ibboidàre , vrb: ibbuidare,
ilboidare,
imboidare,
imbudiae,
imbudiai,
imbuidare,
irbodiare,
irboidare,
irboitare,
irbuitare,
irvoidare,
irvoidari,
isbodiare,
isboidare,
sboriai Definizione
bogare a fora su chi dhu’est aintru de unu logu, de una cosa, de un’istrégiu, fàere una cosa buida, andharesindhe lassandho su logu buidu, líbberu
Sinonimi e contrari
abbuidai,
ilgavantare,
illichidare,
istuvare,
istuvudare,
vasiai
| ctr.
pienare
Frasi
at imboidadu sa cascita ◊ sa Sardigna l'ant imboidada de maigantas richesas, sos anzenos! ◊ isbodiade sas tassas pienas e pienade sas bódias! ◊ oe imboidamus su putu ◊ imbúdia una nue subra de su fogu! ◊ su bufóngiu meda at imbuidau is carradedhos ◊ aus ibbuidau sa bidha cun sa disterradura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vider
Inglese
to empty
Spagnolo
vaciar
Italiano
svuotare
Tedesco
entleeren.
ibbortàre , vrb: ilvoltare,
ilvortare,
irbortae,
irbortai,
irbortare,
irvortare,
irvostare,
irvotare,
isboltare,
isbortare,
isvoltare,
isvostare,
ivoltare Definizione
dare borta, cambiare bandha de un’andhóngiu, nau in su sensu de fàere una furriada, cambiare o fàere cambiare idea, decisione, cunditziones; giare istrobbu, fàere pèrdere tempus
Sinonimi e contrari
istorrai,
istransire
/
conchinare
/
furriai,
tramudai
| ctr.
cumbínchede
Frasi
cun promissas de pònnere indústrias sont ilvoltendhe sa zente dae campagna ◊ fit cojuendhe cun d-una bella giòvana ma sos parentes l'ant isboltadu ◊ innanti at detzisu e apustis si est isboltadu ◊ sa morte ebbia mi podet isboltare de mi cojare cun tegus! ◊ mi iais nau ca beniais ma bosi seis irbortaos ◊ su pitzinnu si est irvortatu e at cambiau in malu ◊ unu carabbineri at irvortau unu dellitu ◊ nche li fit incassatu in conca d'essire a bannitare e nessune fit reséssitu a l'irvortare
2.
cussos chi leant a isvilu sos líbberos oe o cras s'isvoltant a àinos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
détourner,
dissuader
Inglese
to dissuade,
to change one's mind
Spagnolo
cambiar de idea,
disuadir
Italiano
cambiare idèa,
distògliere,
dissuadére
Tedesco
abbringen,
ablenken,
abraten.
ibbregungiàu , agt Definizione
nau de ccn., chi no sentit bregúngia nudha, faet is cosas a face manna candho no depet
Sinonimi e contrari
abbirgonzadu,
caricotu,
carietadu,
discaradu,
facimannu,
ifrigonzidu,
sfaciu
| ctr.
duritosu,
birgonzosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
impudent
Inglese
impudent
Spagnolo
descarado
Italiano
impudènte
Tedesco
unverschämt.
ibbregunzíu , agt: ilbrigunzidu Sinonimi e contrari ibregungiu Frasi sighi a cricare su tzilleri e ti ndhe as a acatare, ibbregunziu! Etimo srd.
ibbríchi , nm Sinonimi e contrari galiotu, malu, pistercu Frasi paritzos ibbrichis aiant tentadu de l'irrobbare ◊ zughiat unu sumbreri alivaladu dae candho sos ibbrichis bi che l'aiant imboladu in s'abbasantera.
ibbríxu , agt: irbrissu,
isbrisu,
isbrixu,
sbrísciu Definizione
unu chi no tenet nudha, póveru, chentza dinare; chi si ndh’essit a sa grussera / a s’ibbrixa = chentza istare duiddui, o a su pentza e torra
Sinonimi e contrari
brísciu,
ispiantadu
| ctr.
bussanti
Frasi
chie si vantat issu de foedhos est irbrissu
2.
una mama, poverita, chi che at colcadu sos fizos isbrixos, est cosendhe geuna a lughe de fogu (P.Casu)
3.
a tale nada, rispondheit a s'ibbrixa: - "Arratza de domandha istrana!"
