apéliu , nm: apíliu,
apílliu Definizione
disígiu mannu, coment'e candho unu dha pedit, sa cosa / pigare apílliu de…= benni su disígiu, sa gana de…
Sinonimi e contrari
desizu,
ispédhiu
Frasi
mi ndh'at pigadu apílliu e comporada mi l'apo, sa cariasa ◊ e adhias, no ndhe li pigat apílliu a fàghere carchi faina?! ◊ nono, gai, chi ti at pigadu apílliu a lèzere, cantu chi ses zoghendhe!
Etimo
itl.
appiglio
Traduzioni
Francese
désir ardent
Inglese
strong desire
Spagnolo
ansia,
anhelo
Italiano
fòrte desidèrio
Tedesco
Begier.
apiliàre , vrb rfl: apilliare Definizione
bènnere su disígiu, pigare a disígiu, disigiare forte, pedire ccn. cosa (o fintzes gente, agiudu) chi s'iat a bòllere; fintzes atacare, andhare o cúrrere aifatu po cracare
Sinonimi e contrari
apeliai
Frasi
si est apilliadu a li dare cosa ◊ sos fizos si sunt apiliados a sa mama ◊ sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ ite balet cust'umanu apiliare sentza ischire pro pòdere isperare si avreschet un'àteru manzanu? (G.A.Salis)◊ a sos carvonajos si apillieit a li dare su carvone ◊ so apilliadu a erba ◊ ti ses apilliadu a una castigada: no agataias una fémina menzus?!
2.
donzi borta chi bogo a pizu carchi faina paret chi si mi apíliet su malejanu ◊ si li sunt apilliados sos canes che dimónios
Etimo
itl.
appigliare
Traduzioni
Francese
désirer ardemment
Inglese
to have a strong wish,
to ask insistently
Spagnolo
anhelar,
pedir con insistencia
Italiano
avére fòrte desidèrio,
chièdere con insistènza
Tedesco
wünschen,
eindringlich bitten.
apitàre , vrb: apitzare 1 Definizione
istare apitu, abbaidandho a ccn. disigiandho de su chi tenet, o chi portat, coment’e pedindho a ndhe dhi giare
Sinonimi e contrari
acogai,
apatèssiri,
apedhiae,
apètere,
apetire,
desizare
Frasi
proite depo istare apitendhe abbaidendhe a manos suas?! ◊ istat apita apita abbaidendhe a li dare cosa candho si ndhe podet triballare! ◊ sa pisedhina est apitendhe sa cariasa ◊ lèvache cussu cane ca est apitendhe sa peta! ◊ sas pitzocas in partza e sos ómines abbadiandhe e apitzandhe!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
convoiter
Inglese
to crave for
Spagnolo
desear,
codiciar
Italiano
bramare,
guardare con desidèrio
Tedesco
begehren.
arràngulu , nm Definizione
disígiu malammodidu, esagerau; fintzes una genia de cumpensu o cuntentu chi si giaet a ccn. po su chi faet
Sinonimi e contrari
agodíssia,
agudéntzia,
apédhiu,
asuréntzia,
asuria,
asurímini,
aulimentu,
codícia
/
apagnamentu,
grangeu
Etimo
itl.
rangolo
Traduzioni
Francese
désir excessif,
exagéré
Inglese
unrestrained wish
Spagnolo
deseo insaciable,
compensación
Italiano
desidèrio sfrenato
Tedesco
zügelloser Wunsch.
avrígnu , nm: avrinzu Definizione
disígiu, bisóngiu apretosu de calecuna cosa, ispédhiu
Sinonimi e contrari
assúgliu
Frasi
si so ninnadu dae sos avrinzos, tue l'ischis, Segnore! ◊ li est bénnidu s'avrinzu de sa chiriasa e si che ndhe at mandhigadu una pischezone! ◊ li piaghiant sas féminas e calchi avrinzu l'intendhiat daora
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désir ardent
Inglese
craving
Spagnolo
deseo insaciable
Italiano
desidèrio improvviso ed incontenìbile
Tedesco
plötzlicher und unbändiger Wunsch.
