A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ibboidàre , vrb: ibbuidare, ilboidare, imboidare, imbudiae, imbudiai, imbuidare, irbodiare, irboidare, irboitare, irbuitare, irvoidare, irvoidari, isbodiare, isboidare, sboriai Definitzione bogare a fora su chi dhu’est aintru de unu logu, de una cosa, de un’istrégiu, fàere una cosa buida, andharesindhe lassandho su logu buidu, líbberu Sinònimos e contràrios abbuidai, ilgavantare, illichidare, istuvare, istuvudare, vasiai | ctr. pienare Frases at imboidadu sa cascita ◊ sa Sardigna l'ant imboidada de maigantas richesas, sos anzenos! ◊ isbodiade sas tassas pienas e pienade sas bódias! ◊ oe imboidamus su putu ◊ imbúdia una nue subra de su fogu! ◊ su bufóngiu meda at imbuidau is carradedhos ◊ aus ibbuidau sa bidha cun sa disterradura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vider Ingresu to empty Ispagnolu vaciar Italianu svuotare Tedescu entleeren.

ibbortàre , vrb: ilvoltare, ilvortare, irbortae, irbortai, irbortare, irvortare, irvostare, irvotare, isboltare, isbortare, isvoltare, isvostare, ivoltare Definitzione dare borta, cambiare bandha de un’andhóngiu, nau in su sensu de fàere una furriada, cambiare o fàere cambiare idea, decisione, cunditziones; giare istrobbu, fàere pèrdere tempus Sinònimos e contràrios istorrai, istransire / conchinare / furriai, tramudai | ctr. cumbínchede Frases cun promissas de pònnere indústrias sont ilvoltendhe sa zente dae campagna ◊ fit cojuendhe cun d-una bella giòvana ma sos parentes l'ant isboltadu ◊ innanti at detzisu e apustis si est isboltadu ◊ sa morte ebbia mi podet isboltare de mi cojare cun tegus! ◊ mi iais nau ca beniais ma bosi seis irbortaos ◊ su pitzinnu si est irvortatu e at cambiau in malu ◊ unu carabbineri at irvortau unu dellitu ◊ nche li fit incassatu in conca d'essire a bannitare e nessune fit reséssitu a l'irvortare 2. cussos chi leant a isvilu sos líbberos oe o cras s'isvoltant a àinos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu détourner, dissuader Ingresu to dissuade, to change one's mind Ispagnolu cambiar de idea, disuadir Italianu cambiare idèa, distògliere, dissuadére Tedescu abbringen, ablenken, abraten.

ibbregungiàu , agt Definitzione nau de ccn., chi no sentit bregúngia nudha, faet is cosas a face manna candho no depet Sinònimos e contràrios abbirgonzadu, caricotu, carietadu, discaradu, facimannu, ifrigonzidu, sfaciu | ctr. duritosu, birgonzosu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu impudent Ingresu impudent Ispagnolu descarado Italianu impudènte Tedescu unverschämt.

ibbregunzíu , agt: ilbrigunzidu Sinònimos e contràrios ibregungiu Frases sighi a cricare su tzilleri e ti ndhe as a acatare, ibbregunziu! Ètimu srd.

ibbríchi , nm Sinònimos e contràrios galiotu, malu, pistercu Frases paritzos ibbrichis aiant tentadu de l'irrobbare ◊ zughiat unu sumbreri alivaladu dae candho sos ibbrichis bi che l'aiant imboladu in s'abbasantera.

ibbríxu , agt: irbrissu, isbrisu, isbrixu, sbrísciu Definitzione unu chi no tenet nudha, póveru, chentza dinare; chi si ndh’essit a sa grussera / a s’ibbrixa = chentza istare duiddui, o a su pentza e torra Sinònimos e contràrios brísciu, ispiantadu | ctr. bussanti Frases chie si vantat issu de foedhos est irbrissu 2. una mama, poverita, chi che at colcadu sos fizos isbrixos, est cosendhe geuna a lughe de fogu (P.Casu) 3. a tale nada, rispondheit a s'ibbrixa: - "Arratza de domandha istrana!" Ètimu itl.t sbricio Tradutziones Frantzesu dépourvu Ingresu penniless Ispagnolu desprovisto Italianu sprovvisto Tedescu los, ohne.

ibbrodhiài , vrb rfl: isbrodhiai Definitzione fàere calecuna cosa chentza dificurtade, bínchere is dificurtades a sa lestra Sinònimos e contràrios sbodhicai, spodhai Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu se débrouiller Ingresu to extricate oneself Ispagnolu desenredar Italianu districarsi, sbrogliarsi Tedescu sich entwirren, sich herausziehen.

ibbrotàre , vrb: imbrotare, irbrotare, isbrotare Definitzione nau de is linnas, de is matas, su essire o bogare cambos noos; su naschire de calecuna cosa (fintzes de unu sentidu) Sinònimos e contràrios brionire, brotai*, essire, nàschere Frases dae ue ses irbrotadu, úmulu mannu? ◊ su beranu est torradu a ibbrotare 2. sos pensamentos ndhe imbrotant e si faghent a peràulas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jaillir, naître Ingresu to gush Ispagnolu brotar Italianu scaturire Tedescu entspringen.

ibbrunúsciu , nm, avb: ilbrunúsciu, isbrenúsciu, isbrunúsciu Definitzione cantidade de cosa, prus che àteru de papare, chi bastat po su necessàriu, pentzada coment’e cosa chi dhu’est (e no chi mancat)/ a s’ibbrunúsciu = a meda, a révudu, a brunúsciu, in bundhàssia Sinònimos e contràrios consumu Frases in cuss'isbrunúsciu de moralidade la binchiant sos furbos e sos ricos a dannu de sos pastores e de sos massajos (E.Giordano)◊ remonidu in s'órriu, su trigu fit prontu a si fàghere impreare pro sos isbrunúscios de sa família (G.Addis)◊ amus postu latuca ebbia po s'isbrunúsciu de domo e no ndhe podimus bèndhere 2. sos carros gàrrigos de merce fint a isbrunúsciu Tradutziones Frantzesu besoins Ingresu needs Ispagnolu lo necesario Italianu fabbisógno Tedescu Bedarf.

