Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbaticàda , nf: abbatigada Definitzione su abbatigare, su incracare fortzandho de pitzu / dare una a. Sinònimos e contràrios abbatzicadura, arrecracada, cracaxada, incarcada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pression Ingresu pressure, crush Ispagnolu presión Italianu pressióne, pigiata Tedescu Druck, Drücken.

abbugnài , vrb: abbungiai, abbunzai, bugnai Definitzione fàere giúmburos, pistaduras a una cosa, a unu trastu, prènnere de giúmburos, de nodos, de pistaduras, nau fintzes de frutuàriu Sinònimos e contràrios abburrutonare, aggatare, agiumbare, ammacigai, aporcai 1, atzumbarare, atzumbighedhare, atzumbonare, catulare, pistae, tofedhare Frases su pipiu est arrutu e si est abbungiau a conca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cabosser Ingresu to dent, to crush Ispagnolu abollar Italianu ammaccare Tedescu verbeulen.

acatàre 2 , vrb: catare* Definitzione fàere a una cata, ladu, ciatu, coment’e candho a una cosa dhi calat unu pesu mannu apitzu Sinònimos e contràrios abbullonare, aggatare, cerfai, ischerfare, ischitzare, istercare Tradutziones Frantzesu écraser Ingresu to crush Ispagnolu aplastar Italianu schiacciare Tedescu quetschen.

ammacigài , vrb: ammaciucari, ammaciugai, maciugai* Definitzione pistare unu pagu, fàere a giúmburu, fàere pistadura Sinònimos e contràrios abbugnai, abburrutonare, aggatare, atzumbarare, atzumbonare Frases portamu is palas totu ammacigadas fortzendi paris, sentza de podi artziai (Maxia L.)◊ dh'iat donau una punta de pei a sa serra de sa camba e iat iscramiau frighendusí su tretu chi dh'iat ammaciugau ◊ soe benniu po ti ammaciucari Tradutziones Frantzesu écraser, battre Ingresu to bruise, to crush Ispagnolu abollar, aplastar Italianu acciaccare, pestare Tedescu treten auf.

iscarchiàre, iscarchinàre , vrb: iscarcinae, scarcinai Definitzione catzigare, cracare cun is peis po pistare sa cosa; fintzes istribitare, acropare is peis a terra lestros po protesta, fàere su rebbellu Sinònimos e contràrios acacigai, acarcangiai, iscarchedhare Frases at cumintzatu a iscarchiare fachenne un'ispétzia de ballu supra de su sacu de s'àchina in su lacu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouler, appuyer Ingresu to crush Ispagnolu pisar Italianu pigiare, gualcare Tedescu pressen, walken.

ischelviàre , vrb: ischervare, ischerviare, iscrebare, iscrevare Definitzione istrecare is leas de terra, segare is crevas, is bàrdulas, comente si faet trebballandho a marra aifatu de s'aradore in s'aríngiu (o a iscatadorza) Sinònimos e contràrios gherbare, illeurare, illocinare, irbardulare, launai, sleorai Frases redorchiant su terrinu arvatadu e a marrinfatu l'ischerviaiant 2. un'ispiga si l'at iscreviada in sa manu a bídere si su ranu fit maduru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu écraser les mottes Ingresu to crush clods Ispagnolu roturar Italianu rómpere le zòlle Tedescu umgraben.

ischitzàre , vrb Definitzione crepare, fàere a una cata, istrecare mescamente cun pesu mannu in pitzu; bínchere o isfrutare s'àteru de mala manera, de no si ndhe pòdere prus istrantagiare; foedhandho cun tzacu, est foedhu furriau de ischire (sigomente tenent is primos sonos oguales, ischi)/ i. una fruschedha = afíerela a manera de ndhe fàghere essire sa martza Sinònimos e contràrios abbullonare, acatare 2, aggatare, cerfai, ischerfare, istercare / acacigai, tilpiare Frases si che li daes a suta t'ischitzat che rana, cun totu cussu pesu! ◊ sa mola ischitzat s'olia in su radu, maghinendhe ◊ su prejoneri che passaiat su tempus ischitzendhe tíntula e legendhe totu su chi li ruiat in manos 2. su piús chi los arrennegat est su d'èssere ischitzados in sa povertade issoro dai graves e odiosos afoghizos 3. - Cantu at a durare, ocannu, sa festa? - Issos l'ischitzant: a nois no nos narant nudha! Ètimu itl.l skisá Tradutziones Frantzesu écraser Ingresu to crush Ispagnolu aplastar Italianu schiacciare Tedescu quetschen.

