Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

amèga , avb: ammegu, ammega, ammegas, megas Definitzione megai de…, èssere faendho, acant'a fàere, apenas fata calecuna cosa / ammegas de mandhigare = sughestantu, in s'ora chi fit, o chi est, manighendhe Frases ammegas de bènnere so in su mamentu 2. proite tue, fizu de s'upa manna e de unu filu de lughe, ammega in s'oru de sa corona, cun sa làntia de su pensamentu già chircas e preguntas? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu être sur le point de… Ingresu in the act of… Ispagnolu mientras, a punto de Italianu nell'atto di… Tedescu im Begriff zu.

àtu , nm: àutu Definitzione paperi inue est iscritu chie est su mere de unu bene, de un’interessu; cosa faendho, in su fàere, chi si faet fintzes coment'e ammostu o singiale de calecuna cosa Sinònimos e contràrios paperi, strumentu / acioni Maneras de nàrrere csn: a. de nàschida = fidenàscida; a. notóriu = zenia de dichiara; a. de fide = pregadoria chi si narat coment'e cufrimma de sa fide in Deus; pònnere in s'atu a unu = pònnere a s'avértida, avisàrelu Frases sunt andhados a su notàriu a lis fàghere s'atu de sa domo ◊ su babbu lis at cumpartidu s'interessu e lis at fatu s'àutu puru, a sos fizos 2. est una cumédia pratzia in tres atus 3. Bustianu aiat ghetau unu frúschiu pro pònnere in s'atu sos suos, innantis de acurtziare cudhu a su pinnetu (G.Piga) Sambenados e Provèrbios smb: Attus / prb: Deus no at fatu àutu a nisciunus Ètimu spn. auto Tradutziones Frantzesu acte Ingresu act Ispagnolu acta, acto Italianu atto Tedescu Akte.

canzolàre , vrb rfl Definitzione abbarrare mighirimíghiri, istentare, istare a irmasionu, pigaresidha tropu abbellu Frases si ti canzolas, sa cosa che l'agatas totu leada, in butega ◊ si ti canzolas però calchi bículu ti do chi m'insàmbinat su bicu (P.Mossa)◊ canzòladi gai a irmasionu, tue, ca za ndhe atúlias de cosa!… Tradutziones Frantzesu lambiner Ingresu to act or do things slowly Ispagnolu demorar, entretenerse, tardar Italianu prèndersela con tròppa calma, a rilènto Tedescu in aller Ruhe handeln.

fàta , nf Definitzione su fàere, sa cosa chi si faet, s'òpera Sinònimos e contràrios acioni, òbera / mirabí Maneras de nàrrere csn: si no est gai, fata! = si no est gai ite li faghet?, chi no est aici no fait nudha, no importat; dare una fata = cumentzai unu trabballu ma sentza de dh'acabbai, lassare a mesincumentu, a rugos, fatu in parte; a sa fata de sa die = obrescendi Frases morint sos sonnos a fata de die! ◊ est una rosa atraente e de valore, de númene e de fata ◊ cussa fémina est Allegria de nòmene e de fatas ◊ deo ndhe tenzo sa lumenada, àtere sas fatas ◊ su babbu li at dadu su sestu de sas bonas fatas, a su fizu ◊ li ant dadu una fata, a sa faina, e si che sunt andhados ◊ meda bi cheret a bodhire figu a ue no lompes… leas un'unchinu e fata! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action Ingresu act, action Ispagnolu acción, acto Italianu azióne, atto Tedescu Tat, Handlung.

infilipàre , vrb Definitzione pigare a unu de mala manera, foedhare o pigare sa gente a foedhos malos, ponendhodha a brigare Sinònimos e contràrios afierare Frases custas ciàciaras infilipant sas discórdias e sos ódios tra famíllias Tradutziones Frantzesu s'acharner, fomenter Ingresu to act cruelly, to foment Ispagnolu encarnizarse, provocar Italianu infierire, fomentare Tedescu wüten, anfeuern.

ismandroníre , vrb Definitzione lassare sa mandronia, fàere passare sa mandronia Sinònimos e contràrios smandronai, spreitzai | ctr. ammandronare, ammandronire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu guérir de la paresse Ingresu to act Ispagnolu desemperezarse Italianu spoltronire Tedescu die Faulheit austreiben.

istruméntu , nm: istrummentu, strumentu Definitzione documentu púbblicu chi faet su notàriu e narat de chie est unu bene; css. aina, aparíciu, machinàriu po fàere ccn. cosa / i. musicale = aina fata apostadamente po sonare música, de genia diferente segundhu ite dha faet sonare (a sulu a o bentu, de linna o de otone; a iscudidura, a cropos, es. is tumbarinos) Sinònimos e contràrios atu, paperi / aina, aparéciu, machinàriu Frases su notàriu pro su sodhu sa lira nos at leadu, sempre e candho at capitadu de fàghere carchi istrumentu ◊ su notaju de istrumentos frassos fit dispostu a ndhe fàghere cantos ndhe li pediant Ètimu itl. strumento Tradutziones Frantzesu acte notarié, instrument Ingresu notarial act Ispagnolu escritura, acta notarial Italianu atto notarile, struménto Tedescu notarielle Urkund, Instrument.

sbagassài , vrb: irbagasciae Definitzione andhare a bagassas, istare sèmpere aifatu de féminas, de s'una a s'àtera; fintzes pigare a befa, fàere a bregúngia a unu ananti de gente Sinònimos e contràrios cicisbeai Tradutziones Frantzesu courir le cotillon Ingresu to act as a cicisbeo Ispagnolu putear Italianu cicisbeare Tedescu den Hof machen.

tzancarronàda , nf: ciancarronada Definitzione aconcada maca, fatura de tzancarrones Sinònimos e contràrios aconcada, acucada, garrafatoni, isconcata, isconchinada, meleda / cdh.tzancarrunata, ttrs. tzancarrunada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faute grossière, balourdise Ingresu big mistake, stupid act Ispagnolu disparate, imprudencia, falta Italianu cólpo di tèsta, gròsso sbàglio, spropòsito, balordàggine Tedescu unbesonnene Handlung, grober Fehler, Dummheit.