cabagórru , nm: calacorru, calagorru Definizione genia de aina chi istringhet, mescamente de is maistos de linna e de ferru, po aguantare firma sa cosa po dha trebballare (ma mescamente su fusu filetau); genia de ferritu, a punta ladita, po pintare pane / is callagorrus = zenia de triballu a brodadura in su costúmene Sinonimi e contrari caracolu, strintoxa / atilloni Frasi medas bivint a coru cracau de unu cabagorru de axiu pitziosu ◊ si no crescis, piciochedha, ti fatzu istirai in su calagorru! Terminologia scientifica ans.
cabagòsta , nf, avb: calagosta, canacosta, canagosta, caragosta Definizione logu in calada, in costa, a costera /(andhare, andai) a c. = (che cane in costa) de rugadis, a canacostinu, a rugadura, a egaseogas, comente si faet in logu de monte po pesare a pitzu Sinonimi e contrari costera, pala, trempada / biabbólica, biraorba, cirrigosta, giraolta, perraunga Frasi in custas canacostas, andheras de crapas, bi so passadu ◊ in logu de caragosta, candu proit meda, si no dhoi at matas, sa terra si ndi calat a bàsciu ◊ su camminedhu essit tortu che unu colovru peri is cristas e is calagostas ◊ de su muru chi dhoi fut si bidiat totu s'ortu ca fut in cabagosta (S.Leo) 2. Antoni de mala idea chi mi andhas a canacosta, si sa terra ti s'intostat it'est su pessu chi leas? (D.Mele)◊ su carru est rucrandhe a canacosta Etimo srd.
cabài , vrb: calai,
calare,
calari,
callai 1 Definizione
andhare de unu logu o de unu tretu artu a unu in bàsciu; menguare de calecuna cosa, bènnere mancu, andhare istorra istorra (fintzes nau de sa salude); orrúere coment'e perdendho is fortzas po sonnu o istrachia; nau cun arrennegu, istare, asseliare in d-unu logu; nau de su tempus, bènnere, arresurtare
Sinonimi e contrari
abasciai,
abbaltare,
achirrare,
conai,
falare,
ingullire,
menguai,
rúere
| ctr.
alciare,
ampiai,
pigai 1
Modi di dire
csn:
cabai ogu = tancare ogru, drommire; cabai in sonnu = rúere de su sonnu, bènnere su sonnu; calai su prantu = essire sas làgrimas, prànghere; calaisí a unu = imbrenugàresi, betàresi a unu pro li pedire cosa; calai sa chighirista a unu = irmurrare, fàghere abbassiare sas pretesas de unu; calai de prétziu = imbaratire; calaisincedha = ingullíreche, crere una cosa; calai in benas = piàghere meda (de una cosa); arriu, frúmini calau = riu essidu, bogadu, prenu prenu de abba de comente at próidu meda; calai su pei a ccn. cosa = pònnere su pè subra de ccn. cosa, fintzas istrecai; callabecalla sole = candho su sole si ch'est betendhe, intrendhe
Frasi
calandi a bàsciu, de ingunis, ca ndi arruis! ◊ no est cabau un'istídhiu de àcua! ◊ fata, cota e calandedha! ◊ ti ndi cabat sa boada a usu de unu cani arrabiau! ◊ chi nci dhu calint che perda in corropu! ◊ erriu chi calat no pudescit
2.
mi est calara sa vista ◊ a mimi mi est calara sa pressioni ◊ Fulanu at fatu su cala cala fintzas chi si ch'est mortu
3.
a s'iscurigadroxu mi plaxit a castiai sa dí chi calat ◊ su soli nc'est calau
4.
caledi in domo, cantu chi ses semper caladu peri sos magasinos bufenne!
5.
candu mi pigu arrennegu no arrennèsciu a nci cabai nudha! (A.Garau)
6.
ndi dhi est calau su prantu ◊ dhi est calau su sonnu ◊ fatzu meigama: a su piciochedhu naradhu a no fai budrellu, ca ariseu no mi at lassau cabai ogu! ◊ abbellu abbellu dèu puru mi calu in sonnu
7.
gei dhu bis s'annada lègia chi ndi est cabada!
