A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

iszeniàre irzeniàre

iszenzàre ilzenzàre

íta , prn, agt, nm: ite, itei, iti Definitzione a solu (ma podet èssere acumpangiau cun prep.) s'impreat in parte de unu númene a bessu iscl. o intrr., o fintzes coment'e númene; coment'e agt., sèmpere a bessu de iscl., acumpàngiat númene (e fintzes vrb.) e giaet s'idea de meda, cantu, bellu, ma acumpàngiat fintzes un'àteru agt. e giaet un'idea de cantidade (cantu): si ponet sèmpere sing. ma calecuna borta fintzes pl.; uniu cun àteros foedhos giaet: addite, agghite, caite, poita/proite, itasiollat, itadhinanta, itecasiat, itesinarat, itesisiat, e àteros Sinònimos e contràrios cale, cosa, ghite / cantu Maneras de nàrrere csn: b'at ite = bi est su tantu, su motivu; a itemilu?, a itedilu?, a itennollu?, a itebbollu?, a itesilu? = ita mi ndi fatzu (de cussa cosa), ita ti ndi fais, si ndi feus, si ndi feis, si ndi faint (o si ndi fait)?, a cali scopu?; e ite si!…, ita chi!… = chini iscít ita at a acontèssiri (nàrriri, fai, e gai) si…; ita chi…? = no est chi, pro piaghere…?; ita a… (+ inf.) = tambene si…, e ite pro!…; s'ite = cale cosa (css. cosa); ita cosa ca… = comenti mai?, poita?; it'e fàghere = fainas, cosas de fai; no b'at de ite! = risposta a chie ringràtziat pro carchi piaghere; ite (+ agt., pps.) = ma cali?! (+ agt., pps.), bai ca no est aici!; ita mi siat su!…= est in debbadas, no serbit su… no balet su…; po ita?, pro ite? = po cali cosa, cali iscopu?; ite no b'at cue!… = si bi agatat totu su chi si chircat Frases ite bos nades? ◊ ita megu de intendi, dèu! ◊ pòbiru mundu, a ita ses torrau! ◊ già bi at ite, si mi ndhe leo pena, a mi che àere furadu sa robba! ◊ a ite tiat èssere a triballare chentza lúcuru?! ◊ - A bos nàrrere "Gràtzias" no est pagu! - No b'at de ite! ◊◊ cheres custu o ite? ◊ e da'ite e da'ite l'as assaboridu chi est gai, sa chistione? ◊ ite cheres? ◊ ite ti ses, pessendhe? ◊ ita ses, maca o imbriaga?! ◊ ite ses, brullendhe?! ◊ ita ndi fais de cussa cosa? ◊ a itemila custa cosa? ◊ cun ite la sego sa peta? ◊ de ita seis fuedhendi? ◊ no isco ite ti naras 2. e ite si cussu est calicunu chi mi ndh'est próghiu ingoi?! ◊ ita chi dhu circant, su cuadhu biancu! ◊ mi praxit sa tali: ita chi andàst a mi dha domandai! ◊ e ita s'iscít su chi est sutzédiru!…◊ - Andhadu ses a fàghere linna? - E ite andhaia cun custu bratzu irvàlitu?! 3. ita dannu! ◊ ite ispassu, ite risu e ite giogu! ◊ alla iti ómini isciàpidu, custu! ◊ ite zente, putzidha!…◊ ite dies bellas custas! ◊ ita campanas funt, custas? ◊ Gesummaria it'orrore! ◊ ite pisedha cabosa! ◊ ita fillus malus chi seus! ◊ ite prendha chi tenzo pro teraca! ◊ ite raju niedhu su chi mi est rutu! ◊ ite cosa, mih, a fàghere de prus a màchina chi no a manu! ◊ it'orobbona a istentare gai! ◊◊ ita cosa ca ses innòi? ◊ de ite colore fint sos ojos suos? ◊ fiant mortas sentza de pòdiri isciri de ita mali moriant ◊ bèni benniu, Sarbadori: itas novas as portau? (L.Matta)◊ ite timendhe chi so!… 4. ite fea chi ses, putzi, perdeu! ◊ ite bella chi ses! ◊ ita bellu aspetu tenit sa tzitari! ◊ ite tontu chi ses! ◊ ite bella friscura chi pigat dae mare! ◊ ite duas columbas chi at cuss'ómine! 5. ita a binci a sa loteria!…◊ e ite pro lu sighire intro de domo furendhe!…◊ e ite si bi l'aio ischidu chi fit gai!…◊ e ita s'ollastu, tanti gei no fait pampa!…◊ e ite si l'imbenit cussu cantu de ferru!…◊ ita mi ndi funt is òrus, candu no ndi tenit nemus!◊ e ite s'istat sa tua o sa mia cussa fortuna!… 6. s'ite bi cheret? ◊ faghiant s'it'e fàghere issoro ◊ at tentu it'e nàrrere ◊ tenzo it'e pessare ◊ semus prenos de it'e fàghere: no nos podimus fritire nudha! ◊ depeit imparare totu custos ites ◊ cantos ites si sunt postos contrabbessu!… 7. - Ses orrutu male! - Ite orrutu?!… No est berus! ◊ - Nachi Fulanu est malàidu! - Ite malàidu?… de mandronia! Ètimu ltn. (pro/ad) quid Deu(s) Tradutziones Frantzesu quoi?, que? Ingresu what Ispagnolu ¿qué?, que Italianu cosa?, che?, cosa Tedescu Was? etwas, Ding.

