Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abriòne , nm Definitzione cosa areste meda Sinònimos e contràrios crabione Sambenados e Provèrbios smb: Abrioni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sauvage Ingresu big wild Ispagnolu salvaje Italianu selvaticóne Tedescu sehr wild.

acarítu , agt: acariu Definitzione nau de ccn., chi est o si ammostat carosu meda Sinònimos e contràrios afetzionosu, amoríbbile, carosu, istimosu | ctr. odiosu Frases teniat un'amicu acaritu mannu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu très affectueux Ingresu very tender Ispagnolu cariñoso Italianu mólto affettüóso Tedescu sehr zärtlich.

aciviméntu , nm: atzivimentu Definitzione su atzivire, sa resa, sa fortza de cundhire chi tenet una cosa chi, fintzes si est paga, bastat po meda; totu is trastos de una domo, mescamente cussos de s'isposa e fintzes is prendhas Sinònimos e contràrios atzivu 2. cussa fiat s'arrobba po s'acivimentu de is giòvanas isposas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu efficacité, haut rendement Ingresu efficacy, strong return Ispagnolu alto rendimiento, eficacia Italianu fòrte résa, fòrte rendiménto, efficàcia Tedescu sehr gute Leistung, Wirksamkeit.

aíra , avb, nf Definitzione a ira, a meda, cun fortza; fintzes airu, arrennegu cun calecunu Sinònimos e contràrios pragabunta, subercamenti Frases est proindhe air'aira ◊ l'istimat aira ◊ s'olia in terra bi est aira 2. lassa sas airas! ◊ s’aira de su Segnore si at a allúghere contra a vois e vos che tiat ispèrdere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu énormément, intensément Ingresu very much, intensely Ispagnolu muchísimo, intensamente Italianu moltìssimo, intensaménte Tedescu sehr viel, intensiv.

allutinédhu , agt Definitzione chi est allutau, allutu meda Sinònimos e contràrios arrascuitu, ispabillu, prontudu, sciscitu, spiscinetu | ctr. abbabballocadu, abbabbiocatu, abballalloadu Frases allutinedhu est!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu alerte Ingresu lively, very attentive Ispagnolu avispado, listo Italianu mólto attènto, vispo Tedescu sehr aufmerksam, lebhaft.

ammamizàre , vrb: ammammizare Definitzione nau de animales e de gente, andhare, acortzire a sa mama, cricare sa mama po amparu; istare o èssere atacaos meda a sa mama Sinònimos e contràrios ammammaritzare Frases cussos crabitos si sunt ammamizados Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se réfugier dans les bras de sa mère Ingresu to shelter by one's own mother Ispagnolu enmadrarse Italianu rifugiarsi prèsso la madre, èssere mólto attaccato alla madre Tedescu sehr an der Mutter hängen.

ammammaritzàdu , pps, agt Definitzione de ammammaritzare; nau de ccn., chi est tropu atacau a sa mama Sinònimos e contràrios cdh. ammammariciatu Tradutziones Frantzesu qui est dans les jupes de sa mère Ingresu mummy's boy Ispagnolu madrero Italianu mammóne Tedescu sehr an der Mutter hängend.

anticóriu , agt, nm, nf: antigória, antigóriu Definitzione chi est de is tempos passaos de meda, is tempos de s'istória passaos dae meda Sinònimos e contràrios anticu / antichidade Frases semper gai est istadu dae tempos anticórios ◊ iscurtaio su nàrrere antigóriu pro connòssere is logos de su logu 2. si bestint comenti fiant in s'antigória ◊ custa istatuedha fiat una raresa de antigória ◊ a torrare a s'anticóriu no si podet (L.Pusceddu) Ètimu spn. antigor Tradutziones Frantzesu très ancien, antiquité Ingresu ancientness Ispagnolu muy antiguo, antigüedades Italianu mólto antico, antichità Tedescu sehr alt, Altertum.

benemíndhe!, benemíndi! , iscl, avb: benimindi, beniminne Definitzione (fintzas b. de…) bene + mi + ndhe: foedhu po nàrrere chi una cosa a ccn. dhi est andhada bene meda, chi unu est cuntentu o si ndhe cuntentat o chi dhue at de si ndhe cuntentare, chi una cosa est bella de abberu, ma s'impreat fintzes cun idea de paragone e coment'e avb. in su sensu de meda, bene meda (a bortas cun ironia, po nàrrere chi àtera cosa est méngius) Sinònimos e contràrios ebbenemindhe Frases benemindi prexu! benemindi festa! ◊ benimindi s'arrori, su dannu, sa festa, ecc.◊ beniminne de cadhu: ti siat po salude! 2. in bidha s'istat bene: e benemindhe tzitade!… 3. s'arriu est calendi benemindi ◊ ti apu bistu iscriendi cosa e sudendidí benimindi (F.Carlini)◊ est pascendu a fura benimindi! (T.Dei) 4. s'istima de sa mama est menzus: e benemindhe amores de isposa!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qu'il est beau! Ingresu how fine! Ispagnolu qué bien Italianu che bèllo! Tedescu wie schön!, sehr gut!