Cognomi e Proverbi
smb:
Caladu
Traduzioni
Francese
descendre
Inglese
to lower
Spagnolo
bajar
Italiano
calare,
scéndere
Tedesco
hinuntergehen.
cabàle , agt Definizione
chi leat o balet su matessi tanti, chi torrat apare, chi tenet sa matessi mannària, artària, chi est cantepare, fintzes chi est totunu / dare contos cabales = precisos, giustos
Sinonimi e contrari
cantepare,
giustu,
guale
Frasi
nois duos no semus cabales ◊ teniat unu giú, una prendha: fint duos boes cabales ◊ a totu su mundhu at brotadu frutu de gràtzias cabale ◊ no est semper chi su resultadu est cabale a su disizu
Etimo
ctl., spn.
cabal
Traduzioni
Francese
exact
Inglese
right,
o.k
Spagnolo
cabal
Italiano
esatto,
giusto,
pari
Tedesco
richtig,
gleich.
cabancúnu , prn, agt: caincunu,
calancunu,
calchiunu,
calecunu,
calencunu,
calicune,
calicunu,
caligunu,
calincunu,
callegunu,
callincunu,
chelecunu,
chelegunu Definizione
si narat coment'e prn., su pl. puru, (de gente o de cosa) e coment'e agt. indefiniu (calicune solu pron.) in su sensu de unu calesiògiat de is medas possíbbiles / calicunos
Sinonimi e contrari
calchi,
cancunu,
concu 2
| ctr.
neune,
nudha
Frasi
intendheit sonos istranos pariat chi calincunu si fit lamentendhe ◊ calchiunu at a domandhare pro ischire cosa ◊ timiat chi l'esseret bista calicune
2.
in calincunu logu dhoi nd'at de su chi ses circhendi ◊ donamí calincuna cosa! ◊ donat a connòsciri calancunas propiedadis ◊ calicun'àteru faghet gai ◊ in su fógliu chi fatzu dogna chida dhui pòngiu chelecunu versetu de su Vangelu in sardu
Traduzioni
Francese
quelqu'un
Inglese
someone
Spagnolo
alguien,
alguno
Italiano
qualcuno
Tedesco
einige,
jemand.
cabànna, cabànnu , nf, nm Definizione genia de aprigu prus míseru de su barracu o pinneta Sinonimi e contrari pennetu Terminologia scientifica pst.
cabàntza , nf: calansa, calassa, galansa* Definizione genia de pedra chi portat prumu, prata e fintzes àteros metallos, che a medas orrocas de s'Iglesiente, de Lúvula e àteros logos, inue ant apertu minieras; genia de immaltu chi si ponet a is arregiolas Terminologia scientifica mnr.
cabapàre , avb Definizione a cabu apare = totu impare, cun s'agiudu de… Frasi Giannica at aprontadu sa tiaza cun s'ustu, a cabapare cun Gavina Etimo srd.
cabardína , nf Definizione bestiredhu de tela po piciochedhos Sinonimi e contrari caracutza Terminologia scientifica bst.
cabaróssu , nm: cabarussu Definizione
genia de anade
Terminologia scientifica
pzn, aythya ferina
Etimo
itl.
caporosso
Traduzioni
Francese
morillon
Inglese
pochard
Spagnolo
morillón
Italiano
moriglióne
Tedesco
Tafelente.
cabàrra , nf, nm: caparra,
caparru Definizione
una parte de su chi costat sa cosa chi si còmporat (o leat in afitu) giada innanti, comente si faet s'acórdiu, po assegurare sa còmpora (o afitu)/ donai, dare cabarras
Sinonimi e contrari
antibitzu,
inforu
Frasi
amus cumbinadu pro comporare cussu possessu e l'apo dadu cabarras puru, no siat fintzas chi s'irbortet ◊ manchendi de fuedhus, chini còmporat perdit su caparru, chini bendit dhu depit torrai a dópiu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
arrhes
Inglese
deposit
Spagnolo
fianza,
señal
Italiano
caparra
Tedesco
Anzahlung.
