A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ibbadhinaméntu , nm: imbadhinamentu, irbadhinamentu Definitzione furriamentu de conca de si pàrrere orruendho o chi siat girandho su logu, illuinu, nau fintzes in su sensu de no èssere cumprendhendho, confusione Sinònimos e contràrios abbadhinamentu, abbatzinamentu, ammolighinadura, badhinedha, badhinzu, batzinu 1, imbàdhinu, imbatzinamentu, insimíngiu, sbollinu, tzuntzurrina Frases sa gania disizosa de su càntigu e s'irbadhinamentu de sa cursa che li fint pigados a conca ◊ so a irbadhinamentu: mi est zirendhe totu su logu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vertige, tournis Ingresu dizziness, staggers Ispagnolu vértigo Italianu capogiro, capostórno Tedescu Schwindel.

ibbadhinàre , vrb: ilbadhinare, ilbanninare, imbadhinare, irbadhinare Definitzione fàere a furriamentos de conca, a illuinu, de pàrrere totu su logu girandho, nau fintzes in su sensu de no èssere cumprendhendho Sinònimos e contràrios abbadhinare, abbatzinare, ammolighinare, atambainare, imbadhainari, imbatzinare, ingadhinae, scimingiai Frases lampos chi imbadhinant sos ojos ◊ su profumu de sos fiores imbadhinat sos poetes…◊ mi pariat chi unu profumu mi fit imbadhinandhe ◊ s'àinu beniat mascaradu pro no s'ilbanninare moliandhe 2. cussu est ibbadhinannosi! Ètimu srd.

ibbadhinàu , pps, agt: imbadhinadu Definitzione de ibbadhinare Sinònimos e contràrios iscimingiau, istontorronau / cdh. abbadhinatu 2. apenas ilgiuntu ruet imbadhinadu.

ibbàdu , agt Definitzione tostu mannu, tostau meda; nau in cobertantza de unu, chi si credet meda, chi ndh’est cuntentone, coment’e a bàntidu; chi est cuntentu, chi tenet ibba Sinònimos e contràrios tostadu / chíbbalu, impompadu 2. curret che prudheru ibbadu ◊ sos nebodes si ndhe tenent ibbados e mannos, de s'ajaju, ca at fatu chentu e chimbe annos Sambenados e Provèrbios smb: Ibbadu.

ibbagàda , nf Definitzione su ibbagare, imbuidada, ma fintzes cropu, iscutulada 2. dhi apo iscutu unas cantas ibbagadas e n’est calau a terra coment'e una pira cota (G.Locci).

ibbagadúra , nf Definitzione su ibbagare, su imbuidare sa cosa de un'istrégiu a betadura, a isciusciadura Sinònimos e contràrios illichidadura, irbodiadura Ètimu srd.

ibbagàre , vrb: irvagare, irbagare Definitzione imbuidare un'istrégiu (o àteru deasi) leandhondhe (fintzes a betadura) su chi dhu'est aintru Sinònimos e contràrios illichidare, irbacare*, sbuidai Frases sa padedha, pro l'irbagare, l'irfundhat! ◊ s'ibbagat sa cosa de un'istrégiu a s'àteru ◊ sa castagna canno est cota si ne ibbagat a un'istérgiu.

ibbagliàdu , pps, agt: irballau Definitzione de ibbagliare; chi no est giustu, no est fatu comente tocat Sinònimos e contràrios arradu, fadhidu | ctr. giustu Tradutziones Frantzesu erroné Ingresu wrong Ispagnolu equivocado Italianu errato, erròneo Tedescu falsch.

ibbagliàre , vrb: ibballiare, ilballiare, imbagliare, imballiare 1, irbagliae, irbagliai, irbagliare, irballare, isbagliai, isbagliare, isballiai, isballiare, sbagliai Definitzione fàere sa cosa male, de no torrare paris cun sa beridade o cun su giustu o cun su chi andhat bene / mi so irballadu = mi so fadhidu, apo irballadu Sinònimos e contràrios fadhie, ifartire, irbagiare, isdeinare | ctr. ingertai Frases bae e chilca cantos annos si agatat custu letu: si no m'imbàglio fit de nonnumannu ◊ vi cheret pacu e nudha a s'irbagliare ◊ isbàgliat fintzas su predi nendi sa missa ◊ so cumbintu chi at imbagliadu caminu ◊ donzunu est suzetu a irballare ◊ mih chi as imballiadu domo! ◊ cussu si l'at irbagliata mannu e longu cantu est! ◊ apo ibballiau po no cumprènnede Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu se tromper Ingresu to mistake Ispagnolu equivocarse Italianu sbagliare Tedescu irren (sich).