bitízu , nm Sinonimi e contrari
desizu,
gana,
idea
Traduzioni
Francese
volonté,
désir,
aspiration
Inglese
will
Spagnolo
deseo,
anhelo,
aspiración
Italiano
volontà,
desidèrio,
aspirazióne
Tedesco
Wille,
Lust,
Streben.
desízu , nm: disígiu,
disígliu,
disílgiu,
disillu,
disitzu,
disixu,
disizu Definizione
su disigiare, bòllere calecuna cosa; sa cosa disigiada; mància de sa pedhe
Sinonimi e contrari
ànsia,
apicónia,
apitu,
bolla,
gana
/
cdh. disíciu
Modi di dire
csn:
disígius de fémmia impedia = cosas chi disizat una ràida, unu pagu foras de su normale, e fintzas una zenia de marcos chi essint in sa pedhe a sa criadura de naschidorzu; d. de cani malàdiu = disizu unu pagu macu, raru, de cosas chi no si tenent; fàghere unu d. = disigiai; catzare, vocare, istudai su d. = torraisí disígiu de una cosa, bogaisindi unu disígiu; acantzare unu d. = resessire a tènnere su chi si est disizadu; tènniri una cosa a disígiu = èssere disizèndhela dae meda; èssere a d. o in d. de ccn. cosa = disigiaidha ca serbit, ammancat, est paga; a disígiu de!… = apo, as, at, amus, e gai, coloviadu, cascaviadu (ccn., ccn cosa) a tropu!, nos semus irbulados de…; fai una cosa a d. = apustis de l'àere disizada meda; mòrrere, morririsí de su d. = àere una gana maca de carchi cosa
Frasi
cussu est disillu chi podit acansai ◊ su disizu meu est a bídere a tie ◊ pro si catzare totu sos disizos, mancu sa domo de sos afoghizos solit sa zente gai visitare! ◊ bogamindi su disígiu, chi t'isposu! ◊ custus giòvunus no tenint perunu disílgiu bonu
2.
est pena manna su ti biri a disígiu! ◊ a prandi eus fatu frégua istufara: dha tenestis própiu a disígiu! ◊ depu portai totu su matzàmini lissiau: tanti gei mi ndi seu pesau una borta po disígiu, pigau a cagaredha!…◊ semus a disizu fintzas de erbuzu, pro no andhare a ndhe collire ◊ fintzas a disizu de abba semus, inoghe! ◊ a disígiu de nci èssi sodraus!… stupamincedhus!
Etimo
ctl.
desitj
Traduzioni
Francese
désir
Inglese
wish
Spagnolo
gana (f),
deseo,
antojo
Italiano
desidèrio
Tedesco
Wunsch,
Hautfleck.
gàna , nf: ganas Definizione
disígiu o bisóngiu de calecuna cosa, nau fintzes in su sensu de fàmene (pagu o meda), de àere s'idea, sa volontade, su disígiu / min. ganighedha, ganutza
Sinonimi e contrari
boza,
desizu
/
fàmene,
fràmicu
/
idea,
volontade
| ctr.
malaggana
Modi di dire
csn:
èssiri de bona g. = èssere in bonumore; fai una cosa de mala g. = a malugoro; èssiri a ganas mabas = gana de bombitare, de ndhe torrare sa cosa de s'istògomo; ganaona (gana bona)= su istai bèni, su èssiri allirgus, de bona ispétzia; leare sa g. = fai passai s'apititu; una ganigedha tèngiu de!… = no ndhe tenzo própiu gana!; intzaurraisí de gana = disigiare, àere ganas; gana maca = isazerada, tropu, aira; g. neta = fàmini ca no dhoi at própriu nudha a papai; ponnirisí de gana a fai cosa = de bona volontade; a prima gana = comintzendhe a manigare, candho unu est famidu; leare, manigare, fàghere su chi si at in gana = su chi o cantu unu bollit
Frasi
faghe su chi as in gana! ◊ si sos Sardos aiant gana de traballare comente ant gana de ammorare, nuraches nobos aiant fatu! ◊ tenner o benner gana de riere, de chistionare, de prànghere, de caminare, de lèzere, de drommire, de manigare, de fàghere abba, gana de figu, de pira, de casu, de abba, de cosa de apílliu ◊ como no assazo nudha ca mi che leat sa gana ◊ a tui puru, oi, no fait gana de ti ndi pesai?