pistàe , vrb: pistai, pistare, pistari Definitzione nau de cosa (mescamente tostada o àrrida), fàere a orrughedhos minudos, a farinos, o segundhu fintzes a pasta, istrecare acropandho cun calecuna cosa o aina tostada: nau de cosa chi no segat, ammodhigare a cropos, a istrecadura, ponendho pesu in pitzu o poderandhodha a istrintu meda; lassare singiale de cropu (e fintzes atumbare a cropu a logu tostau); giare surra, atripare meda, pigare a cropos a meda (fintzes iscúdere a una mata po ndhe fàere orrúere su frutu, es. landhe, olia, nughe); pigare o giare cadha, múngia / pps. pistadu, pistu Sinònimos e contràrios cerfai, ischitzare, pistatzare / abbugnai, atzumbarare / magiare, surrai / batacollare, matanare Maneras de nàrrere csn: pistai a fini, a grussu; pistare a unu chei s'azu, che tilipirche, chei su nie = surraidhu meda; pistai àcua = pistare a modhe, fàghere cosas in debbadas; pistàresi sa limba = (puru) faedhare in debbadas; dare pedra ’e pistare a unu = pònnereli dificurtades meda (mescamente andhèndheli in contràriu); pistai is pabaristas = istare abberindhe e serrendhe sas pibiristas a meda, pistincai Frases pístadi sa limba, pro nàrrere machines! ◊ si pistat su sale russu pro lu fàghere fine ◊ no ti che seas subra de sas pumatas ca si pistant! ◊ chie lu at pistu custu labiolu, chi est totu a marcos?! ◊ su ferreri pistat su ferru in s'ancódina ◊ sa figu posta a càtigu si est totu pista in s'isterzu ◊ mi apo pistu unu pódhighe corpendhe a martedhu ◊ ndh'est rutu dae cadhu e at pistu sa conca a una pedra (P.Pillonca) 2. si no mi l'agabbas, oe ti pisto! ◊ ti pisto chi ti apo a fàghere modhe che tamata! 3. Gonàriu at isprimitziau a si pistai ◊ debbadas ti pistas: cusse no ti cheret ◊ chissaghi cantu as pistau in sa vida!…◊ in cussu logu est totu unu pistai: est fortunau chini ndi torrat sanu! ◊ ses tota vida pista pista! Ètimu ltn. pistare Tradutziones Frantzesu piler, écraser, se donner du mal Ingresu to crush, to do one's best Ispagnolu machacar, afanarse Italianu pestare, arrabattarsi Tedescu zerstoßen, stoßen, schlagen, sich bemühen, sich anstrengen.

pistatzàre , vrb: apistuzare, pistazare, pistutzare Definitzione is matessi significaos de pistare cun is prus s'idea de meda, a sa sighia Sinònimos e contràrios cerfai, iggragnare, ischerfiare, ischitzare, pistae, pistorjare / abbugnai, atzumbarare / magiare, surrai / batacollare, matanare Maneras de nàrrere csn: ómine pistatzadu = istracu e cossumidu, pistu de triballu; vida pistatzada = tropu trabballosa, sacrificada Frases mancari eo a solu e bois tantos, bos pistatzo sa conca a totugantos! ◊ totu sa die apo pistatzadu e sento sa fadiga ◊ sas àmbrias rúgias de sa cambigana si pistatzant e si frigant che una pumada in sa parte malaidosa (N.Pianu)◊ pustis de tantu pistatzare in sa vida, totugantos recuimus a campusantu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu piler, écraser Ingresu to crush, to grind Ispagnolu machacar, moler Italianu pestare, triturare Tedescu zerstoßen, zerkleinern.

prenciài , vrb: prensai, prensare, prentzai, prentzare Definitzione incracare a prentza Sinònimos e contràrios imprentzai, supressare Frases sa benàcia depit èssi prenciara po ndi bogai totu su binu ◊ teniat sa prensa e binzateris meda che leaiant sa binata pro la prensare Ètimu spn. prensar Tradutziones Frantzesu presser, pressurer, comprimer Ingresu to squeeze, to crush Ispagnolu prensar Italianu torchiare, comprìmere, pressare, pigiare Tedescu pressen.

spamparinài , vrb: spimpirinai Definitzione fàere a pimpirinas, a farinos Sinònimos e contràrios apimpirinai, irfarfaruzare, ispimpirallai, scirfinai, sciscirinai, spimpiridai Frases su pani arridau si spamparinat totu ◊ s'at a spimpirinai cument'e frégula cussu muru artziau cun ludu e bregúngia! ◊ is centu cincidhas de ferru bolant spimpirinadas candu su ferreri iscudit sa masseta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu broyer Ingresu to crush Ispagnolu triturar, machacar Italianu frantumare Tedescu zertrümmern.

strecàe, strecài , vrb: istercare* Definitzione incracare a forte o cun pesu tropu, pistare sa cosa a manera de dha crepare e alladiare / strecai fàuas = contare o istare contandho fàulas Sinònimos e contràrios aggatare, cerfai, ischerfare, ischitzare, istrechedhai 2. si dha strecais una fàua, is carabbineris!…◊ ma bai, toca, ita mi strecas?! Tradutziones Frantzesu écraser Ingresu to crush, to press Ispagnolu aplastar Italianu schiacciare Tedescu quetschen.

tzacoràre , vrb: atzacorare Definitzione pigare o tènnere tzacoradura, èssere malaidóngiu, ingòllere calecuna maladia Sinònimos e contràrios ammagangiai, magunire, tacare, tunconire Frases su fritu s'intendhet intro de carre punghicosu che fritza, tzacorandhe intas su sàmbene 2. est tzacorau a prummones ◊ fintzas in crésia pessabat a cussu budhone tzacorau (S.Spiggia) Tradutziones Frantzesu abattre Ingresu to crush Ispagnolu abollar, magullarse, debilitarse Italianu acciaccare Tedescu schwächen.