
poner los piquetes,
jalones
Italiano
picchettatura
Tedesco
Absteckung.
criài , vrb: criare,
criari Definizione
fàere s'ou, nau de pudhas e pigiones; nau de àteros animales (ma fintzes de féminas), fàere su fedu, su criu; nau de is sèmenes, tzeurrare; po fàere nou, imbentare, fàere de su nudha, si narat puru, ma méngius, creai/creare, fintzes si est craru chi est su matessi vrb. / no cantat e no criat = nadu de unu, chi no narat nudha, chi est acoment'e nisciunus, fatu e lassadu
Sinonimi e contrari
agnare,
illierare
/
intzeurrai
Frasi
sas pudhas sunt totugantas criendhe ◊ sa pudha mia dogni die criat in sa de compare: no ndhe la poto isvitzare de peruna manera! ◊ ite arratza de pudha chi det èssere a criare un'ou goi mannu!
2.
si mi est criada sa fémina
3.
est una fada chi at criadu Deu ◊ su santu chi l'at criadu, si lu tenzo!…
4.
a sas primas abbas, in atunzu, comintzat a criare su pàsculu
Etimo
ltn.
creare
Traduzioni
Francese
pondre des œufs
Inglese
to make the egg
Spagnolo
poner los huevos
Italiano
fare l'uòvo
Tedesco
Eier legen.
cuartufràssu, cuartuvàlsu, cuartuvràssu , nm Definizione
genia de maladia chi benit a is peis de unos cantu animales
Terminologia scientifica
mld
Etimo
itl.
quarto falso
Traduzioni
Francese
rhagade
Inglese
rhagas
Spagnolo
ragadía,
enfermedad de los pies
Italiano
ràgade
Tedesco
Schrunde.
cucuramédhu , nm Definizione
cugumedhu padezonadu, genia de codrolinu chi assimbígiat a s'ou: portat in su truncu unu pigiolu biancu chi dh'imbodhigat e creschendho si segat, sa conca o capedhu in colore de s'orrúbiu de s'ou
Sinonimi e contrari
cachedha
Terminologia scientifica
atn, Amanita caesarea
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
oronge
Inglese
mushroom (ovulus)
Spagnolo
oronja,
amanita de los césares,
yema
Italiano
fungo òvolo,
òvolo buòno
Tedesco
Butterpilz.
cúmmiru , nm Definizione
sa coa de is pigiones
Sinonimi e contrari
coàcia
Traduzioni
Francese
croupion
Inglese
rump
Spagnolo
cola de los pajaros
Italiano
codrïóne
Tedesco
Bürzel.
dhos , prn: dhus,
los Definizione
pronúmene de 3ˆ p. pl. po gente e cosa manigiau sèmpere a cumplementu ogetu
Frasi
is piciocos po sa cursa s’iant cricau is cuadhos prus bellos, mancari pedindhodhos a calecunu amigu in is bidhas de presu ◊ a fillus tuus dhus apu bius in pratza ◊ dhus fatzu curri, cussus canis, chi mi atressant ananti! ◊ arregortus is duus panis, fuiu si est e papaus si dhus at ◊ sos iscrapones fuint diasi mannos chi a dhos tragare dhue cheriat Zesugristu! ◊ cudhos drutzis si dhos at papaos cuntentu
Etimo
ltn.
illos
Traduzioni
Francese
les
Inglese
them
Spagnolo
los
Italiano
li
Tedesco
sie.
fedulíu , nm: fetuliu Definizione
totu su fedu, is pitichedhos, is fígios, sa minudia; piciochedhu minore
Sinonimi e contrari
ciuciudhia,
crialla,
edora,
fedana,
fedóriu,
fegliutina,
pibidhia,
pipiàglia,
pisedhina,
pitzinnàglia
/
creadura,
pipiu
Frasi
a betzu fachiat fainas de feduliu ◊ su feduliu est zirellu ◊ a bi ndhe at de feduliu, in cussa domo!…
2.
ma ses macacu abberu… chi pianghes pares unu feduliu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
les petits,
les enfants
Inglese
children,
kids
Spagnolo
los pequeños
Italiano
i piccoli,
i bambini
Tedesco
Kinder (Pl.).