Etimo
itl.t
sbricio
Traduzioni
Francese
dépourvu
Inglese
penniless
Spagnolo
desprovisto
Italiano
sprovvisto
Tedesco
los,
ohne.
ibbrodhiài , vrb rfl: isbrodhiai Definizione
fàere calecuna cosa chentza dificurtade, bínchere is dificurtades a sa lestra
Sinonimi e contrari
sbodhicai,
spodhai
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
se débrouiller
Inglese
to extricate oneself
Spagnolo
desenredar
Italiano
districarsi,
sbrogliarsi
Tedesco
sich entwirren,
sich herausziehen.
ibbrotàre , vrb: imbrotare,
irbrotare,
isbrotare Definizione
nau de is linnas, de is matas, su essire o bogare cambos noos; su naschire de calecuna cosa (fintzes de unu sentidu)
Sinonimi e contrari
brionire,
brotai*,
essire,
nàschere
Frasi
dae ue ses irbrotadu, úmulu mannu? ◊ su beranu est torradu a ibbrotare
2.
sos pensamentos ndhe imbrotant e si faghent a peràulas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jaillir,
naître
Inglese
to gush
Spagnolo
brotar
Italiano
scaturire
Tedesco
entspringen.
ibbrunúsciu , nm, avb: ilbrunúsciu,
isbrenúsciu,
isbrunúsciu Definizione
cantidade de cosa, prus che àteru de papare, chi bastat po su necessàriu, pentzada coment’e cosa chi dhu’est (e no chi mancat)/ a s’ibbrunúsciu = a meda, a révudu, a brunúsciu, in bundhàssia
Sinonimi e contrari
consumu
Frasi
in cuss'isbrunúsciu de moralidade la binchiant sos furbos e sos ricos a dannu de sos pastores e de sos massajos (E.Giordano)◊ remonidu in s'órriu, su trigu fit prontu a si fàghere impreare pro sos isbrunúscios de sa família (G.Addis)◊ amus postu latuca ebbia po s'isbrunúsciu de domo e no ndhe podimus bèndhere
2.
sos carros gàrrigos de merce fint a isbrunúsciu
Traduzioni
Francese
besoins
Inglese
needs
Spagnolo
lo necesario
Italiano
fabbisógno
Tedesco
Bedarf.
íbbu , nm Definizione su tzugu grussu e tostau de su pegus de bulu, a parte de pitzu, nau prus che àteru de su mascu Frasi su trau zughet unu bellu ibbu ◊ su bitellu est comintzendhe a fàghere su ibbu Terminologia scientifica crn.
ibbucaciàu , agt, nm: irbucaciau,
irbucatzau,
sbucaciau Definizione
iscoviadore, chi no agguantat su segretu; chi costumat a èssere de limba isfrenada, a nàrrere foedhos malos, paràulas grassas
Sinonimi e contrari
lendharzu
/
bassineri,
porcariarzu
/
bucàciu,
malefavedhau
2.
ibbucaciada: a ringratziare ca ndhe dhi pedius, de su sorde suo!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
trivial
Inglese
vulgar
Spagnolo
grosero
Italiano
triviale
Tedesco
trivial.
ibbugiàre , vrb Definizione bogare su dinare de sa bussa (búgia), bogare o pònnere dinare po ccn. cosa Sinonimi e contrari isbusciare | ctr. imbusciai 2.
ibbuidàre ibboidàre
ibburridàre , vrb Definizione genia de isturridare chi faet su cuadhu.
ibbutonàre , vrb: ilbutonare,
irbutonare,
isbutonare,
sbutonai Definizione
bogare is butones de su trau po si ndhe bogare unu bestimentu chi ndhe portat o fintzes solu aperindhodhu; nau de is ogos de su matedu, isparare, bogare cambu nou
Sinonimi e contrari
iscanciai
| ctr.
abbutonai
Frasi
irbutona sa camisa, ca chentza irbutonare no ndh'essit!
