Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

atramudài, atramudàre , vrb: tramudai* Definitzione cambiare bestimentu, logu, cunditziones Sinònimos e contràrios cambiai, mudai, stramudai / trubare 2. che ant atramudau su bestiàmine a un'àtera cussorja Tradutziones Frantzesu changer Ingresu to change Ispagnolu cambiar Italianu cambiare Tedescu wechseln.

cambiài , vrb: cambiare, cammiare, ciambare, giambare Definitzione giare, nàrrere, fàere àteru, cosa diferente a càmbiu, una cosa in parte de un'àtera, fintzes in su sensu de pònnere bestimentu diferente, pigare àtera abbitúdine, un'àtera filada (e àteru mezu), crèdere in àteru; andhare de unu logu a un'àteru po istare / cambiare dinari = dare moneda russa in càmbiu de minudos, assignos cun moneda currente, fintzas una moneda cun àtera de istadu diferente Sinònimos e contràrios furriai, mudai, tramudai Frases seo semper sa própia e no apo cammiau ◊ no bi càmbiat mai cussu: dortu fit e dortu si che morit! ◊ tui puru depis cambiai, ca no ndi potzu prus de sa strolichéntzia cosa tua! ◊ su tempus a bortas càmbiat de una die a s'àtera ◊ carchi cosa ciambavat peri dae unu vichinadu a s'àteru ◊ e ite n'iscit mamma tua ci càmmias istrada?◊ immoi andaus a si acabbai de cambiai, ca parit chi portu s'inghisciadura! 2. no teniast duus annus candu ndi seus cambiaus a innòi ◊ su pastore ch'est ciambendhe su bestiàmine a s'àtera pastura ◊ apenas chi podimus noche cambiamus a sa domo noa ◊ a Fulanu che l'ant cambiadu a triballare in àtera bidha ◊ bae e càmbiadi ca essimus a cumandhu! ◊ innanti mi sàmuno e apustis mi che càmbio ◊ andhendhe a Núoro in trenu, in Macumere si càmbiat 3. candu dh'apu nau de aici at cambiau de idea Sambenados e Provèrbios prb: marxani càmbiat a pilu ma no a trassas Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu changer Ingresu to change Ispagnolu cambiar, trasladar Italianu cambiare, sostituire, trasferire Tedescu wechseln, versetzen.

cambiaméntu , nm: cammiamentu Definitzione su cambiare / donai su cambiamentu a unu = dare su càmbiu, andhare a su postu de un'àteru a fàghere sa cosa Sinònimos e contràrios cambiada, càmbiu, giambamentu, mudamentu, tramuda | ctr. assentamentu Frases nachi semus mezorendhe, ma mi paret chi cambiamentu perunu no bi ndhe at! ◊ tenia unu fígiu cun su male caduncu e po dhu sanare iaus tentau dónnia cura chentza perunu cambiamentu ◊ unu cambiamentu nci biu: in prus de is bratzus a trabballai funt ponendi sa conca puru ◊ imbiau ecini at a cumprendhe eite bolet nae custu cambiamentu! Tradutziones Frantzesu changement, variation Ingresu change, variation Ispagnolu cambio, mutación (f), relevo Italianu cambiaménto, trasformazióne, variazióne Tedescu Änderung, Verwandlung.