ibbaidòre , agt, nm: isbaidore Definitzione chi o chie est avesu a perdimentare sa cosa Sinònimos e contràrios isperditziau, istrubberi, spagaceri, sperdicieri, stragioni | ctr. arreguadori, straviadori Frases aurradore de sa chijina e isbaidore de sa farina ◊ sos ibbaidores no ndhe faghent de domo! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gaspilleur Ingresu wasteful, waster Ispagnolu despilfarrador Italianu sciupóne Tedescu Verschwender.

ibbàidu , agt: irbàidu, isbàidu Definitzione chi no est faendho nudha, no est serbendho, no est impreau trebballandho Sinònimos e contràrios disocupadu, irgaitzu, isbaidu, líchidu 1 | ctr. afainadu, afracoxau Frases custa terra est isbàida ◊ chissai ite at a fàere po si campare, issu chi at bíviu sèmpere chentza fàere nudha, totu a s'ibbàida! (Deidda-Saderi) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fainéant, vacant, inoccupé Ingresu idle, vacant Ispagnolu gandul, desempleado Italianu scioperato, vacante Tedescu arbeitslos.

ibbaldaràdu , agt Definitzione mannu meda, de cantidade manna meda Sinònimos e contràrios ispantosu Frases teniat una richesa ibbaldarada Tradutziones Frantzesu exorbitant Ingresu amazing Ispagnolu exorbitante Italianu sbalorditivo Tedescu außergewöhnlich.

ibbàldula , nf Definitzione orrugu de terra coment’essit arandho (o marrandho) candho no est de bonu farigu ma tostada Sinònimos e contràrios bàldile*, cheba, lea, léura.

ibballiàre ibbagliàre

ibbaloríe , vrb: irvalorire, isvalorire Definitzione menguare o pèrdere de valore, de prétziu, de balia, de capacidades, de fortza / i. sos pentzamentos = lassare a pèrdere sos pidinos Sinònimos e contràrios imbaratire / menguai | ctr. avalorai Frases sa fémina est funtana de amore chi no isvalorit mai ◊ issu ischiat comente mi fàghere arríere e mi che fàghere ibbalorie su malumore (S.Firinu) 2. candho benit ómine antzianu de fortzas e vertudes s'isvalorit ◊ mi ch'est irvaloridu su cherbedhu: oe so babbu de tres fizos mannos chi mi cumandhant che unu pisedhu! Ètimu itl. svalorire.

ibbàmbiu , nm: irbàmbiu Definitzione cosa chi narat o faghet chie zughet pagu zudíssiu, cosa, chistionu, peràulas de pagu contu, de paga sustàssia Sinònimos e contràrios bambíghine, ibéntiu, illériu Frases làssami sos irbàmbios: como bae e faghe sa cosa e poi ndhe amus a chistionare de su chi ses nendhe! ◊ ohi, làssami s'irbàmbiu, chi no so in chirca de zogos, como! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fadeur Ingresu silliness Ispagnolu sosería Italianu insulsàggine Tedescu Albernheit.

ibbamiàu , agt Definitzione nau de ccn., chi est irbambiadu*, pagu sàbiu, pagu abbistu, iscioloriau Sinònimos e contràrios arrembambiu, irbentiadu.

ibbandhàre , vrb Definitzione essire de su camminu giustu, andhare de un'ala a s'àtera chentza arrennèscere a mantènnere sa filada; in cobertantza, pèrdere sa conca aifatu de calecuna cosa chi no andhat bene, essire de sa bona régula faendho male fintzes chentza ndh’èssere bene cumbintos Frases sas cosas chi naraiat bastaiant po ti fàghere ibbandhare sos carvedhos.

ibbandhídu, ibbandhíu, ibbanníu , nm: ilbannidu, imbandhidu, irbandiu Definitzione ómine bandhidandho Sinònimos e contràrios bandhidu, foressidu, sbandiu Frases is ibbandhidos sighint is bardanas e idorrobbatórios ◊ tiatia pragniat e cantàt po su pobidhu e po s'ibbanniu ◊ cussu est su brebu de is ibbannios (B.Liori)◊ s'ilgerru cun sa ghigna fea paret un'imbandhidu armadu de pugnale ◊ fui, custos depent èssere ilbandhios!

ibbàrcu , nm: irbarcu, isbarcu Definitzione su lassare sa nave o s’aeroplanu a sa lómpia a su logu, su ndhe calare a terra de is viagiadores o de is cosas Sinònimos e contràrios | ctr. imbalcu Frases a s'imbarcu e a s'irbarcu dae sa nave cussos sunt sempre in cue ◊ is guàrdias depiant èssi prontas po s'isbarcu de is cundennaus ◊ non mi cheria pèrdere cussu sentidu de irbarcu chi cada borta segherabo falandhe in s’iscaledha de sa nave Tradutziones Frantzesu débarquement Ingresu landing Ispagnolu desembarco Italianu sbarco Tedescu Ausschiffung.