Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arroinàre , vrb: arrovinai, arruinai, arruinare, orroghinare, roghinare* Definitzione fàere dannu a una cosa, a unu, de mala manera, de no ndh’èssere prus bonu Sinònimos e contràrios abbutinare, azinare, derrocai, derrúere, dissantarare, ifasciare, iscempiai, isciarrocai, isciusciai, istrassare, istrossare | ctr. agiudai Frases tilipirche maltzosu e matiggrogu, tue arroinas dogni cristianu! (P.Masia)◊ a unu massaju, si che li furant sos boes est a l'arruinare Tradutziones Frantzesu ruiner, abîmer Ingresu to ruin Ispagnolu arruinar Italianu rovinare Tedescu beschädigen.

arruinàbi , nm: arruinali Definitzione su chi abbarrat de iscónciu, orrutu a terra, de òperas fatas in àteros tempos (es. nuraghe idorrutu) e fintzes muntones de pedra arregorta in is terras trebballadas; genia de terramíngiu bonu Sinònimos e contràrios masentziali, sciarrocu Frases in is arruinalis si agatat téula de sa chi umperànt a is tempus de Roma ◊ in s’arruinabi dhui at un'ischisórgiu 2. candu is muridinus funt medas acanta de pari si narat arruinabedhu, arruinaxu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ruines Ingresu ruin Ispagnolu ruina Italianu rùdere Tedescu Überreste (pl.)

arruínu , nm: orroghina, roghina* Definitzione dannu mannu, meda Sinònimos e contràrios desacatu, isciàsciu Frases sa campagna est tota un'arruinu: àlvures istratzadas, trigos chi parent apeigados Tradutziones Frantzesu ruine Ingresu ruin Ispagnolu ruina Italianu rovina Tedescu Verderben.

azinàre , vrb Definitzione su si fàere a befa imbrutandhosi Sinònimos e contràrios afrogongiai, agigotare, arrogai, atzimare, fragassare, inchirrire Frases ch'est rutu in su ludu: za s'est azinadu! Tradutziones Frantzesu ruiner, barbouiller Ingresu to ruin, to soil Ispagnolu arruinar, ensuciar Italianu rovinare, imbrattare Tedescu ruinieren, beschmieren.

derrúere, derrúghere , vrb: derrúiri, dirrúere, dirrúghere Definitzione su si lassare andhare de male in peus, chentza si tènnere contu; batire o lassare andhare una cosa, unu logu o a unu de male in peus, fàere andhare male, fintzes isconciare Sinònimos e contràrios arroinare, atzimare, derrocai, dirruire, dissantarare, ifasciare, irderrúere, iscalabrare, isciarrocai, isciusciai, ispèldere, istrossare Frases sa pitzoca est derrughèndhesi de su totu chi no fachet a la bíere! ◊ sa domo chi no b'istat neune si che derruet ◊ mortu su mere, s'ortu si ch'est derrutu, irbandhonadu ◊ màniga ca sinono ti derrues peus cun custas meighinas! 2. cussa cosa derrughet sa pessone piús sana ◊ custos canes arestes nos sunt dirruinne ◊ dirruo sos camasinos chi apo e ndhe fràigo piús mannos Ètimu ltn. deruere Tradutziones Frantzesu tomber en ruine, ruiner Ingresu to ruin Ispagnolu arruinarse, arruinar, derrumbarse Italianu andare o mandare in rovina, dissestare Tedescu verfallen, ruinieren.

derrúta , nf: dirruta Definitzione s'efetu de su derrúere Sinònimos e contràrios arruinu, desacatu, sderrocu, sderrota, sderruimentu | ctr. benefíssiu, mezoru Frases pariat zente nóbbile, ma unu pagu coment'e in derruta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ruine Ingresu ruin Ispagnolu ruina Italianu rovina Tedescu Ruin.

dissàntara , nf, nm: dissàntaru Definitzione su bogare de pare sa cosa Sinònimos e contràrios arruinu, derruta, desacatu, destrossa, gastu 1, iscunsertu, istrópiu, sderrocu, sderrota, sderruimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dégât, ruine Ingresu damage, ruin Ispagnolu daño, ruina Italianu guasto, rovina Tedescu Verfall.

guastài, guastàre , vrb Definitzione fàere guastu, iscónciu o dannu a calecuna cosa; pudrigare, nau de cosas de papare / pps. guastadu, guastau, guastu Sinònimos e contràrios addagnai, bastare 1, irguastae, iscunsertare, pèldere / ammagagnare | ctr. arragnare, aconciai Frases no est totu curpa de is fogus si sa campagna s'est guastendi ◊ amus guastu sa màchina a fortza de li pònnere bàrrios a tropu ◊ no la ponzas a segare cosa tosta, sa fórtighe, ca la guastas! ◊ sas arburedhas las at totu guastas su bentu ◊ custas lampadinas, po comenti funt postas, bastat chi si ndi guastit una e non si alluint mancu is àteras 2. cussu mànigu si est guastu, lassadu fora de su frigoríferu ◊ sa cosa cota puru cheret menzus posta in friscu, ca sinono si guastat Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu gâter, abîmer Ingresu to ruin, to spoil Ispagnolu estropear Italianu guastare, danneggiare, rovinare, avariare Tedescu beschädigen, verderben.

