Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

apéliu , nm: apíliu, apílliu Definitzione disígiu mannu, coment'e candho unu dha pedit, sa cosa / pigare apílliu de…= benni su disígiu, sa gana de… Sinònimos e contràrios desizu, ispédhiu Frases mi ndh'at pigadu apílliu e comporada mi l'apo, sa cariasa ◊ e adhias, no ndhe li pigat apílliu a fàghere carchi faina?! ◊ nono, gai, chi ti at pigadu apílliu a lèzere, cantu chi ses zoghendhe! Ètimu itl. appiglio Tradutziones Frantzesu désir ardent Ingresu strong desire Ispagnolu ansia, anhelo Italianu fòrte desidèrio Tedescu Begier.

apiliàre , vrb rfl: apilliare Definitzione bènnere su disígiu, pigare a disígiu, disigiare forte, pedire ccn. cosa (o fintzes gente, agiudu) chi s'iat a bòllere; fintzes atacare, andhare o cúrrere aifatu po cracare Sinònimos e contràrios apeliai Frases si est apilliadu a li dare cosa ◊ sos fizos si sunt apiliados a sa mama ◊ sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ ite balet cust'umanu apiliare sentza ischire pro pòdere isperare si avreschet un'àteru manzanu? (G.A.Salis)◊ a sos carvonajos si apillieit a li dare su carvone ◊ so apilliadu a erba ◊ ti ses apilliadu a una castigada: no agataias una fémina menzus?! 2. donzi borta chi bogo a pizu carchi faina paret chi si mi apíliet su malejanu ◊ si li sunt apilliados sos canes che dimónios Ètimu itl. appigliare Tradutziones Frantzesu désirer ardemment Ingresu to have a strong wish, to ask insistently Ispagnolu anhelar, pedir con insistencia Italianu avére fòrte desidèrio, chièdere con insistènza Tedescu wünschen, eindringlich bitten.

apitàre , vrb: apitzare 1 Definitzione istare apitu, abbaidandho a ccn. disigiandho de su chi tenet, o chi portat, coment’e pedindho a ndhe dhi giare Sinònimos e contràrios acogai, apatèssiri, apedhiae, apètere, apetire, desizare Frases proite depo istare apitendhe abbaidendhe a manos suas?! ◊ istat apita apita abbaidendhe a li dare cosa candho si ndhe podet triballare! ◊ sa pisedhina est apitendhe sa cariasa ◊ lèvache cussu cane ca est apitendhe sa peta! ◊ sas pitzocas in partza e sos ómines abbadiandhe e apitzandhe! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu convoiter Ingresu to crave for Ispagnolu desear, codiciar Italianu bramare, guardare con desidèrio Tedescu begehren.

arràngulu , nm Definitzione disígiu malammodidu, esagerau; fintzes una genia de cumpensu o cuntentu chi si giaet a ccn. po su chi faet Sinònimos e contràrios agodíssia, agudéntzia, apédhiu, asuréntzia, asuria, asurímini, aulimentu, codícia / apagnamentu, grangeu Ètimu itl. rangolo Tradutziones Frantzesu désir excessif, exagéré Ingresu unrestrained wish Ispagnolu deseo insaciable, compensación Italianu desidèrio sfrenato Tedescu zügelloser Wunsch.

avrígnu , nm: avrinzu Definitzione disígiu, bisóngiu apretosu de calecuna cosa, ispédhiu Sinònimos e contràrios assúgliu Frases si so ninnadu dae sos avrinzos, tue l'ischis, Segnore! ◊ li est bénnidu s'avrinzu de sa chiriasa e si che ndhe at mandhigadu una pischezone! ◊ li piaghiant sas féminas e calchi avrinzu l'intendhiat daora Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désir ardent Ingresu craving Ispagnolu deseo insaciable Italianu desidèrio improvviso ed incontenìbile Tedescu plötzlicher und unbändiger Wunsch.

bitízu , nm Sinònimos e contràrios desizu, gana, idea Tradutziones Frantzesu volonté, désir, aspiration Ingresu will Ispagnolu deseo, anhelo, aspiración Italianu volontà, desidèrio, aspirazióne Tedescu Wille, Lust, Streben.

desízu , nm: disígiu, disígliu, disílgiu, disillu, disitzu, disixu, disizu Definitzione su disigiare, bòllere calecuna cosa; sa cosa disigiada; mància de sa pedhe Sinònimos e contràrios ànsia, apicónia, apitu, bolla, gana / cdh. disíciu Maneras de nàrrere csn: disígius de fémmia impedia = cosas chi disizat una ràida, unu pagu foras de su normale, e fintzas una zenia de marcos chi essint in sa pedhe a sa criadura de naschidorzu; d. de cani malàdiu = disizu unu pagu macu, raru, de cosas chi no si tenent; fàghere unu d. = disigiai; catzare, vocare, istudai su d. = torraisí disígiu de una cosa, bogaisindi unu disígiu; acantzare unu d. = resessire a tènnere su chi si est disizadu; tènniri una cosa a disígiu = èssere disizèndhela dae meda; èssere a d. o in d. de ccn. cosa = disigiaidha ca serbit, ammancat, est paga; a disígiu de!… = apo, as, at, amus, e gai, coloviadu, cascaviadu (ccn., ccn cosa) a tropu!, nos semus irbulados de…; fai una cosa a d. = apustis de l'àere disizada meda; mòrrere, morririsí de su d. = àere una gana maca de carchi cosa Frases cussu est disillu chi podit acansai ◊ su disizu meu est a bídere a tie ◊ pro si catzare totu sos disizos, mancu sa domo de sos afoghizos solit sa zente gai visitare! ◊ bogamindi su disígiu, chi t'isposu! ◊ custus giòvunus no tenint perunu disílgiu bonu 2. est pena manna su ti biri a disígiu! ◊ a prandi eus fatu frégua istufara: dha tenestis própiu a disígiu! ◊ depu portai totu su matzàmini lissiau: tanti gei mi ndi seu pesau una borta po disígiu, pigau a cagaredha!…◊ semus a disizu fintzas de erbuzu, pro no andhare a ndhe collire ◊ fintzas a disizu de abba semus, inoghe! ◊ a disígiu de nci èssi sodraus!… stupamincedhus! Ètimu ctl. desitj Tradutziones Frantzesu désir Ingresu wish Ispagnolu gana (f), deseo, antojo Italianu desidèrio Tedescu Wunsch, Hautfleck.

