Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

càstigu càsticu

castínu , nm Definitzione genia de istrégiu Terminologia iscientìfica stz.

càstiu , nm Definitzione su istare abbaidandho, mescamente iscocandho; logu o leada chi si giaet a unu a dhos custodiare; logu inue unu si ponet a iscocare Sinònimos e contràrios aggordu, cróbiu, baldinzu, miramentu, pómpiu, tenta 3, tentonzu Maneras de nàrrere csn: stai a c. de… = abbarrare tentendhe, pro tentare su…; cani de c. = tentarzu, itl. cane da guàrdia; portai o pònniri a ccn. a c., in c. = zúghere a ogru, dare tentu a unu a bídere ite faghet, a ue andhat; barrachedha de c. = pinnetedhu pro si frànghere sos tentadores tentendhe Frases candu un'ómini forti e bèni armau si ponit a càstiu de sa domu sua, tandu is bènis suus funt a su siguru ◊ si poniat a càstiu po podi nodiri una barchixedha cun d-un'ominedhu in pitzus ◊ mulleri tua ti at fatu ponni a càstiu ca bollit isciri aundi andas e ita fais! ◊ su bixinu si est postu in càstiu e at biu totu 2. in bíngia dhui at fatu sa domu de càstiu Sambenados e Provèrbios smb: Castiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vigilance, surveillance Ingresu vigilance Ispagnolu vigilancia Italianu vigilanza Tedescu Aufsicht.

càstiu 1 càsticu

castórru, castóru , nm Definitzione una genia de animale e de capedhu Tradutziones Frantzesu castor Ingresu beaver Ispagnolu castor Italianu castòro Tedescu Biber.

castragànes , nf: crastacanes Definitzione gentilledha de àcua, erba de anadis, lentígia de abba; nau in cobertantza e a befa, gurtedhu malu, chi no segat Terminologia iscientìfica rba, Lemna minor Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lentille d'eau Ingresu duckweed Ispagnolu lenteja de agua Italianu lentìcchia d'àcqua Tedescu kleine Wasserlinse.

castrài , vrb: crastai, crastare, crestae, crestai Definitzione segare is butones, segare o acapiare is saitas a un'animale mascu; ispitzare sa castàngia Sinònimos e contràrios acaponai, senare / ispitighedhare Frases pro crastare, como si segat sa coza: sas saitas si prendhent in duos cabos, si segant e si ndhe bogant sos butones 2. dha crastiaus, sa figumorisca, e mamma dh'ammesturàt cun su podhi po su procu Ètimu ltn. castrare Tradutziones Frantzesu châtrer Ingresu to castrate Ispagnolu castrar Italianu castrare Tedescu kastrieren.

càsu , nm: caxu Definitzione una parte manna de sa sustàntzia de su late, unu de is méngius alimentos e unu de is incaúngios prus connotos e manigiaos: si faet mòrrere su late cun su càgiu, si murigat e si ndhe piscat a is discos po dhi giare sa forma (pesai su casu), apustis s'iscolat, si ponet in sa múrgia e si faet asciutare e sicare puru; sigomente de casu dhue ndhe at de tantas genias e calidades, custu númene podet pigare su plurale po nàrrere genias diferentes de casu e in cantu calidade distinta podet leare su numeràriu unu Maneras de nàrrere csn: piscedha, pischedhu, punzu de c. = fresa, màtula (ma su "pischedhu" podet èssere fintzas mannu de chilos); c. de criu = fatu de sa colostra; c. friscu = fatu dae pagu, mancu postu in murza; c. modhe = nou, postu in murza e abbentadu, ma no sicu; c. sicu = tostu, betzu; c. matzimodhe = fatu, fatitu; casu faghíndhesi = casu chi si ammódhigat e li ponet unu bermizolu chi lu faghet unu pagu àspidu e prus gustosu; c. cotu = casizolu, fatu a zisa de pira (sa matessi cosa si narat de un'erba: "cambiruja"); c. rabisali = apenas postu in murza; c. mústiu = bogadu de sa murza dae pagu; c. ammurzadu = postu in sa murza; c. acragadu = tastau a cazu, corpadu a cragu, cun tropu cragu; c. renosu = chi no sorbet bene in buca, chi abbarrat unu pagu a zisa de rena; c. azotadu = intradu a sa zota budhida faghíndhelu; zenias de casu segundhu s'animale: berbeghinu, bàchinu, cràbinu; c. porchinu… = zenia de casu chi… no si ndhe faghet e no si ndhe agatat! (si narat a befe); c. martzu = casu fatu, fatitadu, fatitu, giampagadu, cunnitu; c. cherfu = cussu normale, chi no si faghet, chi no essit fatitu o martzu; de sabore su casu podet èssere durche, àspidu o pitziosu; c. schidoni = fresa de casu friscu arrustidu in sa frama; c. turrau = arrustidu; ozugasu = pizu de late, manteca; c. de fita = preta ammurzada e sica; c. furriadu o boltadu, a runcos = pasta impelciada, zenia de mànigu fatu cun macarrones (cotos innantis) cundhidos cun casu friscu imbischidadu postos paris in isterzu torradu a su fogu pro iscazare su casu; babboi de c. = giampaghe; abarrai cument'e macarronis sentza de c. = abbarrare male pro cosa chi unu no s'ispetaiat; comporare c. dae sos sórighes = isperare própiu in debbadas cosa de chie no ndhe daet ca… si che la mànigat isse etotu; èssere de segamigasu (nadu de ccn.)= bellus a fai nudha, mancu àbbilis a si segai casu papendi a su puntu de dhu pediri a is àterus; casus cotus = zenia de marcos biaitos chi si bi faghent in ancas istendhe a tropu acurtzu a fogu Frases su late si faghet a casu ◊ su mànigu prus connotu est su pane e casu ◊ ant carrigau tres piras de pane carasau e tres punzos de casu ◊ a papae aiant chibudha, un'iscata de casu e sorugotu sicau ◊ is pastores chi curriant sa cursa aprontànt unu casu chi pariat unu melone ◊ totu sos casos sunt bonos bastu chi siant fatos bene 2. emu a bòliri crèsciri: seu abbarrau sempri coment'e unu sodhu de casu! ◊ istat bèni coment'e unu topi in una piscedha de casu 3. a ispetare chi a sas cosas de sa Sardinna bi pesset su guvernu italianu est a comporare casu dae sos sórighes Sambenados e Provèrbios smb: Casu / prb: chini circat mellus de pani e casu agatat malu pasu Terminologia iscientìfica mng Ètimu ltn. caseus Tradutziones Frantzesu fromage Ingresu cheese Ispagnolu queso Italianu formàggio Tedescu Käse.