2.
de s'àlbure de s'amore isbutonada est sa sigunna gema!
Traduzioni
Francese
déboutonner
Inglese
to unbutton
Spagnolo
desabrochar
Italiano
sbottonare
Tedesco
aufknöpfen.
íbe , avb: ibi,
ive,
ivi Definizione
avb. de logu atesu de chie est foedhandho: a, in, da, de ibe; si narat fintzes in su sensu de aundi, inue
Sinonimi e contrari
innias
| ctr.
innoce
Frasi
est mancau dae ibe ◊ andhat a ibe a dimandhare cussizos ◊ a zeunare mi ndhe ghiro a ibe dae custos mortorjos?! ◊ tenes su corazu de artiare a ive?
2.
sos rios si ghetant in mare ive perdent su durche e si picant su sale (G.Farris)
Etimo
ltn.
ibi
Traduzioni
Francese
là-bas
Inglese
there
Spagnolo
allá
Italiano
colà
Tedesco
dort.
ibecióngiu , nm Definizione trebballu chi si faet a sa bide segandhoche is cambos bècios (o in prus) e lassandho solu sa pértiga de pudare acabbandho s'ierru po bogare sa noa Frasi geo etotu fatzo ibecióngiu e pudadura (A.Flore).
ibeliàri , vrb: iberiai Definizione pèrdere s’atentzione, su si firmare de fàere atentzione Sinonimi e contrari avallai, ilbiliare*, isagherare / desogai, spreviai 2. su cuíndixi de austu, po si iberiai, si ndi funt andaus a logu de matedu e de àcua frisca.
ibéliu , nm: isbéliu,
isbéliu,
sbéliu Definizione
su èssere pentzandho a su giogu, a s’ispassu, su portare sa conca aifatu de àteras cosas chentza fàere atentzione a su dovere, s’ispassu etotu
Sinonimi e contrari
arrecreu,
avàgliaru,
desogu,
dirvagu,
diveltimentu,
giogu,
irbelegu,
ispàssiu
Frasi
cosas de ispantu in maris de lugori e cuncordu de prantas e gioghitus a isbéliu e gosu de su visitadori (C.Villasanta)◊ faghiat una vida retirada: s'únicu isbéliu chi teniat fit su zogu de sas cartas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
distraction
Inglese
amusement
Spagnolo
distracción
Italiano
distrazióne,
svago
Tedesco
Zerstreuung.
ibentiàre , vrb: ilbentiare,
irbentiare,
ilventiare,
irventiare,
isbentiare,
isvantiare,
isventiare,
sbentiai Definizione
coment'e pèrdere bentu, pèrdere fragu, pèrdere sa fortza, s’efetu de s’àrculu (nau de is imbriagos puru), fintzes pigare ària, bentu
Sinonimi e contrari
iscoturare,
istudinare,
scexiai
/
bentiai,
irvalorire,
ispaporare
/
illeriare,
irbasolare
Frasi
ti mandho a pistare giarra, gasi ibéntias!◊ una borta dau focu, a sa piatza li fachiant sas bentosas in costazos pro irbentiare ◊ impitat sèmpere ispíritu isventiadu pro cumpònnere sas drogas ◊ tupa s'ampulla de su binu ca sinono si che irbéntiat! ◊ pro lu fàghere isventiare, a s'imbriagu, che l'ant postu fora
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'éventer,
s'évaporer
Inglese
to lose scent (strenght),
to evaporate,
to fade (away)
Spagnolo
evaporarse
Italiano
svaporare
Tedesco
ausdunsten,
verdunsten,
verrauchen.