cabarússu cabaróssu
cabàsciu , nm: cadàsciu,
cadassu,
calàsciu,
calassu,
caràsciu (ca-là-sciu,
ca-rà-sciu)
caràssiu,
carassu,
calàssiu,
chedàsciu Definizione
in is móbbiles (mesa, armuà, cantaranu, credentza, e àteru) genia de cascita aperta in pitzu chi si aguantat e iscurret in duos incàscios de fiancu e si ndhe pòdere bogare cantu serbit po pònnere o pigare cosa / èssere a calàscios (nau de is orrocas) = a pillus
Frasi
at cumpudau totu sos cadassos in chirca de unu cantu de pane ◊ bulletinos e cuntratos fint frischiatos intro de unu calassu ◊ che at cuadu sa lepa in su calàssiu ◊ in su cadascedhu si arrimant is furchitas, culleras, gortedhos e cocerinus
Etimo
ctl.
calaix
Traduzioni
Francese
tiroir
Inglese
drawer
Spagnolo
cajón
Italiano
cassétto
Tedesco
Schublade.
cabatzàu , nm Definizione sa parte de su letu inue chie crocat ponet sa conca Sinonimi e contrari cabita Frasi a cabatzau de letu mi pòngiu a santu Lorentzu.
cabbàle, cabbàli , nm: gabbale Definizione
dinare, interessu, fundhu, totu su chi est orrobba de propiedade; cosa chi balet, chi serbit, nau fintzes de su chi balet una persona candho est de giudu, de caràtere, onesta, àbbile
Sinonimi e contrari
balanzu,
lucru,
profetu
/
imprastu,
valore,
zudu
Frasi
ndhe as bogadu su cabbale de un'annu de triballu, mancu su chi as semenadu!…◊ arratza de cabbale, triballendhe e chentza pagados! ◊ istat semper pistandhe ma chene fàchere cabbale ◊ barriamus meda, assumancus acoghi faghimus su fiazu est cun cabbale!
2.
cussa est fémina de cabbale, ómine de cabbale
Etimo
ctl.
cabal
Traduzioni
Francese
gain
Inglese
gain,
value
Spagnolo
propriedad,
cabal (detto di persona)
Italiano
guadagno,
valóre
Tedesco
Gewinn,
Wert.
cabbanèdha, cabbanèlla , nf: gabbanella Definizione una de is duas partes de su lode; in costúmenes de ómine, genia de capotinu curtzu de furesu cun su cugudhu Frasi andhiamos a ballare mascaradas cun cambales e cabbanedhas Terminologia scientifica cst.
cabbànu , nm: cobbanu,
gabbanu Definizione
genia de telu de furesu, longu e largu, a betare in conca e in palas
Sinonimi e contrari
cavannu
Frasi
cun su cabbanu betadu subra de palas e cun su fuste in manu pasches sa bama (F.Manca)◊ cugudhadu de cabbanu si fit bidu su pastore ◊ su pastoredhu fit semper issustu cun cudhu cobbanu ca no teniat paràculu
Cognomi e Proverbi
smb:
Cabanu, Cabbanu, (Gabbanu)
Terminologia scientifica
bst
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
caban
Inglese
loose overcoat
Spagnolo
gabán,
tabardo
Italiano
gabbano
Tedesco
Mantel.
cabbellòtu , nm: gabbellotu Definizione chie arregollet is pagamentos; chie bendhet e ue si bendhet cosa a fumare Sinonimi e contrari istancu Frasi ses che unu desertu: ne cabbellotu, ne cafei obertu, ne duas ànimas firmas arrallendi! ◊ si ndi abarrant in magasinu o in su cabbellotu.
cabbéssu , nm Definizione
cropu forte giau cun sa manu a cara
Sinonimi e contrari
bofetada,
bussinada,
ciafarada,
irbirroncu,
iscabbessu,
iscantargiara,
iscantulada,
istuturrone,
scambussara,
sporsugada
Frasi
ti dongu un'isciarrocada de cabbessus! ◊ dhi at donau unu cabbessu de fai a tremi!
Traduzioni
Francese
gifle
Inglese
slap in the face
Spagnolo
bofetón
Italiano
ceffóne
Tedesco
Ohrfeige.