abbaúnzu , nm: abbunzu Definizione
cosa fata male, improdhu, cosa chi faet disonore
Sinonimi e contrari
peca 1,
scioncu
/
abbunzadura,
aciorodhu,
coredhu,
impaputzu,
impiastru,
inciapudhu,
indróvigu,
irraminzu,
massipu,
mistréllia
2.
s'abbaunzu de un'àteru no si lu garrigaiat unu giòvanu de sa bidha ◊ su furisteri o malevadadu chi si garrigaiat s'abbaunzu passaiat de cobertore, corrudu e giutu a befe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
scandale,
saleté
Inglese
indecent,
indecency
Spagnolo
vergüenza,
grosería
Italiano
scóncio,
sconcézza,
porcherìa
Tedesco
Pfuscherei,
Anstößigkeit,
Schweinerei.
bergúgna , nf: bergúngia,
berigúngia,
bilgonza,
birgontza,
birgonza,
birigonza,
bregugna,
bregúngia,
bregunza,
brigòngia,
brigonza,
brigúngia,
brigunza,
frigonza,
irigonza,
vilgonza Definizione
genia de sentidu chi si provat mescamente ananti de àtere candho si faet (o si timet de fàere) figura lègia o fintzes solu ca si dhue tenet pagu cunfidàntzia o ca no si tenet atza: est una genia de duritu; css. cosa de ndhe dèpere àere bregúngia; su ndhe pàrrere male de una cosa, de unu fàere, cunsiderau segundhu una cusciéntzia límpia e dilicada; figura lègia chi si faet o chi si faet fàere a un'àteru
Sinonimi e contrari
befa,
belea,
rigonza
/
abbàtida,
abbómbinu
| ctr.
àcia
Modi di dire
csn:
àere, tènnere, sentire birgonza b., rúere, bènniri in b.; fàgheresi a birgonza = imbrutaisí meda, istrupiaisí; torrai bregúngia a unu = tènnere birgonza de unu; fai bregúngias a unu = fàgherelu a birgonza, fàgherelu essire in birgonza (es. iscandhulizindhe, brighendhe in dainanti de zente e gai); fàgheresi birgonza de ccn. = rieresindhe a birgonza, a befe; pònniri a ccn. in sa perda de sa bregúngia = bogare in birgonza, fàghereli birgonzas
Frasi
si est abberu chi times sa birgonza no essis mancu dae domo tua! (Còntene)◊ cussu no sentit birgonza peruna! ◊ birgonza est distrúere sa bellesa de sa Terra ◊ tènendhe birgonza a nàrrere machines gai! ◊ solu a lu nàrrere, cussu, est bregunza! ◊ sa bregúngia si depet tènnere po cosas male fatas o fatas po su male!
2.
a cussu bogaminci, lah, filla mia, ca ti fatzu bregúngias! ◊ maca, no ti ndhe faghes mancu sa birgonza de faedhare gai?! ◊ lebit ca mi fait essí in bregúngia! ◊ cussu imbriagoni de maridu miu mi at postu in sa perda de sa bregúngia!
3.
chie ti at a bídere bestidu gai za si ndhe at a fàghere de birgonza!…
Cognomi e Proverbi
prb:
mélgius dolu in coru chi no bregúngia in cara
Etimo
itl.
virgogna
Traduzioni
Francese
honte,
gêne
Inglese
shame,
decency,
shyness
Spagnolo
vergüenza
Italiano
vergógna,
pudóre,
timidézza
Tedesco
Scham,
Scheu.
deléu , nm Definizione
cosa de ndhe dèpere àere bregúngia / fàgheresi deleu = èssiri o essiri in brigúngia, o fintzas brutus
Sinonimi e contrari
abbómbinu,
allera,
arréula,
atrecu,
befa,
bisera,
ciacota,
cionfra,
dellezu,
dríngula,
iscàranu,
iséria,
mofa,
siera
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
honte
Inglese
shame
Spagnolo
deshonra,
vergüenza
Italiano
vergógna,
ónta
Tedesco
Schande.
duténtzia , nf Sinonimi e contrari
duritu,
dutantza
Frasi
bis ca tenit duténtzia, sciadau!
Etimo
itl.
dottanza
Traduzioni
Francese
timidité,
honte
Inglese
subjection,
shame
Spagnolo
subjeción,
vergüenza
Italiano
soggezióne,
vergógna
Tedesco
Scheu,
Schüchternheit.
iscàranu , nm: iscàrenu,
scarnu Definizione
una bregúngia, una befa manna
Sinonimi e contrari
allera,
arréula,
befa,
ciacota,
cionfra,
deleu,
dellezu,
gutipéria,
iséria,
mofa,
napile,
siera
Frasi
cussu bestire est un'iscàranu
Etimo
ctl.
escarn
Traduzioni
Francese
honte,
affront,
injure
Inglese
humiliation,
insult
Spagnolo
vergüenza,
afrenta
Italiano
scòrno,
vitupèrio
Tedesco
Schimpf,
Beschimpfung.
iscónniu , nm: iscrónniu,
iscronnu Definizione
genia de bregúngia manna, de befa chi si faet o chi unu faet a s'àteru; fintzes dannu, istrúpiu, iscónciu, difetu
Sinonimi e contrari
bergugna,
cavanile,
discoronu,
innóriu,
iscàranu
/
dannu,
iscónciu,
peca 1
Frasi
su vetzu non la tzelaiat de contare a totus su disàbiu meu a iscrónniu ◊ nche l'ant catzatu dae créjia pro ovitare un’iscrónniu ◊ si fint atzufatos, abbranchiatos, mossicratos e fatos a un’iscrónniu ◊ cussa sí chi est birgonza e mannu iscónniu!
2.
canno s'iscussertat su rellotzu l'iscropecat pro vídere comente est fatu s'iscónniu ◊ cust'anzone est bonu, chene iscrónniu perunu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
honte
Inglese
ignominy
Spagnolo
vergüenza
Italiano
scòrno
Tedesco
Schimpf.
napíle , nm Definizione
pígiu de napa, ma nau pruschetotu in cobertantza po bregúngia manna, iscàranu, cosa chi annapat s'onore de unu
Sinonimi e contrari
aggràviu,
bergugna,
cavanile,
desdoru,
gutipéria,
navra
/
cdh. napili
| ctr.
bàntidu,
unore
Frasi
su mastru de ferru in mesu de ischintzidhas e napile colat sa bida ammasedandhe ferru ◊ bellu napile pítzigas a nois si pro sorte cun frútures anzenas ti che truvant in àbbidu a presone! (G.Raga)
2.
est istadu unu napile mannu a ti agatare in cussas cundisciones!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
horreur,
honte
Inglese
shame
Spagnolo
vergüenza,
oprobio
Italiano
obbròbrio,
scòrno
Tedesco
Scham,
Schande,
Schmach.