abbaúnzu , nm: abbunzu Definitzione
cosa fata male, improdhu, cosa chi faet disonore
Sinònimos e contràrios
peca 1,
scioncu
/
abbunzadura,
aciorodhu,
coredhu,
impaputzu,
impiastru,
inciapudhu,
indróvigu,
irraminzu,
massipu,
mistréllia
2.
s'abbaunzu de un'àteru no si lu garrigaiat unu giòvanu de sa bidha ◊ su furisteri o malevadadu chi si garrigaiat s'abbaunzu passaiat de cobertore, corrudu e giutu a befe
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
scandale,
saleté
Ingresu
indecent,
indecency
Ispagnolu
vergüenza,
grosería
Italianu
scóncio,
sconcézza,
porcherìa
Tedescu
Pfuscherei,
Anstößigkeit,
Schweinerei.
bergúgna , nf: bergúngia,
berigúngia,
bilgonza,
birgontza,
birgonza,
birigonza,
bregugna,
bregúngia,
bregunza,
brigòngia,
brigonza,
brigúngia,
brigunza,
frigonza,
irigonza,
vilgonza Definitzione
genia de sentidu chi si provat mescamente ananti de àtere candho si faet (o si timet de fàere) figura lègia o fintzes solu ca si dhue tenet pagu cunfidàntzia o ca no si tenet atza: est una genia de duritu; css. cosa de ndhe dèpere àere bregúngia; su ndhe pàrrere male de una cosa, de unu fàere, cunsiderau segundhu una cusciéntzia límpia e dilicada; figura lègia chi si faet o chi si faet fàere a un'àteru
Sinònimos e contràrios
befa,
belea,
rigonza
/
abbàtida,
abbómbinu
| ctr.
àcia
Maneras de nàrrere
csn:
àere, tènnere, sentire birgonza b., rúere, bènniri in b.; fàgheresi a birgonza = imbrutaisí meda, istrupiaisí; torrai bregúngia a unu = tènnere birgonza de unu; fai bregúngias a unu = fàgherelu a birgonza, fàgherelu essire in birgonza (es. iscandhulizindhe, brighendhe in dainanti de zente e gai); fàgheresi birgonza de ccn. = rieresindhe a birgonza, a befe; pònniri a ccn. in sa perda de sa bregúngia = bogare in birgonza, fàghereli birgonzas
Frases
si est abberu chi times sa birgonza no essis mancu dae domo tua! (Còntene)◊ cussu no sentit birgonza peruna! ◊ birgonza est distrúere sa bellesa de sa Terra ◊ tènendhe birgonza a nàrrere machines gai! ◊ solu a lu nàrrere, cussu, est bregunza! ◊ sa bregúngia si depet tènnere po cosas male fatas o fatas po su male!
2.
a cussu bogaminci, lah, filla mia, ca ti fatzu bregúngias! ◊ maca, no ti ndhe faghes mancu sa birgonza de faedhare gai?! ◊ lebit ca mi fait essí in bregúngia! ◊ cussu imbriagoni de maridu miu mi at postu in sa perda de sa bregúngia!
3.
chie ti at a bídere bestidu gai za si ndhe at a fàghere de birgonza!…
Sambenados e Provèrbios
prb:
mélgius dolu in coru chi no bregúngia in cara
Ètimu
itl.
virgogna
Tradutziones
Frantzesu
honte,
gêne
Ingresu
shame,
decency,
shyness
Ispagnolu
vergüenza
Italianu
vergógna,
pudóre,
timidézza
Tedescu
Scham,
Scheu.
deléu , nm Definitzione
cosa de ndhe dèpere àere bregúngia / fàgheresi deleu = èssiri o essiri in brigúngia, o fintzas brutus
Sinònimos e contràrios
abbómbinu,
allera,
arréula,
atrecu,
befa,
bisera,
ciacota,
cionfra,
dellezu,
dríngula,
iscàranu,
iséria,
mofa,
siera
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
honte
Ingresu
shame
Ispagnolu
deshonra,
vergüenza
Italianu
vergógna,
ónta
Tedescu
Schande.
duténtzia , nf Sinònimos e contràrios
duritu,
dutantza
Frases
bis ca tenit duténtzia, sciadau!
Ètimu
itl.
dottanza
Tradutziones
Frantzesu
timidité,
honte
Ingresu
subjection,
shame
Ispagnolu
subjeción,
vergüenza
Italianu
soggezióne,
vergógna
Tedescu
Scheu,
Schüchternheit.
iscàranu , nm: iscàrenu,
scarnu Definitzione
una bregúngia, una befa manna
Sinònimos e contràrios
allera,
arréula,
befa,
ciacota,
cionfra,
deleu,
dellezu,
gutipéria,
iséria,
mofa,
napile,
siera
Frases
cussu bestire est un'iscàranu
Ètimu
ctl.
escarn
Tradutziones
Frantzesu
honte,
affront,
injure
Ingresu
humiliation,
insult
Ispagnolu
vergüenza,
afrenta
Italianu
scòrno,
vitupèrio
Tedescu
Schimpf,
Beschimpfung.
iscónniu , nm: iscrónniu,
iscronnu Definitzione
genia de bregúngia manna, de befa chi si faet o chi unu faet a s'àteru; fintzes dannu, istrúpiu, iscónciu, difetu
Sinònimos e contràrios
bergugna,
cavanile,
discoronu,
innóriu,
iscàranu
/
dannu,
iscónciu,
peca 1
Frases
su vetzu non la tzelaiat de contare a totus su disàbiu meu a iscrónniu ◊ nche l'ant catzatu dae créjia pro ovitare un’iscrónniu ◊ si fint atzufatos, abbranchiatos, mossicratos e fatos a un’iscrónniu ◊ cussa sí chi est birgonza e mannu iscónniu!
2.
canno s'iscussertat su rellotzu l'iscropecat pro vídere comente est fatu s'iscónniu ◊ cust'anzone est bonu, chene iscrónniu perunu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
honte
Ingresu
ignominy
Ispagnolu
vergüenza
Italianu
scòrno
Tedescu
Schimpf.
napíle , nm Definitzione
pígiu de napa, ma nau pruschetotu in cobertantza po bregúngia manna, iscàranu, cosa chi annapat s'onore de unu
Sinònimos e contràrios
aggràviu,
bergugna,
cavanile,
desdoru,
gutipéria,
navra
/
cdh. napili
| ctr.
bàntidu,
unore
Frases
su mastru de ferru in mesu de ischintzidhas e napile colat sa bida ammasedandhe ferru ◊ bellu napile pítzigas a nois si pro sorte cun frútures anzenas ti che truvant in àbbidu a presone! (G.Raga)
2.
est istadu unu napile mannu a ti agatare in cussas cundisciones!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
horreur,
honte
Ingresu
shame
Ispagnolu
vergüenza,
oprobio
Italianu
obbròbrio,
scòrno
Tedescu
Scham,
Schande,
Schmach.