Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

frullanàre , vrb Definitzione messare fenu a frullana Sinònimos e contràrios farciae Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faucher le foin Ingresu to scythe Ispagnolu segar, cortar el heno Italianu falciare il fièno Tedescu heuen.

giungidúra , nf: zunghidura Definitzione su giúnghere is boes Sinònimos e contràrios agiobadura, agiuamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mise sous le joug Ingresu yoking Ispagnolu el uncir Italianu aggiogaménto Tedescu Einspannen ins Joch.

incabigliàre , vrb rfl Definitzione aferrare a pilos s'unu a s'àteru, tirandho, gherrandho; betare apare is pilos Sinònimos e contràrios acanciofai, aciufai 1, atzuntzudhare, tipiliare, tipilire Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu se crêper le chignon Ingresu to brawl Ispagnolu agarrarse del moño Italianu accapigliarsi Tedescu sich raufen.

incràs , avb: uncràs Definitzione sa die apustis de una die calesiògiat, difatu Sinònimos e contràrios cras Frases sa die nono, ma s'incràs fint andhados ◊ Micheledhu est arrenésciu a biri su mari isceti s’incràs ◊ s'incràs dh'at fuedhada ◊ s'incràs est andhadu pro faedhare cun s'inzenieri Terminologia iscientìfica tpc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu le lendemain Ingresu the day after Ispagnolu el día siguiente Italianu indomani Tedescu Morgen.

inghiràre , vrb: inghiriare, ingiriai, irghiriare Definitzione pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus Sinònimos e contràrios acircai, afurriare, arrodeare, incircai, mobietai, vorriare, zirare / aggrucare, atraessare, inghiriotare Frases falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu 2. bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha 3. in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?! 4. gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entourer, faire le tour Ingresu to surround, to trick, to do one's rounds, to search Ispagnolu rodear Italianu circondare, attorniare, contornare, circüire, fare il giro, perlustrare Tedescu umgeben, umringen, umgarnen, umlaufen, absuchen.

inlutài, inlutàre , vrb rfl Definitzione pònnere su dolu, bestire a dolu, po unu mortu Sinònimos e contràrios allutare, lutare 2 | ctr. slutai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu prendre le deuil Ingresu to go into mourning Ispagnolu enlutar Italianu méttere, portare il lutto Tedescu Trauer tragen.

insolfatàre , vrb Definitzione meighinare sa bide a solfatu Sinònimos e contràrios surfatai Tradutziones Frantzesu sulfater le vignes Ingresu to copper Ispagnolu aplicar el cobre Italianu ramare Tedescu bespritzen mit Kupfervitriol.

intitulài, intitulàre , vrb Definitzione pònnere su títulu, pònnere su númene de calecuna persona de importu a un'òpera, a un'orruga o àteru Sinònimos e contràrios dedicai Frases custas arrugas dhas ant intituladas a genti chi no s'iscít mancu a chini est e chi no nci apodhat nudha cun nosu Sardus ◊ cust'iscola dh'ant intitulada a Leonora de Arborea Tradutziones Frantzesu donner un titre, donner le nom (de qqn) Ingresu to entitle Ispagnolu intitular Italianu intitolare Tedescu betiteln.

irdarcilàe , vrb: isarchilare, isaschilare, isaschilai Definitzione iscadranchilare is animales, segare su cadranchile (po fàere dannu); fintzes atzopiare, segare a iscambadura Sinònimos e contràrios iscarronare, scadracilai, scardanchinare, scarracillai, scarrengibai / assopiai Frases pro dispetu, tziu Matiu aiat isarchiladu duas bacas a tziu Batista 2. Zubanne su craparju est totu bida topu, isarchilau, a baculedhu ◊ pacubene meu, fipo tzopu, isarchilatu! 3. sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra chin d-unu tzocu búitu, isarchilatas dae sa urvajola Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couper le jarret Ingresu to cut the hocks Ispagnolu desjarretar Italianu sgarrettare Tedescu die Hachsen durchschneiden.

irforticàre , vrb: irfurticare Definitzione bogare o istacare su ortigu de is matas de su suérgiu (de su truncu) Sinònimos e contràrios idortigari, isgurticiare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu détacher de l'arbre le liège Ingresu to remove cork Ispagnolu descorchar Italianu disugherare Tedescu entkorken.

irfrenàre , vrb: isfrenare Definitzione pigare e trantzire, lassare andhare su frenu; istare, andhare, fàere chentza régula, coment'e chentza frenos Sinònimos e contràrios | ctr. frenae Tradutziones Frantzesu ôter le frein Ingresu to release the brake on Ispagnolu desatar Italianu sfrenare Tedescu die Bremse lösen, entfesseln.

irgranzàre , vrb: isgrangiare, isgranzare, sgrangiai Definitzione seberare, bogare su pódhine grussu de sa farra cun su sedatzu largu: est sa primu manu de sa sedatzadura / sedatu de i. = fatu de pilu largu pro sa sedatadura de sa prima manu Sinònimos e contràrios grangiai, ingrangiai, irghilinzonare Frases cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu séparer le son du froment Ingresu to pull bran apart Ispagnolu cerner Italianu separare la crusca Tedescu die Kleie trennen.

