ibrebàre , vrb Definizione bogare s'erba de is laores, prus che àteru a marra o cun àtera ferramenta Sinonimi e contrari irderbai*.
ibregungidàtzu , agt, nm Definizione chi o chie no sentit bregúngia nudha nudha, caricotu Sinonimi e contrari abbirgonzadu, discaradu, ibregungiu, imbregungiu, sbragungiu | ctr. bergungiosu, timiditu Etimo srd.
ibregungíre , vrb: ibrigonzire,
ibrigungiri,
irbirgonzire,
irbregungiri,
irbregunzire,
irbrigonzire,
sbregungiri Definizione
bogare in bregúngia, brigare a unu faendhodhu a bregúngia, de ndhe tènnere bregúngia
Sinonimi e contrari
abbilgonzare,
abbirgonzire,
afachilare,
atzantarare,
ilvilgonzare,
rividire
Frasi
ses andhau a irbregunzire sa bidha!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couvrir de honte
Inglese
to shame
Spagnolo
avergonzar,
abochornar
Italiano
svergognare
Tedesco
beschämen.
ibregungíu , pps, agt: ifirgonzidu, irbigonziu, irvirgonzidu, irvirgonziu, isbrigunziu, isfrigonzidu, isvrigungiu, sbragungiu Definizione de ibregungire; fintzes chi no sentit bregúngia nudha e chi po cussu faet fintzes cosas de ndhe dèpere àere bregúngia Sinonimi e contrari abbirgonzadu, discaradu, sbragungiu 2. acàbbala de bochinare, irbigonziu! ◊ medas féminas de oje sont isfrigonzidas ◊ irvirgonzidos, improvisadores, nachi: custos cheriant zogados a pumatas! ◊ oe sa gente est isvrigungia ◊ isbrigunzia, a Roma ti che depias andhare a fàere custas fainas?!…
ibrigonzíre, ibrigungíri ibregungíre
ibúa, ibúe , avb: aba* 2, ebua Definizione inditat logu inue s'istat o si andhat, de ue si benit Sinonimi e contrari acantu 3, innoi, inuba, uba, unde Frasi che lompent a ibue teniat una binza e un'erimedhu ◊ ibue dhue at abba frisca? ◊ nàdemi ibue est pro chi la pota chircare!◊ no isco ibue che cuare su frascu.
ibúllu , nm Definizione su s'irgulare, su èssere tzatzaos Sinonimi e contrari ilvúliu*.
icadrapiàda , nf: iscadrapiada Definizione s'arrasigadura fata a cropu cun calecuna cosa tostada Sinonimi e contrari arraschiata, arraschiatura, iscadrapiadura, iscadràpiu Etimo srd.
íche , avb: che*, inche, inci Definizione avb. de logu indeterminau, prus che àteru postu totu a unu cun su vrb. (in forma de imperativu o de gerúndiu): is tres formas a solas (innanti de su verbu) s’impreant torradas agiummai sèmpere a che, nche, nci; si narat fintzes cun su significau de anca 2, itl. da…, presso di… 2. soe inche sorre mia ◊ su pitzinnu est inche mene (G.F.Sedda).
ichinchídha , nf, nm: ischendita,
ischentidha,
ischindidha,
ischindídhia,
ischindita,
ischinnita,
ischinnitza,
ischintidha,
ischintídhia,
ischintídhiu,
ischintiza,
ischintiridha,
ischintridha,
ischintzidha,
issintidha,
istinchídhia Definizione
biculedhu de cosa alluta chi brínchidat de su fogu, mescamente segundhu sa linna, o de su ferru abbrigau a meda, o sardandho a elétricu e fintzes de duos filos nuos cun sa currente candho si benint apare chentza passare in d-un’aparíciu
Sinonimi e contrari
chinchidha,
cinciriga,
cispa,
flaria,
fraidha,
ischinchiridha,
istenchidha,
istintidha,
làntica,
pispidha,
schinchidha,
scringhidha,
tighinisa
Frasi
sas ischintzidhas de su focu artziabant a chelu ◊ bides in chelu lughendhe un'ispera che ischinnita de diamante ◊ che pedra catzavogu, a su colpu ndhe làmpinat s'ischintidha ◊ su bentu est truvendhe ischintiridhas de fogu ◊ si sulas, framma e ischintizas bolant
Etimo
ltn.
scintilla
Traduzioni
Francese
étincelle
Inglese
spark
Spagnolo
chispa
Italiano
scintilla
Tedesco
Funke.