2.
bi at zente chi galu oje morit de sa gana
3.
sa piciochedha est sempri a ganas mabas: no est papendi giai nudha ◊ a s'antzianu li benit gana de fàghere abba fatuvatu
4.
in cussu logu a prima gana bosi cracant sa berdura, mancu chi siais unu molente!
Cognomi e Proverbi
smb:
Gana
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
envie,
désir
Inglese
wish
Spagnolo
gana,
deseo
Italiano
vòglia,
desidèrio,
stìmolo
Tedesco
Lust.
ganía , nf Definizione
gana manna, disígiu meda, prus che àteru de genia sessuale
Sinonimi e contrari
gana
/
insoadura
Frasi
sa gania disizosa de su càntigu e s'irbadhinamentu de sa cursa che li fint pigados a conca ◊ a dommo de sa gania ch'est andhau su fàmmene…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grand plaisir sexuel
Inglese
intense lust
Spagnolo
libídine,
lujuria
Italiano
intènso desidèrio sessuale
Tedesco
Geilheit,
Begierde.
insuaméntu , nm: intzuamentu Definizione
disígiu de fémina (o de ómine)
Sinonimi e contrari
ampua,
insoadura,
lusca,
sua 1
/
assuadura,
sciovadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désir sexuel
Inglese
lust
Spagnolo
celo,
calentura
Italiano
desidèrio sessuale
Tedesco
Begierde.
síde , nm: sidi,
sidis,
sídiu,
sidu,
siri,
síriu 2,
siti,
sitis,
sítiu Definizione
bisóngiu o disígiu de bufare, nau de gente, matedu e animales chi dhis fartat s'abba; in cobertantza, disígiu o bisóngiu mannu de calecuna cosa
Modi di dire
csn:
batire, intrare, bestire o pònnere sidi = fai bènniri bisóngiu de bufai, fai sidi; bènnere sidi = bènniri ganas de bufai; rucrare su sidi = catzare, passare, bogai, bogaisindi, tòdhere su sidi; fai sidi = pònnere o batire sidi; cassidu, cotu, tzegu, mortu, de sidi = sidiu meda meda; ispiolandhe, alluscau de su sídiu = tzegu de su sidi; patire sidi (nau de erbas e matas) = sunfriri pro mancamentu de àcua
Frasi
ti at batidu sidi sa calura ◊ cuss'abba no ndhe rucrat de sidi ◊ so mortu de sidu e no bi at abba! ◊ apo tentu sídiu e m'agis dadu a bufare ◊ custas àrbures sunt patindhe sidi ◊ sas piantas patint pro su sítiu de s'istiu ◊ sa sartitza bestit sídiu ◊ su sole li aiat missu unu sitis chi non resessiat a si catzare ◊ s'abba ndhe leit su side a totu sa zente (R.Sardella)◊ no as a mòrrere ne de side e nemmancu de fàmmene, ca dhue at cosighedha de papare (L.Mura)
2.
fàmene e sídiu de giustesa ◊ chie bufat de cuss'abba at a tènnere torra sídiu ◊ cussu tenit sidi de dinai!
Cognomi e Proverbi
prb:
abba budhit farina e sidis mintet ira
Etimo
ltn.
sitis
Traduzioni
Francese
soif,
désir ardent
Inglese
thirst,
burning wish
Spagnolo
sed,
ansia,
deseo vehemente
Italiano
séte,
desidèrio ardènte
Tedesco
Durst,
Begierde.