íbbu , nm Definitzione su tzugu grussu e tostau de su pegus de bulu, a parte de pitzu, nau prus che àteru de su mascu Frases su trau zughet unu bellu ibbu ◊ su bitellu est comintzendhe a fàghere su ibbu Terminologia iscientìfica crn.

ibbucaciàu , agt, nm: irbucaciau, irbucatzau, sbucaciau Definitzione iscoviadore, chi no agguantat su segretu; chi costumat a èssere de limba isfrenada, a nàrrere foedhos malos, paràulas grassas Sinònimos e contràrios lendharzu / bassineri, porcariarzu / bucàciu, malefavedhau 2. ibbucaciada: a ringratziare ca ndhe dhi pedius, de su sorde suo! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu trivial Ingresu vulgar Ispagnolu grosero Italianu triviale Tedescu trivial.

ibbugiàre , vrb Definitzione bogare su dinare de sa bussa (búgia), bogare o pònnere dinare po ccn. cosa Sinònimos e contràrios isbusciare | ctr. imbusciai 2.

ibbuidàre ibboidàre

ibburridàre , vrb Definitzione genia de isturridare chi faet su cuadhu.

ibbutonàre , vrb: ilbutonare, irbutonare, isbutonare, sbutonai Definitzione bogare is butones de su trau po si ndhe bogare unu bestimentu chi ndhe portat o fintzes solu aperindhodhu; nau de is ogos de su matedu, isparare, bogare cambu nou Sinònimos e contràrios iscanciai | ctr. abbutonai Frases irbutona sa camisa, ca chentza irbutonare no ndh'essit! 2. de s'àlbure de s'amore isbutonada est sa sigunna gema! Tradutziones Frantzesu déboutonner Ingresu to unbutton Ispagnolu desabrochar Italianu sbottonare Tedescu aufknöpfen.

íbe , avb: ibi, ive, ivi Definitzione avb. de logu atesu de chie est foedhandho: a, in, da, de ibe; si narat fintzes in su sensu de aundi, inue Sinònimos e contràrios innias | ctr. innoce Frases est mancau dae ibe ◊ andhat a ibe a dimandhare cussizos ◊ a zeunare mi ndhe ghiro a ibe dae custos mortorjos?! ◊ tenes su corazu de artiare a ive? 2. sos rios si ghetant in mare ive perdent su durche e si picant su sale (G.Farris) Ètimu ltn. ibi Tradutziones Frantzesu là-bas Ingresu there Ispagnolu allá Italianu colà Tedescu dort.

ibecióngiu , nm Definitzione trebballu chi si faet a sa bide segandhoche is cambos bècios (o in prus) e lassandho solu sa pértiga de pudare acabbandho s'ierru po bogare sa noa Frases geo etotu fatzo ibecióngiu e pudadura (A.Flore).

ibeliàri , vrb: iberiai Definitzione pèrdere s’atentzione, su si firmare de fàere atentzione Sinònimos e contràrios avallai, ilbiliare*, isagherare / desogai, spreviai 2. su cuíndixi de austu, po si iberiai, si ndi funt andaus a logu de matedu e de àcua frisca.

ibéliu , nm: isbéliu, isbéliu, sbéliu Definitzione su èssere pentzandho a su giogu, a s’ispassu, su portare sa conca aifatu de àteras cosas chentza fàere atentzione a su dovere, s’ispassu etotu Sinònimos e contràrios arrecreu, avàgliaru, desogu, dirvagu, diveltimentu, giogu, irbelegu, ispàssiu Frases cosas de ispantu in maris de lugori e cuncordu de prantas e gioghitus a isbéliu e gosu de su visitadori (C.Villasanta)◊ faghiat una vida retirada: s'únicu isbéliu chi teniat fit su zogu de sas cartas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu distraction Ingresu amusement Ispagnolu distracción Italianu distrazióne, svago Tedescu Zerstreuung.

ibentiàre , vrb: ilbentiare, irbentiare, ilventiare, irventiare, isbentiare, isvantiare, isventiare, sbentiai Definitzione coment'e pèrdere bentu, pèrdere fragu, pèrdere sa fortza, s’efetu de s’àrculu (nau de is imbriagos puru), fintzes pigare ària, bentu Sinònimos e contràrios iscoturare, istudinare, scexiai / bentiai, irvalorire, ispaporare / illeriare, irbasolare Frases ti mandho a pistare giarra, gasi ibéntias!◊ una borta dau focu, a sa piatza li fachiant sas bentosas in costazos pro irbentiare ◊ impitat sèmpere ispíritu isventiadu pro cumpònnere sas drogas ◊ tupa s'ampulla de su binu ca sinono si che irbéntiat! ◊ pro lu fàghere isventiare, a s'imbriagu, che l'ant postu fora Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'éventer, s'évaporer Ingresu to lose scent (strenght), to evaporate, to fade (away) Ispagnolu evaporarse Italianu svaporare Tedescu ausdunsten, verdunsten, verrauchen.