itacói , iscl Definitzione foedhu chi si narat unu pagu a meravíglia, a ispantu: labai! ma càstia! Frases itacoi nd'imbentant de cosas, a èssi postu s'arretza a sa bíngia po is pillonis!

itadhinànta, itadhunànta , prn: itelinana, itesinarat, itesinata Definitzione ite li narant, ite si narat: unu o una cosa css. chi a s'ora no benit a mente su númene chi tenet Sinònimos e contràrios itechidhinanta, iterinene, taligeni Frases sa pipia dha biu aici seriedha chi mi fait intèndiri unu itadhinanta in su coru ◊ dami s'itesinata! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu truc, machin Ingresu whatsit, chap Ispagnolu eso Italianu còso Tedescu Dingsda.

italianísmu , nm Definitzione css. foedhu pigau in pesu a préstidu de sa limba italiana chentza abbisóngiu perunu.

italianizài, italianizàre , vrb Definitzione fàere o furriare a s'italiana, a sa manera de is Italianos, de sa limba italiana.

italiànu , agt, nm Definitzione chi pertocat s'Itàlia, chi o chie est de s'Itàlia; sa limba italiana Frases is ísulas italianas si agatant ororu de s'Itàlia 3. sardu e italianu funt duas de is limbas romanzas Tradutziones Frantzesu italien Ingresu italian Ispagnolu italiano Italianu italiano Tedescu italienisch, Italiener.

italiàrzu , agt, nm Definitzione chi o chie est sèmpere e in totu conca a s'Itàlia, fintzes inue no depet: su foedhu est fatu coment'e faularzu (chi narat fàulas), muntonarzu (logu de àliga), cun sufissu -arzu po significau de disprétziu Frases italiarzos, sunt dendhe a bídere no chi nassione semus sos Sardos, ma una regione de s'Itàlia! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu italophile Ingresu pro-italian Ispagnolu italófilo Italianu italòfilo Tedescu italienfreundlich.

itamisíat , iscl: itemisiat Definitzione ite mi siat!…= ma cale?!…: genia de nada po menguare su valore, sa bonesa de una css. cosa Frases itemisiat de còmpora!…◊ itamisiat su gualàngiu!…◊ itemisiat de poetas!…◊ itemisiat binza… totu andhada male! Ètimu srd.

itanàntu , nm Sinònimos e contràrios itadhinanta Frases e custu ita itanantu est?!

itasinantài , vrb: itesinantai Definitzione podet bòllere nàrrere css. cosa chi in su momentu (e in sa lestresa de su foedhare) no benit a mente o fintzes no s'ischit bene, mancari cumprendhendho e ischindho bene su chi si bolet nàrrere ma mancant is foedhos Sinònimos e contràrios bodalire, intenantai, nichelare Frases mi seu itesinantada candu apu biu totu cussa genti! ◊ filla mia at pigau totu cussa cosa ca dha depiat itasinantai… mancu cumpréndiu dh'apu! Ètimu srd.

itasiòllat , prn Definitzione ita si bollat = cale sisiat cosa chi si cherfat Ètimu srd.

itasisíat , prn, agt: itesisiat Definitzione ite siat chi siat, cale sisiat cosa, totu bastat chi siat Sinònimos e contràrios itecasiat, itecoe, techi / calisiollat Frases cussu tenit su diritu de arrocai itasisiat detzisioni nosta ◊ siat itesisiat, nos l’amus a coglire: inue bi ndhe mànigat duos bi ndhe at a manigare tres! 2. s'allainamentu est imbrutamentu de itasisiat cadhotzímini Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu quoi que, n'importe quel Ingresu whatever, any Ispagnolu cualquier Italianu checché, qualsìasi, qualùnque Tedescu was auch immer, beliebig, jeder.

íte íta

itecasíat , agt Sinònimos e contràrios itasisiat, itecoe.

itechidhinànta , nm Definitzione it'est chi dhi narant: unu o una cosa css. chi a s'ora no benit a mente su númene chi tenet Sinònimos e contràrios itadhinanta, iterinene Ètimu srd.

itecòe , prn Definitzione calesiògiat cosa Sinònimos e contràrios itasisiat, itecasiat.

itéi íta

itelinàna itadhinànta