gàna , nf: ganas Definitzione disígiu o bisóngiu de calecuna cosa, nau fintzes in su sensu de fàmene (pagu o meda), de àere s'idea, sa volontade, su disígiu / min. ganighedha, ganutza Sinònimos e contràrios boza, desizu / fàmene, fràmicu / idea, volontade | ctr. malaggana Maneras de nàrrere csn: èssiri de bona g. = èssere in bonumore; fai una cosa de mala g. = a malugoro; èssiri a ganas mabas = gana de bombitare, de ndhe torrare sa cosa de s'istògomo; ganaona (gana bona)= su istai bèni, su èssiri allirgus, de bona ispétzia; leare sa g. = fai passai s'apititu; una ganigedha tèngiu de!… = no ndhe tenzo própiu gana!; intzaurraisí de gana = disigiare, àere ganas; gana maca = isazerada, tropu, aira; g. neta = fàmini ca no dhoi at própriu nudha a papai; ponnirisí de gana a fai cosa = de bona volontade; a prima gana = comintzendhe a manigare, candho unu est famidu; leare, manigare, fàghere su chi si at in gana = su chi o cantu unu bollit Frases faghe su chi as in gana! ◊ si sos Sardos aiant gana de traballare comente ant gana de ammorare, nuraches nobos aiant fatu! ◊ tenner o benner gana de riere, de chistionare, de prànghere, de caminare, de lèzere, de drommire, de manigare, de fàghere abba, gana de figu, de pira, de casu, de abba, de cosa de apílliu ◊ como no assazo nudha ca mi che leat sa gana ◊ a tui puru, oi, no fait gana de ti ndi pesai? 2. bi at zente chi galu oje morit de sa gana 3. sa piciochedha est sempri a ganas mabas: no est papendi giai nudha ◊ a s'antzianu li benit gana de fàghere abba fatuvatu 4. in cussu logu a prima gana bosi cracant sa berdura, mancu chi siais unu molente! Sambenados e Provèrbios smb: Gana Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu envie, désir Ingresu wish Ispagnolu gana, deseo Italianu vòglia, desidèrio, stìmolo Tedescu Lust.

ganía , nf Definitzione gana manna, disígiu meda, prus che àteru de genia sessuale Sinònimos e contràrios gana / insoadura Frases sa gania disizosa de su càntigu e s'irbadhinamentu de sa cursa che li fint pigados a conca ◊ a dommo de sa gania ch'est andhau su fàmmene… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grand plaisir sexuel Ingresu intense lust Ispagnolu libídine, lujuria Italianu intènso desidèrio sessuale Tedescu Geilheit, Begierde.

insuaméntu , nm: intzuamentu Definitzione disígiu de fémina (o de ómine) Sinònimos e contràrios ampua, insoadura, lusca, sua 1 / assuadura, sciovadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désir sexuel Ingresu lust Ispagnolu celo, calentura Italianu desidèrio sessuale Tedescu Begierde.

síde , nm: sidi, sidis, sídiu, sidu, siri, síriu 2, siti, sitis, sítiu Definitzione bisóngiu o disígiu de bufare, nau de gente, matedu e animales chi dhis fartat s'abba; in cobertantza, disígiu o bisóngiu mannu de calecuna cosa Maneras de nàrrere csn: batire, intrare, bestire o pònnere sidi = fai bènniri bisóngiu de bufai, fai sidi; bènnere sidi = bènniri ganas de bufai; rucrare su sidi = catzare, passare, bogai, bogaisindi, tòdhere su sidi; fai sidi = pònnere o batire sidi; cassidu, cotu, tzegu, mortu, de sidi = sidiu meda meda; ispiolandhe, alluscau de su sídiu = tzegu de su sidi; patire sidi (nau de erbas e matas) = sunfriri pro mancamentu de àcua Frases ti at batidu sidi sa calura ◊ cuss'abba no ndhe rucrat de sidi ◊ so mortu de sidu e no bi at abba! ◊ apo tentu sídiu e m'agis dadu a bufare ◊ custas àrbures sunt patindhe sidi ◊ sas piantas patint pro su sítiu de s'istiu ◊ sa sartitza bestit sídiu ◊ su sole li aiat missu unu sitis chi non resessiat a si catzare ◊ s'abba ndhe leit su side a totu sa zente (R.Sardella)◊ no as a mòrrere ne de side e nemmancu de fàmmene, ca dhue at cosighedha de papare (L.Mura) 2. fàmene e sídiu de giustesa ◊ chie bufat de cuss'abba at a tènnere torra sídiu ◊ cussu tenit sidi de dinai! Sambenados e Provèrbios prb: abba budhit farina e sidis mintet ira Ètimu ltn. sitis Tradutziones Frantzesu soif, désir ardent Ingresu thirst, burning wish Ispagnolu sed, ansia, deseo vehemente Italianu séte, desidèrio ardènte Tedescu Durst, Begierde.

«« Torra a chircare