càmbiu , nm, agt: càmmiu, ciambu, giambu Definitzione su cambiare; cosa o fatu a su postu de un'àteru, un'àteru; su bestimentu límpiu, àteru bestimentu diferente; in is màchinas, genia de leva po cambiare andhadura Sinònimos e contràrios càmbia, cuncàmbia, iscàmbiu, muda, tràmmudu / àteru, diferente, nou / lintepintu Maneras de nàrrere csn: dare, giare, donai una cosa in càmbiu, a càmbia = in parte de un'àtera; triballare a zoronadas càmbias, a agiudu càmbiu, a ómine càmbiu = triballare a presta càmbiu, a càmbios, agiudu torrau, fàghere a càmbiu torradu, a manu càmbia; torrare su càmbiu a unu = torrai su pratu, donai su pratu torrau, torrai s'agiudu; dare su càmbiu a unu = pònneresi o andhare a su postu de un'àteru faghindhe una cosa; dinari in càmbiu = in minudos; in ciambu = antzis, a su contràriu (ma fintzas a càmbiu apare cun àteru); èssere càmbiu, su càmbiu de unu = assimbillai a unu, èssiri precisu coment'e cussu, lintepintu cussu; in ciambu meu, tuo, suo, e gai = a su postu meu, tou, sou, in parte mia, tua, sua Frases custa chida tocat a mie a dare su càmbiu a su cumpanzu, in sa robba ◊ li at nadu si faghiat ciambos: isse de li dare s'alveghe, e cudhu li daiat sos canes 2. mighi ti apo postu su càmbiu subra de su letu, si ti che bogas sa cosa bruta! ◊ su bistimentu de is erricos s'ischeràt ca teniant prus càmbios: is pòberos teniant solu unu càmbiu 3. su dutore mi at ordinadu meighinas càmbias ◊ no mancaiant de lis batire calchi imbiada, chi sempre beniat torrada càmbia ◊ custu fógliu ti lu fato càmbiu ca est totu abbunzadu ◊ dademindhe càmbias, de cartzitas, ca custas mi sunt minores!◊ sa pinna mi l'apo comporada ciamba 4. mama mia puru mancai prangi prangi iat giau s’anedhu bellu de candu si fiat isposada, e in càmbiu dh’iant donau un’anedhu de atzarxu 5. cun frade meu faghimus su triballu a càmbiu torradu ◊ amus tzapadu sa binza a zoronadas càmbias cun Fulanu: innantis amus fatu sa mia e apustis sa sua 6. cheria dinari in càmbiu pro no bogare sos chentumiza, si cumbinat ◊ dhis est iscarésciu unu portafolliedhu prenu de dinai in càmbiu, de s'allimúsina, iscedaus! 7. sa fiza est càmbia de mamma ◊ millu su càmbiu de Pinóchio! Sambenados e Provèrbios smb: Cambiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu échange Ingresu change, spare-part Ispagnolu cambio, cambio Italianu càmbio, ricàmbio, muta Tedescu Wechsel, Wechseln, Häutung.

franchítu , nm Definitzione dinare piticu, moneda, su prus plurale: franchitus Sinònimos e contràrios dinaixedhu, minudu Frases candu manigiasta franchitus, in banca ti apu garantiu dèu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu monnaie (petite) Ingresu small change Ispagnolu dinero suelto, calderilla Italianu spìcciolo Tedescu Kleingeld.

giambàda , nf Definitzione su cambiare, su mudare Sinònimos e contràrios cambiada, cambiamentu, furriada, giambamentu Frases ite giambada chi at fatu, su mundhu!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu changement Ingresu change Ispagnolu cambio Italianu cambiaménto Tedescu Änderung, Veränderung.

ibbortàre , vrb: ilvoltare, ilvortare, irbortae, irbortai, irbortare, irvortare, irvostare, irvotare, isboltare, isbortare, isvoltare, isvostare, ivoltare Definitzione dare borta, cambiare bandha de un’andhóngiu, nau in su sensu de fàere una furriada, cambiare o fàere cambiare idea, decisione, cunditziones; giare istrobbu, fàere pèrdere tempus Sinònimos e contràrios istorrai, istransire / conchinare / furriai, tramudai | ctr. cumbínchede Frases cun promissas de pònnere indústrias sont ilvoltendhe sa zente dae campagna ◊ fit cojuendhe cun d-una bella giòvana ma sos parentes l'ant isboltadu ◊ innanti at detzisu e apustis si est isboltadu ◊ sa morte ebbia mi podet isboltare de mi cojare cun tegus! ◊ mi iais nau ca beniais ma bosi seis irbortaos ◊ su pitzinnu si est irvortatu e at cambiau in malu ◊ unu carabbineri at irvortau unu dellitu ◊ nche li fit incassatu in conca d'essire a bannitare e nessune fit reséssitu a l'irvortare 2. cussos chi leant a isvilu sos líbberos oe o cras s'isvoltant a àinos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu détourner, dissuader Ingresu to dissuade, to change one's mind Ispagnolu cambiar de idea, disuadir Italianu cambiare idèa, distògliere, dissuadére Tedescu abbringen, ablenken, abraten.

istorrài, istorràre , vrb: storrai Definitzione torrare o fàere torrare agoa, torrare a pentzare a una decisione pigada o idea e decídere de àtera manera, cambiare idea, cambiare abbitúdine, bogare de cabu a calecuna cosa fintzes decídia; fintzes menguare, torrare a prus pagu / picioca istorrada = fidantzada chi si est lassada cun su fidantzadu Sinònimos e contràrios ibbortare, ilfurriare, stolli, tonchinare | ctr. cumbínchede Frases su bentu aiat istorradu sas naves de su viàgiu insoro ◊ andhamus candho cherimus, no nos at a istorrare s'ite de fàchere! ◊ sos coros istorrant de dolore ◊ che fia in sa de sorre mia pro ndhe l'istorrare de fàghere cussa lassapia a sa crésia (G.Ruju) 2. bòcali de capu, mira chi babbu at resone de no lu chèrrere e de t'istorrare! ◊ tue no as a istorrare de is paràulas chi as ispesu! 3. a bias tocat de istorrare sa fiama torrèndhela a iscaldire a fogu lentu pro li acontzare sa tèmpera ◊ su frumi in s’istadi istorrat a coreta Sambenados e Provèrbios prb: mellus a s'istorrai de s'àcua pagu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dissuader, changer d'avis Ingresu to dissuade, to change one's mind Ispagnolu disuadir, cambiar de idea Italianu dissuadére, ripensare, recèdere, cambiare idèa Tedescu abbringen, seine Meinung ändern.