giannitài, giannitàre , vrb: aciannitai*,
zanitare Definizione
s'apedhare de su cane currendho su sirbone o àteros animales mannos
Sinonimi e contrari
gannitare,
giannire
Frasi
canes giannitant fatu a fera e in s'adhe s'intendhet calchi tiru ◊ solu sos canes ndhe lesint s'annotu ma giannitendhe si fuesint totu
Terminologia scientifica
bga
Traduzioni
Francese
aboyer
Inglese
to bark
Spagnolo
ladrar de los perros a sus dueños al no alcanzar la caza
Italiano
scagnare
Tedesco
anschlagen.
iderrigàri , vrb: irderrigai,
irdirricare,
sdarrigai Definizione
fàere a dolore o pònnere dolore mannu a errigos, a s’ischina in su tretu de is errigos
Sinonimi e contrari
illumbai,
illumbedhare,
irrenare,
isarrigai,
iscrocare 1,
isderenare
Frasi
is massaus si funt irderrigaus carrixandu
Etimo
ltn.
*ex derenare
Traduzioni
Francese
causer mal aux reins
Inglese
to weary
Spagnolo
doler los riñones desriñonar
Italiano
direnare
Tedesco
kreuzlahm machen.
ildeossàre , vrb: ildiossare,
irdaossare,
irdegossare,
irdeossare Definizione
bogare de pare o iscosciare unu trastu, fàere a orrugos; nau de ccn., immarrire meda de ndhe sentire dolore / i. una cradea, unu bancu, unu banchitu
Sinonimi e contrari
iddoare,
isconsiminzare,
istracassare
| ctr.
aconciai
Frasi
chie fit istrampadu a manca, chie imboladu a dresta, chie irdeossendhe unu banchitu…◊ bides piantas seculares fatas a carvone: ndhe faghent sa piedade, ildeossadas ◊ petzi mi che sapo in terra a unu muntone, irdaossadu che cuba betza ◊ leademilu, sinono l'ildiosso!
2.
oe so totu irdeossadu cun cussu triballu de deris!
Traduzioni
Francese
démolir,
traumatiser,
se casser les os
Inglese
to smash,
to traumatize,
to thrash s.o
Spagnolo
destrozar,
tener los huesos molidos
Italiano
sfasciare,
traumatizzare,
rómpere le òssa
Tedesco
zerbrechen,
ein Trauma bewirken,
zerschlagen.
illitadúra , nf Definizione
su pònnere sa trama in is litzas, po tèssere
Sinonimi e contrari
arremitimentu
Terminologia scientifica
ts
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
remettage
Inglese
drawing-in
Spagnolo
preparación de los lizos
Italiano
rimettàggio
Tedesco
Einhängen.
irdentàe, irdentàre , vrb: isdentai,
isdentare,
sdentai Definizione
bogare o pèrdere dentes
Sinonimi e contrari
ilmarruncare
| ctr.
indentie
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
édenter
Inglese
to break the teeth
Spagnolo
romper,
perder,
sacar los dientes
Italiano
sdentare
Tedesco
die Zähne verlieren.
irfrissuràre , vrb: isfressurare,
isfrisciurai,
isfrissurare,
sfrisciurai Definizione
bogare, segare sa frisciura de sa bentre de unu pegus pangau; in cobertantza e nau de gente, fàere css. cosa o ifortzu mannu po un'iscopu, po agiudare a unu
Sinonimi e contrari
irmatare
/
matanare,
ischissimignare,
smerai
2.
su tzeracu totu sa die si fachiat a cantos irfrissurànnesi a travàgliu cràtiu ◊ si sunt isfressurados fatendhe inchinos a noranta grados! ◊ apas pascéntzia: no t'isfrissures! ◊ unu tempus sa laorera fit totu a fortza de bratzos, a s'isfrissura isfrissura cun sos boes
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se mettre en quattre pour qqn.
Inglese
to leave no stone unturned
Spagnolo
echar los hígados,
desvivirse por
Italiano
farsi in quattro per qlc. o qls.
Tedesco
sich vierteilen.
irraghilàre , vrb Definizione
bogare de is pantalones is coedhas o alas de sa camisa o de àteru bestimentu de pitzu
Sinonimi e contrari
irbardellare,
irragare,
isbragare,
isbragugliare,
ischígnere
| ctr.
aggheronare,
arraghilare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
délier
Inglese
to ungird
Spagnolo
estar la camisa fuera de los pantalones
Italiano
discìngere
Tedesco
entgürten.