càlibbru , nm Definizione
genia de aina millimetrada (intacas) cun d-unu cursore chi si movet cun bratzos parallelos a cussos de sa parte fissa po medire mescamente cosas tundhas (su diàmetru esternu, internu), cosas piticas, sa grussària: segundhu ite depet medire, su c. podet èssere fissu; apertura de un'arma de isparu
Sinonimi e contrari
calibbradore
Frasi
no bi at metro, càlibbru ne palmu chi si mesurat peruna persone! (Chighine)◊ a medire sa russària de su tundhinu bi cheret unu càlibbru
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
calibre
Inglese
calibre
Spagnolo
calibre
Italiano
càlibro
Tedesco
Kaliber.
calicàntu , nm Definizione
genia de frore chi benit de s'América
Terminologia scientifica
frs, Calycanthus floridus
Traduzioni
Francese
calycant de la Caroline
Inglese
calycantus (pompadour)
Spagnolo
calicanto,
pimienta de Carolina
Italiano
pompadour
Tedesco
Gewürzstrauch.
calicàtu , agt Definizione chi est igragalau, sicandhosi (pruschetotu dhu narant de sa figu) Sinonimi e contrari carigadu.
càliche , nm: càlige,
càlighe,
càligi,
càlixi Definizione
genia de istrégiu, unu pagu e po su prus a forma de imbudu cun d-unu pei in sa parte istrinta a ue si leat, prus largu in artu in is oros, bonu, bellu, ue si ponet cosa a bufare, mannitu su de sa Missa, minoredhu (de imbidru) po licores o àteru deasi cun àrculu meda / min. calichitu; càlixi cun su crobecu = itl. pìsside
Sinonimi e contrari
tatzita
/
cdh. càliciu
Modi di dire
csn:
càlixi cambulàrgiu = a pei longu; dilicau che su càlixi = díligu meda, suzetu a si segare; càlighe de muru = sàligh'e muru, una zenia de erba chi faghet in sas imbagas de sos muros; càlixi de pischera = zenia de arretza, tretu istrintu inue su pische intrat chentza che pòdere torrare a essire; su càlighe de su murru de su porcu = piadra, piritu, trumbita, su tretu de su bruncu própiu ananti
Frasi
su càlighe est su primu vasu sacru usadu in sa Missa ◊ prima bufaiant a butios, a bumbullidas, a tatzighedhas, poi a càlighes mannos ◊ ajó chi bos cómbido unu càlighe de rosóliu!
Terminologia scientifica
stz
Etimo
ltn.
calice(m)
Traduzioni
Francese
verre à pied,
coupe
Inglese
goblet
Spagnolo
cáliz
Italiano
càlice,
bicchierino
Tedesco
Kelch.
calichemúru , nm: calighemuru,
calixemuru,
carigamuru Definizione
càlixi de muru: una genia de erba chi faet meda in is imbagas de is muros, a fògia tundha, grussita e pagu pagu a bisura de imbudu (a logos dhi narant cobertore, crabetore), cun su tenaghe chi est su cambu puru e in mesu in mesu
Sinonimi e contrari
alighemuru,
caulemuru,
capedhemuru,
cocoratza,
cocorroi 1,
salighemuru
Frasi
cussa crabitura abbannonada est prena de aminzone e de carigamuru
Terminologia scientifica
rba, Umbilicus rupestris
Traduzioni
Francese
ombilic de Vénus
Inglese
pennywort
Spagnolo
ombligo de Venus
Italiano
ombelico di Vènere
Tedesco
Nabelkraut.
calichisíat calecasíat
calicòsa , prn Definizione calecuna cosa Frasi cudha fémina no imbetzaiat mai, giughiat calicosa chi no si resessiat a cumprèndhere…
calicúne, calicúnu cabancúnu
calidàde, calidàdi , nf: callidadi Definizione
totu su chi distinghet una cosa o a unu, su chi faet sa diferéntzia de una cosa, o de unu, de un'àtera o un'àteru
Modi di dire
csn:
genti de calidadi = sennoriu, zente de importu; èssiri a calidadi, in calidade de… = èssere a tretu, in cundissiones de…; èssere de sa menzus c. = itl. òttimo
Frasi
calidade mala, cussa robba: no est durada nudha! ◊ benimindi genti: imbriagonis de dónnia calidadi! ◊ in su mundhu bi at pessones de onzi calidade ◊ mi ndhe ant postu calidades bonas de cussa pitzinna ◊ cussu est ómine de calidades bonas ◊ cumpadessat ca no teneus logu de arriciri genti de calidadi cumenti a issa!◊ cussu poeta faghet otadas de sa menzus calidade
2.
abarra in domu e curadí, no ses a calidadi de sighiri a trabballai!◊ no so piús in calidade de incantare bajanas!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
qualité
Inglese
quality
Spagnolo
calidad
Italiano
qualità
Tedesco
Eigenschaft.
calidèsa , nf Definizione
su èssere càlidu, caente, nau fintzes in su sensu de errichesa
Sinonimi e contrari
caentu
Modi di dire
csn:
calidesa de corpus = frebba, callentura; c. de sàngui = pressione arta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hypertension artérielle
Inglese
arterial hypertension
Spagnolo
hipertensión
Italiano
ipertensióne arteriósa
Tedesco
Schlagaderhypertonie.
càlidu , agt: càlliru Definizione
chi est caente, chi tenet caentu; chi est de sustàntzia meda, nau de cosas de papare o bufare fintzes in su sensu chi est cosa cagiada; in cobertantza, nau de unu, chi tenet dinare, chi istat bene a dinare / culi càlida = (nau de fémina) chi est sèmpere a disígiu de ómine
Sinonimi e contrari
caente,
caldu*,
callente,
cheghente
/
bascosu,
calorosu,
sustantziosu
| ctr.
fridu; isabbisabbi
Frasi
bi at istagione frita e bi at istagione càlida ◊ proite ti ses innudendhe: càlidu meda ses?! ◊ càlidu suore in sa cara che làgrimas li abbundhat (Grolle)◊ unu bentu càlidu fait undulai addàsiu s'erba ingroghida
2.
custu binu est càlidu meda: dèu dh'ammisturu cun pagu pagu de àcua ◊ nuis càlidas si pesant in s'orizonti ◊ s'ozastru est linna càlida pro assidare (Z.Porcu)
3.
custa no est ispesa de poder fàghere: tantu za semus càlidos meda!
Traduzioni
Francese
chaud,
tiède
Inglese
warm
Spagnolo
cálido
Italiano
caldo,
tièpido
Tedesco
warm,
lau.
calífu , nm Definizione
capu de Saracinos
Traduzioni
Francese
calife
Inglese
caliph
Spagnolo
califa
Italiano
califfo
Tedesco
Kalif.
càliga , nf Definizione
genia de cugudhedhu, sa caciola o covechedhu de su landhe
Sinonimi e contrari
angudha,
cocotu,
croghedha
Terminologia scientifica
rbr
Traduzioni
Francese
cupule du gland
Inglese
acorn cap
Spagnolo
cascabillo de la bellota
Italiano
concolino delle ghiande
Tedesco
Fruchtbecher.
caligabèdhe , nm Sinonimi e contrari alaepedhe, arratapignata, cincidedhu, satzamurredhu, terriolubedhe Terminologia scientifica anar.
càlige, càlighe càliche
calighemúru calichemúru
calighète , nm Definizione genia de nasedhu in is bardúfolas (in pitzu).
calighítas cagaítas
càligi càliche
caliginàre calaginàre