acabbanài, acabbanàre , vrb rfl: aggabbanare Definitzione pònnere o bestire su cabbanu Sinònimos e contràrios acaparronare, acavanai, acucullai, incaparonare, incapotai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu envelopper dans un manteau Ingresu to wrap up in a coat (s.o.) Ispagnolu poner el abrigo Italianu incappottare Tedescu einen Mantel anziehen.

achintàre , vrb: chintare Definitzione pigare a unu cun is bratzos betaos a su chintzu, acapiare a su chintzu, inghiriare coment’e carragiandho; acapiare bestimentu in chintzu Sinònimos e contràrios achintorzare, achintzulare, chígnere, inchintare Frases su sole in fogu achintat sas marinas a s'interighinada, atesu atesu ◊ limbas rujas achintant sas aeras e su sole est unu chísciu de fogu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ceindre, enrouler Ingresu to fasten round, to wrap (up) Ispagnolu ceñir, envolver Italianu cìngere, avvòlgere Tedescu umfassen, umgürten.

ammantài, ammantàre , vrb Definitzione ammontare cun manta (nau de letu), cun bestimentu, cun àteru (nau de sa persona); si narat fintzes de s'aera chi si carràgiat de nues e de su nie candho est niandho e ponendho pígiu / a. unu mutu = fàere is versos de coberimentu Sinònimos e contràrios acaparronare, acapotare, acarragiai, acugudhare, acuguzare, cumpannare, imburrussai, imbusciae, incapotai / ammantedhai | ctr. iscucuzare / isclarire, ispalaciae Frases pro dh'ammantare no portant pannos ◊ si at ammantau is genugus cun sa camisa ◊ is feminedhas tocat a dhas avesai de piticas a si ammantai ◊ pro si ammantare cheret unu pizu de fressada ◊ custa petza coenno si ammantat cun agedu o cun binu 2. is nuis ammantant su celu ◊ su coru est comenti a sa dí: iscurigau e tristu candu si ammantat su soli! ◊ sa pira fit ammantada de frutu ◊ fit frochendhe meda e in pagos minutos at ammantadu su logu ◊ de cantu at própiu meda at ammantau s'istrada de àcua ◊ ammanta su focu! 3. chena conca non faet a cantare mancu unu mutu, ma chena pes non si podet ammantare su mutu etotu!(P.La Croce) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couvrir, s'envelopper Ingresu to cover, to wrap oneself Ispagnolu cubrir, cubrirse Italianu coprire, coprirsi Tedescu bedecken, sich bedecken.

imbusciàe, imbusciài , vrb: (im-bu-scia-i) imbusciare 1 imbusciari, imbuscinai, imbuscinare, imbuscinari, imbussai, immussare Definitzione ammontare coment’e a imbodhigadura, betare ammontu, pònnere bestimentu, imbàtere in mesu de calecuna cosa (o fintzes de chistione) chi che carràgiat totu; nau de muros, ischedrare, pònnere unu pígiu de impastu po dhu finire / imbusciare su letu = pònnere su tretu pendhindhe de sa cuguzura in sos duos costazos suta de sa tramata Sinònimos e contràrios acarragiai, acuguzare, ammantai, bestire, carragiai, imbudhiai, imburrussai / arrabbussai, intunigare, irrustigare | ctr. irbusciai Frases at imbusciau su pipiu in s'isciallu ◊ candu si fait su pani, tocat a dhu imbussai po no s'infridai e axedai ◊ sunt colados a cadhu totu bene imbusciados ◊ imbussadí sa cara e dormi! ◊ seu intrada po t'imbussai in su letu ◊ ant agatau su pipiu in su lacu, postu in sa palla e imbuscinau in su sacu ◊ sa terra oi est imbussada de veturas bècias, de gommas e motoris! 2. assumancus in s'ierru candu est frius si podeus imbussai 3. is undas, currendusí apari e pinnichendusí a cuadhus mannus, ci dhu imbussànt in mesu coment'e unu fustigu ◊ ci at imbussau sa conca in s'àcua e isparéssiu est 4. nci dh'ant imbuscinau in sa política e in is partidus, a issu puru (B.Lobina) ◊ portàt totu sa carena imbuscinada in mesu a su ludu e a sa lurtzina Ètimu spn. embozar Tradutziones Frantzesu s'envelopper Ingresu to wrap oneself Ispagnolu envolverse Italianu avvòlgersi, coprirsi Tedescu sich einhüllen.