iscampiàre , vrb Definitzione andhare o essire a bíere, o fintzes po si giare a bíere (nau de s'aera, ispalatare, iscrarire); bíere de atesu / iscàmpia sa conca! = boga sa conca!, incàradi a bídere! Sinònimos e contràrios acarare, acerare, acherare, acontrare, acrarare, afacare, bídere, cumparire, essire, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare / ispalaciae Frases si est aperta sa zanna e tandho est iscampiada issa ◊ erisero est iscampiada un'ànima dolimorjosa a mi nàrrere de bènnere ◊ sas crocas iscàmpiant apenas cumintzat a pròghere ◊ su sole onzi tantu iscampiabat dae palas de sas nues ◊ ti torras a iscampiare e ti amus a dare sa risposta ◊ si s'aera s'iscàmpiat in bonu essimus 2. mai in sa vida si torret a iscampiare! ◊ mai s’iscàmpiet su triballu: como mi paso! ◊ las ant iscampiadas dae tesu, a issas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se montrer, apercevoir dans le lointain Ingresu to lean out, to perceive in the distance Ispagnolu asomarse, divisar Italianu affacciarsi, scòrgere da lontano Tedescu sich zeigen, erblicken.

iscavacàre , vrb: iscovacare, iscovecai, iscovecare, iscovocare, scobercai Definitzione pigare o tròchere su covecu, tròchere su chi serbit po carragiare, furriare ccn. cosa a s'àtera parte Sinònimos e contràrios furriai, iscopercare, iscucuzare, isfianzare, istavacare | ctr. cavacai Frases lu chircaiant a pedra iscovacada Tradutziones Frantzesu découvrir, ôter le couvercle Ingresu to take off the lid of Ispagnolu destapar Italianu scoperchiare Tedescu abdecken.

iscedàu , iscl, agt: isciarau, scedau* Definitzione foedhu chi si narat mescamente lastimandho a unu po dannu o àteru motivu Sinònimos e contràrios deldiciadu, dirgrassiadu, mabassortau, malafadau, malafortunau, míseru / scurixedhu!, siscuru! Frases a cussu, iscedau, no dh'ant betau sabi a conca! Tradutziones Frantzesu le pauvre! Ingresu needy, poor thing Ispagnolu pobre, pobrecillo Italianu poverino Tedescu arm, unglücklich.

ischèra , nf Definitzione su tziringone chi si ponet po anniscai su pische, is nassas Sinònimos e contràrios tzirringoni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lombric pour amorcer le poisson Ingresu bait Ispagnolu lombriz puesto para cebo Italianu lombrico per ésca Tedescu Köderwurm.

ischerbicàre , vrb: ischerbigare, ischervicare, ischervigare, ischervixare, iscrebigare 1 Definitzione segare sa mola de su tzugu, iscúdere su pistidhu a terra; andhare peri su logu (nau cun tzacu), andhare male, currendho de pòdere orrúere, bagamundhare de unu logu a s'àteru / logu ue si b'ischérvigat sa craba = malu, trotu meda chi no fait a dhui passai Sinònimos e contràrios igerbedhare, isperrumare, ispistidhare, issuludrare, scerbedhai, scerbigai Frases l'aiant agatadu ischervijadu ca su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ chene nos ischervicare, nche colaimus in mesu de gurutinos e astrintòglios 2. no bi at bisonzu chi l'ingote, sa mente mia, pro ischervigare (G.Ruju)◊ cussa boza tenza de m'ischervigare, cantu tenzo boza de cussa cosa! ◊ e a ue si ch'est ischerbigadu, cust'àinu, chi no lu poto agatare?! ◊ chi si esseret ischerbicau isse, a chircare! ◊ su tazu si ch'est ischerbicau dae su trèmene a s'abba ◊ cussos bolliant giuntos apare a giuale de figu e iscrebigados, gente deasi!… Ètimu ltn. *excervicare Tradutziones Frantzesu se casser le cou Ingresu to run helter-skelter, to break one's scruff Ispagnolu romper el pescuezo, abalanzarse Italianu fratturarsi la collòttola, scapicollarsi Tedescu sich den Nacken brechen, Hals über Kopf hinunterstürzen.

ischitíre , vrb Definitzione pigare o seberare cucu o paris e bogare in duos a s'ingrundha donniunu unu tanti de pódhighes (chi faent a suma unu númeru cucu o paris) po bíere a chie tocat una cosa (binchet chie at intzertau sa categoria chi at isceberau), po cumenciare su giogu o àteru, decídere a chie tocat calecuna cosa Frases ischitimus a bídere a chie tocat a comintzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu établir à qui est le tour dans un jeu Ingresu to make deciding game Ispagnolu sortear Italianu fare lo sparéggio Tedescu den Entscheidungskampf ausfechten.

isciuliài , vrb: isciuriai, issuliare, isuliare, sciuliai Definitzione fàere fuire sa musca, is pigiones, is pudhas giagarandhodhos; pesare a bolare / isuliàresi de una cosa = fàgherendhe a mancu, istaresindhe Sinònimos e contràrios agegherai, assuidae, insaltiare, isciugare, isfraitzare, ispabuciare, ispajare, isvalostiare, salargiare, sciumiai Frases sos puzones in binza, candho intendhent su mere issuliendhe sunt cunvintos chi est a los cramare! ◊ corvos no che ndhe poto isuliare dae sa figu mia… 2. a s'achicada de sos asprones, sos cadhos sunt tucados a bolu isuliendhe prúere ◊ sa palla nci dh'at isciuliada su bentu 3. lu cherzo ischire: no mi ndhe poto isuliare! Tradutziones Frantzesu chasser le volatiles Ingresu to drive away the birds Ispagnolu espantar Italianu scacciare via Tedescu verscheuchen.

iscodrignàre , vrb: iscudrignare, scuadrignai Definitzione fàere una genia de proa, abbaidare, averguare o cricare cosa a fine a fine Sinònimos e contràrios asaminai, iscudrigare, iscumpassare, palmizare Frases est iscudrignendhe su trabagliadore Ètimu ctl., spn. escodrinyar Tradutziones Frantzesu scruter, dépouiller le scrutin Ingresu to scan, to scrutinize Ispagnolu escudriñar Italianu scrutare, scrutinare Tedescu beobachten, zählen.

«« Torra a chircare