ispérdidu , pps, agt: ispérdiu, spérdiu Definitzione de ispèrdere; chi no si agatat prus; a logos, guastu, malu, totu andhau male, abbandhonau Sinònimos e contràrios ispéirtu, isperevunniu Frases su logu irbandhonadu, chentza bi colare prus neune a bi triballare, si ch'est ispérdidu 2. assimbillat a una bidha ispérdia 3. cussu casu non fut ispérdiu, ansis fut peri bonu! (G.C.Mameli) Tradutziones Frantzesu disparu, ruiné Ingresu lost, destroyed, gone to ruin Ispagnolu desaparecido, destruido, estar echo una ruina Italianu scomparso, distrutto, andato in rovina, desolato Tedescu verschwunden, zerstört, verfallen.

istrassàre , vrb: istrassiare Definitzione batire a malu puntu, de su dannu meda, orruinare Sinònimos e contràrios arroinare Frases ahi, Sardigna, comente ses tue, dae cantos canes ses istrassiada! Tradutziones Frantzesu ruiner Ingresu to ruin Ispagnolu arruinar Italianu mandare in rovina Tedescu Zugrunde richten.

perdisciòne , nf: perdissione, perditzione, perditzioni Definitzione su pèrdere, su perdimentare, su andhare male de sa cosa / èssere a p. = (nau de ccn.) macu deretu, chi no faet a ndhe fàere supa Sinònimos e contràrios disperdíssiu, isperdíciu 2. est a perdissione cussa cosa: no ndhe lucuramus nudha! Tradutziones Frantzesu perdition Ingresu ruin Ispagnolu perdición, desperdicio Italianu perdizióne Tedescu Verderben.

roghína , nf, nm: arruinu, roina, rughina, ruina, ruinu Definitzione dannu mannu, meda; ruinu si narat fintzes po ruinzu, orruina Sinònimos e contràrios bisorruta, desacatu, iscalabru, isciàsciu Frases si unu contr'a s'àteru si parat, de domo sa ruina si preparat ◊ in s'istiu sa Sardigna est un'inferru de focos, de roghina, de morte ◊ cussu est sa rughina de sa domo! ◊ est diventada piena de dogni ruinu, custa pàtria mischina ◊ si bi mancat su trigu, ozu e casu finas pro nois est una ruina! (Màsala) Sambenados e Provèrbios smb: Ruina, Ruinas Ètimu ltn. ruina Tradutziones Frantzesu ruine Ingresu collapse, ruin Ispagnolu ruina Italianu rovina Tedescu Ruin.

roghinàre , vrb: arroinare, orroghinare, rughinare, ruinai, ruinare Definitzione fàere dannu a una cosa, a unu, de mala manera, de no ndh'èssere prus bonu, de no ndhe pòdere bàlere o serbire prus prus Sinònimos e contràrios abbutinare, derrocai, derrúere, iscalabrare, iscempiai, ispèldere, istrossare | ctr. agiudai Frases mi l'as rughinada tue: si no l'aias lassada andhare cada die a dommo issoro, sa conca no l'aiat pérdia chin cussu preducosu! ◊ cussa morte at rughinau sa famíllia Ètimu ltn. ruinare Tradutziones Frantzesu ruiner Ingresu to ruin Ispagnolu arruinar Italianu rovinare Tedescu beschädigen, ruinieren.

sciàsciu , nm: [scià-sciu] Definitzione su sciasciai, su distrúere totu Sinònimos e contràrios arruinu, desacatu Frases eis biu totu su sciàsciu chi ant fatu is Tedescus in custa guerra? ◊ eus a intendi su sciàsciu: sàbudu dhus depint interrogai in tribbunali ◊ it'est su sciàsciu chi as fatu andendi a su buju a cicai cosa? ◊ agabbadha, deghinou sutzedit caincunu sciàsciu mannu! ◊ candu at a sutzedi totu su sciàsciu de sa fini de su mundu? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu destruction Ingresu ruin Ispagnolu destrucción, ruina Italianu distruzióne, rovina Tedescu Zerstörung, Zerfall.

sderrócu , nm: irdorrocu*, sdorrocu Definitzione su ndhe orrúere o betare calecuna cosa, meda, a cropu coment'e isconciandho e distruendho totu; s'efetu de su sdorrocai, sa moida manna, su tzàcurru o fragassu chi faet Sinònimos e contràrios arruinu, derruta, desacatu, sderrota, sderruimentu / isciarrocu, mamudinu, sciumbullu, sculumerdu, stragambullu, torrocaxa, torrocu Frases apu inténdiu su sdorrocu de comenti est arrutu in s'aposentu de letu: at móviu fintzas su letu e si at fatu un frincu in conca! Tradutziones Frantzesu écroulement, grondement Ingresu ruin, rumble Ispagnolu derribo, fragor Italianu rovina, boato Tedescu Einsturz, Getöse.