trochigiàre , vrb: atrochillai, trochillai, troghillai, trochizare, troghizare Definitzione imbodhigare a istrintu a inghíriu, a lómboru, coment'e a acapiadura; su si mòvere coment'e a atrotigadura, a iscutuladas; atrotigare, furriare sa cosa o sa chistione Sinònimos e contràrios atrogai, trabojare, trebedhai, trogai, tronnire / folfigiare, fortzicare, profizare / ischirchinare, iscoitai | ctr. stroghillai Frases iap'èssi bófiu trochillai su trinciau cun is didus ◊ dhoi fiat unu coloru troghillau cun d-una píbera ◊ unu caboru si fiat troghillau a sa funi de sa cracida ◊ lompint a unu logu totu tupas de linna manna cun arrampus de orrú chi si troghillant in is cambas de su cuadhu ◊ fiat trochillendisí su concajoni ◊ portant s'arrosàriu trochillau in su brutzu 2. a cussa meurra dhi trochígio sa mola de su tzugu! ◊ ma chie ti cheret, a tie, archili trochizau?! ◊ sa trama est totu trochizada ◊ portat is cambas trochilladas: custu fillu est totu trochillau 3. si est sentia de scendiai e fiat trochillendisí ◊ si trochillat coment'e un'anguidha 4. no mi troghizes sas allegas! Tradutziones Frantzesu envelopper Ingresu to wrap up, to twist Ispagnolu marañar Italianu avviluppare, attorcigliare Tedescu Knoten.

trogài , vrb: atrogai, trogare Definitzione acapiare, mescamente imbodhigare una cosa a tantas bortas a inghíriu de un'àtera, fintzes in dossu, a un'arremu o àteru; in cobertantza, nàrrere o cuncordare trogas, imbodhigos, trampas / su pannixedhu o muncadori de trogai = mucadore de conca de acapiare in gatzile, a parte de apalas Sinònimos e contràrios prèndhere, imboligare, imbusciae / pinnicai / acordiolai, atrotixai, folfigiare, fortzicare, imbogiare, trobillai / ingannai, trampai | ctr. irboligare, isòlbere, strogai Frases dhis pariat chi fiat bèni trogau in d-una madassa mali cumbinada ◊ a su mortu dhi trogant is manus cun s'arrosàriu ◊ ndi est arrutu de cuadhu e, comenti portàt sa funi trogada, su cuadhu dh'at pigau a tragu ◊ tot'is duus si dh'iant trogada a su didu ◊ custu fiuverru est totu trogau 2. a su mortu dh'iant trogau in d-unu lantzoru ◊ su chi aciapat ingollit po si trogai is peis ◊ seus trogandusí sa conca primu de si dha segai! ◊ po su frius mi apu trogau cuss'arrogu de arrobba in su ciugu ◊ su mengianu ndi carastis coitendi de su letu, no abarrastis trogamí troga! 3. lah, chi po macu siast, chi mi trogu is gunnedhas gei dha bis sa festa!…◊ pigat una funi bèni trogada e iscudit in tot'is furrungonis 4. chini est chi dh'at trogada sa morti de cussus? ◊ dhi parit bellu chi a una pòbera tiàula mi dhi troghit una fàula po si papai is caboniscus? (L.Matta) Ètimu ltn. *torc(u)lare Tradutziones Frantzesu enrouler, rouler, envelopper, entortiller Ingresu to wrap (up) Ispagnolu envolver Italianu avvòlgere, attorcigliare Tedescu aufwickeln.

«« Torra a chircare