benòne, benòni , avb Definitzione bene meda Tradutziones Frantzesu très bien Ingresu very well Ispagnolu muy bien, requetebien Italianu benóne, mólto bène Tedescu sehr gut.

beteròne , agt Definitzione chi est mannu meda, ispropositau de mannària: a diferéssia de bete, si acordat in númeru cun su númene (e si narat solu de cosa materiale) Sinònimos e contràrios abbetone, bete, betecale, debberone | ctr. minoredhu, minudu Frases sos boes sunt beterones animales Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu très gros Ingresu very big Ispagnolu muy grande Italianu mólto gròsso Tedescu sehr groß.

cadamàle , avb Definitzione cada + male: male a s'úrtimu puntu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu très mal Ingresu very bad Ispagnolu muy mal Italianu malìssimo Tedescu sehr schlecht.

carrafàle , agt, nf: cordofali, corrofale, garrofali Definitzione calidade de cheréssia barracochina, matuca meda Sinònimos e contràrios cdh. carrafali Maneras de nàrrere csn: fàula carrafale = manna meda; poeta carrafale = fentomadu, bonu Frases sa cariasa areste tenet tenaghe tundhu che a sa carrafale…◊ at collitu ménnula durche e cariasa corrofale 2. talentone, poete carrafale! (P.Casu) Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu cerise variété burlat, napoléon Ingresu kind of very big cherry Ispagnolu garrafal Italianu qualità di ciliègia mólto gròssa Tedescu sehr große Kirsche.

corrónciulu , nm: corrúntzulu Definitzione sa teghighedha modhe de sa fae seberada de pagu, corredha Sinònimos e contràrios basoledhu, corra, corriciolu, corrischedhu, faincione, porrixedhu / cdh. currónciulu Frases sa fae zughet corrúntzulu meda, paret seberendhe bene Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu féverole Ingresu very tender broad bean Ispagnolu haba muy tierno Italianu favétta mólto tènera Tedescu sehr weiche Ackerbohne.

crivinítu , nm Definitzione orrugu pitichedhedhu, finivini, de cosa, farinu Sinònimos e contràrios chilivrida Tradutziones Frantzesu débris, bribe Ingresu very small fragment Ispagnolu añicos Italianu frantumo minutissimo Tedescu sehr kleines Stück.

finedhédhu , agt Definitzione min. de fine, chi est finevine: nau de css. cosa (filu, linna, pruine, orrobba, o àteru) chi tenet sa prus pagu grussària chi si podet Sinònimos e contràrios finevine Tradutziones Frantzesu très fin Ingresu very thin Ispagnolu muy sutil Italianu finìssimo Tedescu sehr dünn.

forcionúru , agt Definitzione nau de ccn., chi est forte meda, chi giughet fortzas Sinònimos e contràrios folte, forsudu Tradutziones Frantzesu musclé Ingresu brawny Ispagnolu forzudo Italianu forzuto Tedescu sehr kräftig, sehr stark.

indilighídu , pps, agt Definitzione de indilighire; chi dolet, chi no faet a dhu tocare ca dolet / piae indilighida = chi dolet meda Sinònimos e contràrios dílicu / addoliadu, addolidu, addolimadu, addoloridu Tradutziones Frantzesu endolori Ingresu numbed, very sensitive Ispagnolu dolorido, muy sensible Italianu indolenzito, mólto sensìbile Tedescu eingeschlafen, sehr empfindlich.

irdurchirmentàdu , agt Definitzione chi est deasi druche chi de prus no faet, nau de cosas de papare Sinònimos e contràrios druchilmentadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu très doux, très sucré Ingresu very sweet Ispagnolu muy dulce Italianu dolcissimo Tedescu sehr süß

lebiedhédhu , agt Definitzione lébiu lébiu, chi tene pesu pagu pagu Tradutziones Frantzesu très léger Ingresu very light Ispagnolu muy ligero Italianu leggerìssimo Tedescu sehr leicht.