Ichnúsa , nf Definizione númene chi is Grecos in s’antigóriu iant giau a sa Sardigna Frasi o sarda zoventude, o sarda zente, Ichnusa sa terra ’e su nuraghe devet narrer: A fora sos tirannos!
iciòcoro , nm: isciòcoro,
issòcoro Definizione
cimacioci, genia de erba chi faet fògias mannas, ladas, tzudhosas, arrasposas, frorighedhu grogo: sa candhelita modhe, unu pagu marigosa, est bona a papare
Sinonimi e contrari
artiòcoro,
ciòcere,
cioci,
ciòcoro,
culurassu,
entiòcoro,
fiòcaru,
intiòcoro,
soci,
tucaredhu,
tziòcoro*
/
cdh. sciòcaru
Terminologia scientifica
rbz, Helminthotheca echioides
Traduzioni
Francese
picride fausse-vipérine
Inglese
bristly oxtongue
Spagnolo
arpell,
arpellet
Italiano
aspràggine o lattaròla pungènte
Tedesco
Natterkopfartiges,
Bitterkraut.
iciugàre , vrb Definizione istrugare, segare sa conca de su tzugu Sinonimi e contrari degogliai, isconcai Frasi Erode at fatu iciugare a Giuanni Batista Etimo srd.
ícru , nm: bicru*, ígiu, iglu, igru, igu, ircu Definizione su fedu de una baca candho est de pagu tempus, fintzes a pagos meses, siat mascu o fémina Sinonimi e contrari fricu Frasi pigant bacas de late e de arare, mannos cadhos e boes de tirare e ircos e vitellas ingrassadas.
icudhéi , avb: incudhae,
incudhai,
incudhane,
incudhani,
ingudhani,
ingudhanis,
ingudheni,
ingudhenis,
incudheis,
incudheni,
inicudhei Definizione
in cudhu logu: avb. de logu atesu de chie est foedhandho e de chie est iscurtandho
Sinonimi e contrari
acudhae,
deinní,
incudhéniche,
incudhéchisi,
incudhóriche,
iniendhe
Frasi
che l'at giuta a incudhae subra ue no esistit ne fàmine e ne fritu ◊ unu dha spítzuat a innòi, s'atru a ingudhanis, fintzas a candu si ghetant apari! ◊ fint partidos chie a innoghe, chie a incudhane ◊ ispítzua de innòi, tasta de ingudhani, dhi est incumintzau a praxi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
là,
delà
Inglese
there
Spagnolo
allá,
allí
Italiano
là,
di là
Tedesco
dort.
icúi , avb: iggue,
igue,
igui,
incua,
incuche,
incuci,
incue,
incui,
incuna,
incuni,
ingui,
inigui Definizione
in cue, in cuche: su logu acanta (no sèmpere in sensu materiale) a chie est iscurtandho
Sinonimi e contrari
acue,
cube,
inèlondhe,
inguna
| ctr.
innoce
Frasi
sa corsària de sos coros est igue ◊ no est comente naras tue: sempre peus inoghe est de igue! ◊ incuci a fradi miu dh'ant invitau coment'e bagadiu ◊ essitindhe da'incua, brinca sa cresura! (G.Farris)◊ dhu portant a un'ispéntuma e incuna nci dhu betant ◊ pentzaiaus ca sa cosa finiat incui
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
là,
ici
Inglese
there
Spagnolo
allá,
allí
Italiano
lì
Tedesco
dort,
da.
ída , nf Definizione totu su logu chi si biet de ue si càstiat Sinonimi e contrari bista.
ída 1 , nf Definizione nue manna càrriga de abba Frasi lah, is idas funt arribbendi: isperaus chi protzat! (G.Murgia)
idaesécus , avb Definizione in daesegus, apalas.
idalài, idalàri , vrb: irdalai,
isdalare,
sdalai Definizione
segare o ispuntare s’ala, is alas, fèrrere a s’ala; nau de gente, immarrire meda, pònnere o tènnere unu dolore chi no lassat camminare o trebballare
Sinonimi e contrari
iderrigari,
isalare
2.
s'àbbile fit débbile e totu isdalada ◊ soi totu irdalada, soi morendumí!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rogner les ailes
Inglese
to clip (wings)
Spagnolo
cortar las alas
Italiano
tarpare le ali
Tedesco
beschneiden.