àcia , nf: atza 2 Definizione
capacidade de èssere chentza bregúngia, su bogare face foedhandho, cricandho, fintzes fortza de fàere ccn. cosa; est sa punta acancarronada e segante de sa pruàcia puru / àcias de casu = casu (modhe, nou, friscu) segau a fitas fines e fríssiu in s'ógiu
Sinonimi e contrari
alidantza,
atrevimentu,
atzile,
bica 1,
chighirra,
discocu,
pronti
| ctr.
bergugna
Modi di dire
csn:
parare, tènnere, zúghere a. = pònneresi botu; segai s'a. a unu = irbrunchiàrelu; pigai a. po a. = agatare it'e pistare, fàghere pagu frasca, fàghere in bóidu
Frasi
pentzai a s'atza chi tenint custus piciochedhus: no arrispetant a nisciunus! ◊ cussa picioca mi parit ca portat atza… e tou! ◊ cussa est fémina chi zughet atza, botu, si imponet ◊ as atza de los giamare "poesia" totu sos tzotzos chi tue impiastas! ◊ benemindi ómini de atza!…◊ unu petorriruju faghiat andhendhe e parendhe semper piús atza
2.
solu a fortza de picu, palu e matza potei fagher logu de semenare: però mi ch'est fuida tota s'atza!
3.
immoi iscapas a prangi puru, ma cun mei pigas atza po atza: tenis axiu tzerriendi!… (E.Olla)◊ cun megus is ladronis pigant atza po atza e chi mi segant sa matza mi dhus tocu de fogu!
Cognomi e Proverbi
prb:
chie at atza at parte
Traduzioni
Francese
audace
Inglese
impudence,
boldness
Spagnolo
audacia
Italiano
audàcia,
sfrontatézza
Tedesco
Mut,
Frechheit.
alentài , vrb: alentare Definizione
pònnere, giare o pigare alientu, gana, fortza, coràgiu
Sinonimi e contrari
abbiatzai,
abbibare,
abbiorare,
abiociai,
animai,
incorai,
indanimai
| ctr.
disalentai,
scorai
Etimo
spn.
alentar
Traduzioni
Francese
animer,
encourager
Inglese
to animate,
to infuse courage
Spagnolo
alentar
Italiano
animare,
infóndere coràggio
Tedesco
Mut einflößen.
aléntu , nm: alientu,
allentu 1 Definizione
fortza prus che àteru de s'ànimu; s'ària chi andhat a e torrat de is prumones / pèrdiri s'alientu = isalidare pro currera, tropu pelea leada impresse, ma fintzas pèrdere su tinu
Sinonimi e contrari
àbidu,
alenu,
àlinu 1,
coragi,
foltza,
piogu 1
/
sentidu
Frasi
li est torrau s'alentu ◊ sa limba zuchet sos alentos de sos mannos ◊ su disprexeri mi ndi at pigau is alientus ◊ un'iscarrociada de cosa a conca, bis ca dhi torrat is allentus, a su macu! ◊ cuss'abba at torrau s'alientu a is massajos e a is pastores
2.
no currit ispera ne alientu de bentu, no s'intendit súlidu
3.
a s'ómini mellus de su mundu puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ dhu naras po mi fai inchietai o ses perdendi is allentus?
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
esprit,
cœur,
souffle
Inglese
hearh,
courage,
breath
Spagnolo
aliento
Italiano
ànimo,
respiro
Tedesco
Mut,
Atem.
àminu , nm: ànimu Definizione
sa fortza, sa volontade chi unu si sentit de àere aintru
Sinonimi e contrari
coragi
Modi di dire
csn:
dare ànimos bonos (de una cosa o chistione) = fai isperai bèni, donai abetu bellu; tènnere ànimos bonos, ànimu bellu = isperai bèni; bestire à. a unu = pònnere ànimu, animare, dare corazu; batire s'à. a pitu ’e dentes = fai arrennegai meda; Deus ndh'apat s'à. de… = ndhe tenzat piedade; àere in à. de…, chi… = tènniri s'idea, s'intentzioni de…, pentzai chi…; àere in à. una cosa = arregordai una cosa, portaidha in menti; èssiri de pagu à. = birgonzosu, timiditu
Frasi
ànimu, patriotos, a che catzare sos Frantzesos! ◊ si ti abbastat s'ànimu beni a mi tocare! ◊ - E gopai it'ànimu tenit? - Ànimu de cuadhu in fossu! ◊ no mi bastat s'ànimu chi ti conte cussu ◊ in cussu tempus de supuzu políticu, su tropu ànimu at traitu a Méliu (G.Piga)
2.
fit agguantandhe ca su frade li daiat ànimos bonos ◊ sos dutores mi ant dadu ànimos bonos chi tiat sanare ◊ ndhe tenzo bonos ànimos de bi resèssere ◊ apo in ànimu chi totu mi andhet bene
3.
pro li bestire ànimu lu bantabat ◊ totu custu cunsertu mi batiat s'ànimu a pitu de dentes! (G.Ruju)
4.
no nos dades manc'unu sodhu: Deus ndh'apat s'ànimu de su coghedhiu bostru!
