carrelòni , nm Definizione
búturu, orruga istrinta istrinta e fintzes chentza essia
Sinonimi e contrari
gutoniu
Terminologia scientifica
bdh
Etimo
ctl.
carreró
Traduzioni
Francese
impasse
Inglese
blind alley
Spagnolo
callejón sin salida
Italiano
vìcolo cièco
Tedesco
Sackgasse.
cuciaràda , nf Definizione
cosa chi si narat unu pagu a brulla, in manera curiosa, ma chi pítziat puru / ghetai, arriciri una c.
Sinonimi e contrari
picotada,
scafitada
Etimo
spn.
cucharada
Traduzioni
Francese
mot mordant
Inglese
biting saying
Spagnolo
salida,
ocurrencia
Italiano
mòtto pungènte,
mordace
Tedesco
bissiger Spruch.
essía , nf: essida,
essita,
iscia 1 Definizione
su essire; logu inue si essit o si podet essire, terrinu o ortu a ue essire a fàere faina, tempus de essire o chi essit; cosa chi essit in sa carre, coment’e maladia, difetu; cosas curiosas chi si narant e chi faent erríere o a pentzare; cosa o dinare chi s'ispendhet; nau de is foedhos, sa parte chi càmbiat, in finitia, e chi giaet s'idea de cantidade (unu o medas, sing. o pl.), e de calidade (de mascu o de fémina)
Sinonimi e contrari
andada,
disessida,
tucada
/
essidorzu
/
essidura,
fruscedha
/
gastu,
ispesa
| ctr.
intrada,
recuia
Modi di dire
csn:
pitzocu, zòvanu de prima e. = chi ancora no connoschet logu atesu, chi est comintzendhe a essire; sa e. de sas ebbas de Sant'Antoni = sa tucada de Lolle, de su fumu, a no si torrare a bídere prus; fàghere o dare un'intrada un'e. = intrare e essire (o bogare) in lestresa; dare sa e. a una cosa = fuliarechela; dare sa e. a unu, a un'animale = lassai andai
Frasi
ch'est in s'ispidale, ma oe lu ponent in essida ◊ candho s'illieraiat, sa mama faghiat sa prima essida a s'incresiare ◊ sas essidas tuas za!… no torras prus, eite?! ◊ manteniat sa vintza in possa che a s'ocru e dontzi essita fit a inie ◊ tucaiat cada die a domo de sa mama: custa fit sa essida sua
2.
burrincu afissiau: candu movit a sartu, carriau, a sa essia s'istrumpat e no movit prus
3.
custa essida chi zughes in sa pedhe bido chi si est isparta!
4.
arratza de essidas chi faghes, candho faedhas!…◊ sas essidas de Nàniu, chi nachi su chi at fatu a sa muzere tiat àere sanadu su babbu puru!…◊ si fuint postos a ríere intenninne cussa essida ◊ est minore ma faghet de cudhas essidas paret unu mannu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sortie
Inglese
exit,
going out,
witty remark
Spagnolo
salida
Italiano
uscita,
battuta
Tedesco
Ausgang,
witziger Einfall.
iscía 1 , nf: essia*,
issia,
issida,
issita Definizione
su essire; logu inue si essit o faet a essire, tempus de essire o chi essit e fintzes filada o bandha chi si leat, iscopu; cosa chi essit in sa carre, coment'e maladia; cosas chi si narant e chi faent a erríere o a pentzare; cosa o dinare chi s'ispendhet / issita de còchere = cabruncu
Sinonimi e contrari
disessida
/
ttrs. iscida
/
essidorzu,
essidura,
fruscedha
/
gastu,
ispesa
| ctr.
intrada
Frasi
dae sas primas issitas a campagna chin custas pacas bestiedhas l'aiant aproegliatu
2.
inoche est sa issia de sa bidha ◊ soe chircandhe un'issita dinnitosa a sa vita mea!
4.
Tziu Máuru l'ascurtat ridendhe divertitu po tzertas issitas
Traduzioni
Francese
sortie
Inglese
exit
Spagnolo
salida
Italiano
uscita
Tedesco
Ausgang.
istròfa , nf Definizione
cosa chi si narat a befa, po erríere
Sinonimi e contrari
ciacota,
cionfra,
dríngula
Frasi
oe sas istrofas sunt chitulanas
Traduzioni
Francese
lazzi
Inglese
joke
Spagnolo
salida,
broma
Italiano
lazzo
Tedesco
Schnurre.
pensàda , nf: pentzada,
pentzara,
pessada Definizione
su pentzare (si narat fintzes incurtzau a sa tónica: pensà); su chi si pentzat o idea, pruschetotu bistu coment'e manera de bínchere una dificurtade, de fàere ccn. cosa
Sinonimi e contrari
apensamentu,
idea,
penseri,
pensu
/
ttrs. pinsada
2.
a ndhe faghet, totu, de pessadas su pisedhu!…◊ m'abbàida arratza de pessada, a pònnere fogu! ◊ a ndhe cheres bídere de pessada a pònnere cuss'isterzu in su fogu: lu guastat! ◊ no cretas, prendha amada, chi intre pro ti afaltzare, ca tiat èssere mala sa pensada! ◊ ideas, pessadas, dissinnos, chistionos, istúdiu, totu fit in italianu ◊ a nci betari totu s'abba chi calàt de su monte fut una pensà mala ◊ apu fatu sa pentzara de mi bufai un'ou a surbidura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
idée
Inglese
bright idea
Spagnolo
ocurrencia,
salida
Italiano
pensata,
trovata
Tedesco
Denken,
Idee,
Gedanke.
tucàda , nf Definizione
su tucare, essire, andhare a calecunu logu, a fàere viàgiu / sa t. de Lolle, de s'àinu a paza = andhada chentza torrada, s'andhada de su fumu
Sinonimi e contrari
andada,
essida,
tuca
| ctr.
assuprida,
bénnida,
firmada,
torrada
Frasi
arratza de tucada sa chi at fatu: no torrat prus!…◊ a sa tucada dae bidha fit tempus bonu, ma como si ch'est annuadu ◊ cales cussizos ti apo a dare prima de sa tucada, prima de sa dispedida?
2.
at fatu sa tucada de s'àinu a paza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
départ
Inglese
start,
departure
Spagnolo
salida
Italiano
partènza,
dipartita
Tedesco
Aufbruch,
Abreise.