múda , nf Definitzione su mudare; su fàere bellu unu logu o una cosa; sa cosa chi si ponet po mudare, po fàere unu logu prus bellu, o fintzes bestimentu bonu chi si ponet in dossu po festa o solu po dhu portare límpiu Sinònimos e contràrios istramudinzu, mudadura, mudansa / càmbiu, tràmmudu Maneras de nàrrere csn: traste de m. = traste chi de tantu in tantu si ndhe bogat a pizu pro lu pònnere; sa m. de sa festa = bestimenta bona Frases milli allegrias, dícias chi no fentomo, paraiant a muda sa domita (A.Spano)◊ tres fizos, tres gigantes, tres fiores poniant sa muda in custu logu che matzu de lizos friscos in s'altare ◊ arrecadas a muda portat s'Annuntziada… 2. s'istatzu est sa muda de su saltu ◊ ti at frundhidu che lórumu de trama sa chi ti aiat dévidu pesare che anzonedhu chi est sa muda de s'ama ◊ pro muda si at postu su mantedhu 3. sa muzere li at preparadu sa bestimenta de muda, ca deviat tucare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu changement, métamorphose, changement, embellissement Ingresu change, embellishment Ispagnolu mutación, cambio, embellecimiento Italianu mutaménto, metamòrfosi, mutazióne, abbelliménto Tedescu Veränderung, Verwandlung, Verschönerung.

mudàda , nf Definitzione su mudare Sinònimos e contràrios cambiada, cambiamentu, mudadura, mudansa Frases arratza de mudada chi at fatu, totinduna! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu changement Ingresu change Ispagnolu mutación Italianu mutaménto Tedescu Veränderung, Änderung, Wechsel.

mudài , vrb: ammudai, mudare, mutare Definitzione cambiare, fintzes cambiare de logu, de istrégiu, ma mescamente in su sensu de fàere o de si fàere bellu, galanu, postu bene de bestimentu, alligru / mudàresi chei sa Luna = abarrai sempri a su càmbia càmbia, èssiri chentza firmesa; mudare su binu = itl. travasare, betare límpiu a un'àteru istrégiu lassandho sa feghe Sinònimos e contràrios addegiare, atramudai, cambiai, cuncodrai / iscolomare Frases at mudadu de prontu opinione ◊ dogni annu in beranu ti mudas, rica d'ervas e fiores ◊ tia mudare sa tristura in allegria ◊ issa fit s'abba connota chi curriat in sas venas meas mutanne su disconnotu in connotu ◊ sa famíglia gei fiat arrica, ma su destinu at mudau totu! 2. ma càstia custus froris acomenti mudant su logu! ◊ su bonu fàghere mudat sa pessone ◊ su pudhedru fit mudadu cun fiocos e collanas ◊ su beranu mudat a festa s'universu intreu (R.Bechere)◊ ricamus indoraus totu a filus de òru mudant a nou s'altari…◊ mudas sa cambarara candu arriis e fuedhas! 3. cheret mudadu su binu, gai abbarrat prus netu e no si guastat Ètimu ltn. mutare Tradutziones Frantzesu changer, parer, orner Ingresu to change, to adorn Ispagnolu mudar, acicalar, adornar Italianu mutare, addobbare, adornare Tedescu verändern, wechseln, verschönern, verzieren.

pítzolu , nm: pítzulu Definitzione orrughedhu piticu de cosa, fintzes dinaredhu, o dinare pagu / pitzuledhu = su didixedhu Sinònimos e contràrios minudu, píciu 1 / spíciu Frases furrissí a custa parti, ca intendit unu pitzuedhu de triàticu! ◊ no ndh'as a essire finas chi no as a àere pagadu s'últimu pítzulu! Ètimu itl. picciolo Tradutziones Frantzesu monnaie (petite) Ingresu small change Ispagnolu menudo (dinero), suelto Italianu spìcciolo Tedescu Kleingeld.