casuàle , agt Definitzione chi no est fatu apostadamente, chi est capitau deasi, de malesaura, coment'essit essit Tradutziones Frantzesu fortuit Ingresu accidental Ispagnolu casual Italianu casuale Tedescu zufällig.

casucótu , nm: casugotu 1 Definitzione una genia de erba: orchidea aresti; prus che àteru su pl., is casucotus, funt is càrigas, màncias de diferente colore chi si formant in is cambas aparadas meda nudas a su fogu Sinònimos e contràrios tubaridúbari 2. tocat a illichidire, no faet a abbarrare a fàere casu cotu pata a fogu! Terminologia iscientìfica rba, Anacamptis longicornu, Dactylorhiza maculata, Anacamptis morio Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu orchis à long éperon, orchis bouffon Ingresu wild orchis, green-winged orchid Ispagnolu especies de orquídeas Italianu orchide cornuta, concòrdia Tedescu geflecktes Knabenkraut, Kleine Knabenkraut.

casucótu 1 , nm Definitzione fita de casu friscu intrada a sa giota budhia, fichia in s'ischidone, orrustia, poi torrada a sa giota: si papat lassada asciutare e apustis isciusta in su mele Terminologia iscientìfica mng.

casuéciu , nm Definitzione marcu orrúbiu chi si faet in sa pedhe in is cambas a fortza de dhas acostire nudas a su fogu Sinònimos e contràrios càricas, chichiridhas, pudhedras, pudhérigas Ètimu srd.

casufíciu, casufítziu casifíciu

casúglia , nf: casula Definitzione genia de bestimentu de preide po nàrrere sa Missa; fràigu po bívere Sinònimos e contràrios dommo 2. pastoredhu de casúglias e crabas ◊ sunt planetas niedhus, casúglias aundi nasceus Sambenados e Provèrbios smb: Casula Terminologia iscientìfica prdc Ètimu spn. casulla Tradutziones Frantzesu chasuble Ingresu chasuble Ispagnolu casulla, planeta Italianu pianéta Tedescu Planeta.

casugótu , nm: caxucotu Definitzione una genia de erba: fumària ruja, podhinedhu arrúbiu o erba de pódhini, tzacarravronti o fintzes gimisterru mascu Sinònimos e contràrios cambirúgia, fumàdigu 1, fumariarrúbia, fumesterre, gimisterra Terminologia iscientìfica rba, Fumaria officinalis Ètimu srd.

casugótu 1 casucótu

casúla casúglia

càta , nf: catza 2 Definitzione tzípula, genia de druche a bisura de una lóriga manna (o rolliana), chi si faet mescamente a carrasegare; cosa istrecada, fintzes cosa cota Sinònimos e contràrios frijola, frisciola, fusone 1, típula, vuvusone Maneras de nàrrere csn: catas meladas = tzípulas cun su meli; cata de oos = oos abbatados e frissos; fàghere a una c. = istrecai Frases sas catas cherent ifustas in mele o in su túcaru ◊ sa mama lis at fatu sas catas, a sos pisedhos ◊ si fachiat sa tzorronata bennenne catzas e uvusones tzucoratos ◊ ant aggrucau sos bichinaos ritzivindhe cumbidos de binu e catas ◊ in s'istantziedha bi aviat una canistedha cena de catzas 2. si est fatu a una cata, abbadherigadu de su risu! ◊ li at faladu su pè e at fatu sa figu a una cata ◊ tue ses vivendhe a runcos de fenuju, isse a peta e oos a cata ◊ a su corpu chi at dadu, a sa màchina li at fatu sa cabbina a una cata Sambenados e Provèrbios smb: Cata, Catta Terminologia iscientìfica drc, mng Tradutziones Frantzesu beignet Ingresu pankake, omelet Ispagnolu buñuelo, churro Italianu frittèlla, frittata Tedescu kleiner Pfannkuchen, Omelett.

càta 1 càda

càta 2 càlta