5.
apo in ànimu sas peràulas chi mi at nadu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
esprit,
cœur
Inglese
courage
Spagnolo
ánimo
Italiano
ànimo
Tedesco
Seele,
Mut.
atribidúra , nf Definizione
su coràgiu, sa capacidade de si atrivire a fàere calecuna cosa
Sinonimi e contrari
àcia,
alidantza,
atrevimentu,
pronti
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hardiesse
Inglese
audacity
Spagnolo
atrevimiento
Italiano
audàcia
Tedesco
Mut.
chighírra , nf Definizione
face, coràgiu, ma unu pagu atriviu, de fàere o de nàrrere sa cosa
Sinonimi e contrari
àcia,
alidantza,
atrevimentu,
pronti
Traduzioni
Francese
tête,
poigne
Inglese
scowl
Spagnolo
ceño,
osadía
Italiano
grinta
Tedesco
Mut.
coràgi , nm: coràgiu,
corazu Definizione
sa fortza de fàere calecuna cosa perigulosa, longa, difícile, peleosa, giusta, ue dhue at de tímere o fintzes solu de si pònnere atza, sa capacidade de arriscare; si narat fintzes in cobertantza o a disprétziu de sa manera de fàere de is isfacios e aprofitadores
Sinonimi e contrari
alientu,
atrevimentu,
osadia
/
ttrs. curàgiu
| ctr.
timinzu,
timoria
Modi di dire
csn:
parare, fàchere corazu = chircare de crobare de ànimu, de si fàghere fortza in sas dificurtades, pro unu male, unu dannu; bestire, pònnere corazu a ccn. = animare, giare coràgiu, itl. infóndere coraggio; incorazindhe a unu: Coràgiu!; corazu bàrbaru = atrevimentu a fai mali mannu a unu
Frasi
tui boga su coràgiu e fuedha! ◊ fit custrintu a parare coràgiu e a conca bàscia tucat fatu a su cumpanzu ◊ corazu no est solu a esser eroes (L.Marteddu)◊ para coràgiu, no timas! ◊ isco cales sunt sos trambucos in sa vida, ma su coràgiu de sighire no mi mancat ◊ corazu bàrbaru at tentu a bochire cudhu malevadadu! ◊ su coràgiu no est a facher gherras ma a si abbaitare in ocros un'impiegatu, unu carabbineri, unu giúdice o unu ricu fintzas chi si pisset (M.Pira)
2.
arratza de corazu chi as tentu a mazare una criadura!…◊ bellu coràgiu a iscarrigai s'iscupeta apitzus de unu cristianu batiau!…
Cognomi e Proverbi
prb:
a tempus malu coràgiu forte
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
courage
Inglese
courage
Spagnolo
valor,
coraje
Italiano
coràggio,
fortézza d'ànimo
Tedesco
Mut.
prónti , nm: prontu 1 Definizione
atza, prontesa, manera de fàere e de foedhare chentza bregúngia e lestra chi unu tenet o cricat de àere, a bortas fintzes a tropu
Sinonimi e contrari
àcia,
alidantza,
atrevimentu,
coragi,
discocu
Modi di dire
csn:
segai su p. a unu = irbrunchiare; parare p. a…= abarrai, aturai in faci a ccn.
Frasi
mi boliast istochigiai e as tentu su pronti de torrai a innòi! ◊ mi as provocau e tenis su pronti de mi denunciai! ◊ Antoni no at agatau su prontu de dha fuedhai ◊ fit gente de prontu leoninu ◊ totus iscínt chi mi as fastigiau e tenis prontu a dhu negai! ◊ unu políticu depit tènniri prontu cun totus!
Cognomi e Proverbi
prb:
chie tenet prontu binchet
Etimo
spn.
pronto
Traduzioni
Francese
audace,
impudence
Inglese
audacity
Spagnolo
osadía,
descaro
Italiano
audàcia,
sfacciatàggine
Tedesco
Mut,
Unerschrokenheit,
Frechheit.