càlibbru , nm Definition
genia de aina millimetrada (intacas) cun d-unu cursore chi si movet cun bratzos parallelos a cussos de sa parte fissa po medire mescamente cosas tundhas (su diàmetru esternu, internu), cosas piticas, sa grussària: segundhu ite depet medire, su c. podet èssere fissu; apertura de un'arma de isparu
Synonyms e antonyms
calibbradore
Sentences
no bi at metro, càlibbru ne palmu chi si mesurat peruna persone! (Chighine)◊ a medire sa russària de su tundhinu bi cheret unu càlibbru
Scientific Terminology
ans
Translations
French
calibre
English
calibre
Spanish
calibre
Italian
càlibro
German
Kaliber.
calicàntu , nm Definition
genia de frore chi benit de s'América
Scientific Terminology
frs, Calycanthus floridus
Translations
French
calycant de la Caroline
English
calycantus (pompadour)
Spanish
calicanto,
pimienta de Carolina
Italian
pompadour
German
Gewürzstrauch.
calicàtu , agt Definition chi est igragalau, sicandhosi (pruschetotu dhu narant de sa figu) Synonyms e antonyms carigadu.
càliche , nm: càlige,
càlighe,
càligi,
càlixi Definition
genia de istrégiu, unu pagu e po su prus a forma de imbudu cun d-unu pei in sa parte istrinta a ue si leat, prus largu in artu in is oros, bonu, bellu, ue si ponet cosa a bufare, mannitu su de sa Missa, minoredhu (de imbidru) po licores o àteru deasi cun àrculu meda / min. calichitu; càlixi cun su crobecu = itl. pìsside
Synonyms e antonyms
tatzita
/
cdh. càliciu
Idioms
csn:
càlixi cambulàrgiu = a pei longu; dilicau che su càlixi = díligu meda, suzetu a si segare; càlighe de muru = sàligh'e muru, una zenia de erba chi faghet in sas imbagas de sos muros; càlixi de pischera = zenia de arretza, tretu istrintu inue su pische intrat chentza che pòdere torrare a essire; su càlighe de su murru de su porcu = piadra, piritu, trumbita, su tretu de su bruncu própiu ananti
Sentences
su càlighe est su primu vasu sacru usadu in sa Missa ◊ prima bufaiant a butios, a bumbullidas, a tatzighedhas, poi a càlighes mannos ◊ ajó chi bos cómbido unu càlighe de rosóliu!
Scientific Terminology
stz
Etymon
ltn.
calice(m)
Translations
French
verre à pied,
coupe
English
goblet
Spanish
cáliz
Italian
càlice,
bicchierino
German
Kelch.
calichemúru , nm: calighemuru,
calixemuru,
carigamuru Definition
càlixi de muru: una genia de erba chi faet meda in is imbagas de is muros, a fògia tundha, grussita e pagu pagu a bisura de imbudu (a logos dhi narant cobertore, crabetore), cun su tenaghe chi est su cambu puru e in mesu in mesu
Synonyms e antonyms
alighemuru,
caulemuru,
capedhemuru,
cocoratza,
cocorroi 1,
salighemuru
Sentences
cussa crabitura abbannonada est prena de aminzone e de carigamuru
Scientific Terminology
rba, Umbilicus rupestris
Translations
French
ombilic de Vénus
English
pennywort
Spanish
ombligo de Venus
Italian
ombelico di Vènere
German
Nabelkraut.
calichisíat calecasíat
calicòsa , prn Definition calecuna cosa Sentences cudha fémina no imbetzaiat mai, giughiat calicosa chi no si resessiat a cumprèndhere…
calicúne, calicúnu cabancúnu
calidàde, calidàdi , nf: callidadi Definition
totu su chi distinghet una cosa o a unu, su chi faet sa diferéntzia de una cosa, o de unu, de un'àtera o un'àteru
Idioms
csn:
genti de calidadi = sennoriu, zente de importu; èssiri a calidadi, in calidade de… = èssere a tretu, in cundissiones de…; èssere de sa menzus c. = itl. òttimo
Sentences
calidade mala, cussa robba: no est durada nudha! ◊ benimindi genti: imbriagonis de dónnia calidadi! ◊ in su mundhu bi at pessones de onzi calidade ◊ mi ndhe ant postu calidades bonas de cussa pitzinna ◊ cussu est ómine de calidades bonas ◊ cumpadessat ca no teneus logu de arriciri genti de calidadi cumenti a issa!◊ cussu poeta faghet otadas de sa menzus calidade
2.
abarra in domu e curadí, no ses a calidadi de sighiri a trabballai!◊ no so piús in calidade de incantare bajanas!
Etymon
spn.
Translations
French
qualité
English
quality
Spanish
calidad
Italian
qualità
German
Eigenschaft.
calidèsa , nf Definition
su èssere càlidu, caente, nau fintzes in su sensu de errichesa
Synonyms e antonyms
caentu
Idioms
csn:
calidesa de corpus = frebba, callentura; c. de sàngui = pressione arta
Etymon
srd.
Translations
French
hypertension artérielle
English
arterial hypertension
Spanish
hipertensión
Italian
ipertensióne arteriósa
German
Schlagaderhypertonie.
càlidu , agt: càlliru Definition
chi est caente, chi tenet caentu; chi est de sustàntzia meda, nau de cosas de papare o bufare fintzes in su sensu chi est cosa cagiada; in cobertantza, nau de unu, chi tenet dinare, chi istat bene a dinare / culi càlida = (nau de fémina) chi est sèmpere a disígiu de ómine
Synonyms e antonyms
caente,
caldu*,
callente,
cheghente
/
bascosu,
calorosu,
sustantziosu
| ctr.
fridu; isabbisabbi
Sentences
bi at istagione frita e bi at istagione càlida ◊ proite ti ses innudendhe: càlidu meda ses?! ◊ càlidu suore in sa cara che làgrimas li abbundhat (Grolle)◊ unu bentu càlidu fait undulai addàsiu s'erba ingroghida
2.
custu binu est càlidu meda: dèu dh'ammisturu cun pagu pagu de àcua ◊ nuis càlidas si pesant in s'orizonti ◊ s'ozastru est linna càlida pro assidare (Z.Porcu)
3.
custa no est ispesa de poder fàghere: tantu za semus càlidos meda!
Translations
French
chaud,
tiède
English
warm
Spanish
cálido
Italian
caldo,
tièpido
German
warm,
lau.
calífu , nm Definition
capu de Saracinos
Translations
French
calife
English
caliph
Spanish
califa
Italian
califfo
German
Kalif.
càliga , nf Definition
genia de cugudhedhu, sa caciola o covechedhu de su landhe
Synonyms e antonyms
angudha,
cocotu,
croghedha
Scientific Terminology
rbr
Translations
French
cupule du gland
English
acorn cap
Spanish
cascabillo de la bellota
Italian
concolino delle ghiande
German
Fruchtbecher.
caligabèdhe , nm Synonyms e antonyms alaepedhe, arratapignata, cincidedhu, satzamurredhu, terriolubedhe Scientific Terminology anar.
càlige, càlighe càliche
calighemúru calichemúru
calighète , nm Definition genia de nasedhu in is bardúfolas (in pitzu).
calighítas cagaítas
càligi càliche
caliginàre calaginàre