storrài , vrb: istorrai* Definitzione torrare o fàere torrare agoa, su si torrare a pentzare e decídere de àtera manera, cambiare idea, segare un'acórdiu, bogare de càbudu a calecuna cosa fintzes decídia / isposus storraus = fidantzados chi si sunt lassados ca no si cherent prus; storrai sa brenti = irromasire Sinònimos e contràrios disviare, ilfurriare, ilviare, ispònnere, istòdhere Frases at fatu su mòri storra storra cun sa màchina ca no podiat furriai ◊ mellus a si storrai de is àcuas bàscias chi no de is altas ◊ sa mulleri ndi at storrau su maridu tontu de messai ca su trigu fiat a mesu ingranidura ◊ storrandi is brebeis candu nci sàrtiant foras de is làcanas! 2. no mi storru de su fuedhu ◊ àcua de fragus no mi ndi ghetu: no mi storrit sa fémina, puru!…◊ dh'emu posta a menti timendi chi s'incràs no si storressit ◊ gravellu miu, timu chi no ti storris! ◊ custus fiant tant'annus isposus epuru si funt storraus ◊ Perdu s'est storrau de Gesús candu una serbidora dh'at connotu Tradutziones Frantzesu dissuader, changer d'avis, rétracter Ingresu to dissuade, to change one's mind, to take back Ispagnolu disuadir, cambiar de idea Italianu dissuadére, distògliere, ripensare, cambiare idèa, ritrattare Tedescu abraten, abbringen, seine Meinung ändern, widerrufen.

stramudài , vrb Definitzione cambiare su bestimentu chi si portat bestiu Sinònimos e contràrios atramudai, cambiai, mudai, tramudai Frases bandu a mi stramudai, ca seu totu isciustu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu changer de vêtement Ingresu to change one's dress Ispagnolu cambiarse, mudarse Italianu cambiare vestito Tedescu sich umziehen.

tràmmudu , nm: tràmunu Definitzione bestimentu càmbiu, límpiu Sinònimos e contràrios mudadura, mudóngiu, tramudu Frases dàemi su tràmunu ca sa bestimenta chi zuto in dossu est bruta! ◊ Gantine est torradu de cuile pro si che leare su tràmmudu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vêtements propres, changer le linge Ingresu change of clothes Ispagnolu ropa limpia para cambiarse Italianu vestiti di ricàmbio Tedescu Kleider zum Wechseln.

tramudài , vrb: atramudai, tramudare, tramulare, tramunare, tramurai Definitzione cambiare, mescamente bestimentu, logu, cunditziones; fintzes traduire o furriare un'iscritura de una limba a s'àtera Sinònimos e contràrios cambiai, mudaciare, mudai, stramudai, tramuxulare Frases bi at cosas chi tràmunant in fele sos chervedhos ◊ si passas in logu chi potzas arrui, su mellus chi fatzas tramura caminu! (D.Bernardini)◊ cussos butios de suore si sunt tramulados in prellas ◊ po chi apas su pilu cambiau tramudai no podis sa natura ◊ su sole bellu si tràmunat in chimera ◊ sos pastores tramudant a sartu cajente a iverrare ◊ po Santu Zuanni cadhos e cadheris, tramudaos a festa, current a inghíriu de sa crésia 2. su pastore setziat s'ebba e faliat a bidha a si tramunare ◊ mi tràmuno ca esso a foraidha Ètimu ltn. tra(n)smutare Tradutziones Frantzesu changer, déménager Ingresu to change, to move Ispagnolu mudar, cambiar, mudarse Italianu mutare, cambiare, traslocare Tedescu ändern, versetzen.

tramudónzu , nm: tramunonzu Definitzione su tramudare Sinònimos e contràrios cambiamentu, istramúxulu, tramuda Frases isse viet sa morte coment'e unu tramudonzu, unu ghironzu a bidha ◊ sas arvuritas si bogant dai su sulcu cun d-una chérvia manna de terra arrampiada a sas raighinas pro no lis nòghere su tramunonzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu changement Ingresu change Ispagnolu mutación Italianu mutaménto, cambiaménto, mutazióne Tedescu Veränderung, Wechsel.

tramúdu, tràmudu , nm: tramuru, tràmutu Definitzione bestimentu càmbiu, límpiu; fintzes cambiamentu de logu Sinònimos e contràrios muda, mudadura, mudóngiu / tràmmudu / tramuda Frases mi apo bestidu su tràmudu chi mi at ammanitzadu mamma Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vêtements propres, changer le linge Ingresu change of clothes Ispagnolu el mudarse de ropa Italianu càmbio della biancherìa, dei vestiti Tedescu Wäsche zum Wechseln.

«« Torra a chircare