A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

cabexèta , nf: cabixeta, calaxerta, calixerta, calixértula, calixeta, caluxerta, caluxértula, caluxétula, carixeta, cauxeta Definizione genia de animaledhu o arresia, de diferentes colores e mannària (unu mesu prammu), chi camminat trisinandho in pitzu de sa bentre, ma portat bàtoro cambighedhas puru, una coa longa: che a s'àtera arresia, naschit a oos chi lassat a frochire asuta de terra; assimbígiat unu pagu de bisura a su lassinavenu / làngiu che una c. = istrízile, finigosu Sinonimi e contrari agilestru, alighelta, angiuleta, atalighelte, caixedha, cargileta, colovredha, coxueta, gilestra, lucesti, saligherta, satzagula, talaerta, tilicherta, tzorompis Frasi sa caluxértula essit po assorinai ◊ in s'ortu apu biu tres calixertedhas ◊ tziu Gavinu est làngiu cument'e una cabixeta Terminologia scientifica anar, podarcis sicula cettii, p. tiliguerta tiliguerta, p. t.ranzii, archaeolacerta bedriagae sardoa, a.b.paessleri, a.b.ferrerae, algyroides fitzingeri Etimo srd. Traduzioni Francese lézard Inglese lizard Spagnolo lagartija Italiano lucèrtola Tedesco Eidechse.

càbi , nm, nf: cai, càliu, càlui, càrui, càui, càula, càule, càuli, càulu Definizione genia de ebrúgiu prantau meda chi faet a conca, tundhu unu pagu a bòcia, de is calidades prus connotas, una est totu fògia a fògias mannas largas e istrintas, is de mesu, un'àtera faet coment'e una conca de frore cracu cun pagas fògias lascas / calidades de càule: acupau o de botza, arrufau, birdi, a conca, c. a frori, c. a truncu, líscia Sinonimi e contrari / cdh. fodha Frasi su cradhaxu est cungimminau cun cai, allu, píbiri e sai ◊ dh'at lassada che fundu de cai iscarésciu in s'ortu ◊ at comporau unu fundu de càliu de flori ◊ sa càula a fiore est incurtida in cagarantu ◊ in sas ortalíscias si piantat sa latuca, sa càule, sas pumatas Cognomi e Proverbi smb: Càoli, Caula, Cauli Terminologia scientifica rbzc, Brassica oleracea Etimo ltn. caule(m) Traduzioni Francese chou Inglese cabbage Spagnolo col Italiano càvolo Tedesco Kohl.

cabiadólzu , nm Sinonimi e contrari cabiga, cangiolu, carícia.

cabícia , nf: cabissa, cabitza 1 Definizione sa conca de su trigu, e de àteru chi dhi assimbígiat, fintzes sa conca de su cristianu; in is pitariolos a súlidu (es. launedhas) est su bicu o punta chi s'intrat in lavras Sinonimi e contrari ispiga Frasi benniat avatu incrua incrua ispighendi cabitza ◊ su messaju bisat cabitzas de òru ◊ in beranu su soli at a cumpriri cabitzas barracocas ◊ s'intendit unu frúscinu de seda de is cabitzas ◊ su sèmene nasset, bogat su cammitedhu, posca sa cabícia e in custa su trigu Cognomi e Proverbi smb: Cabitza, Cabizza Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. capitia Traduzioni Francese épi Inglese ear Spagnolo espiga Italiano spiga Tedesco Ähre.

cabiciàle , nm: cabitzale 1, capitzale 1 Sinonimi e contrari cabidabi, coscinu Frasi cudhu billetedhu dh'ia cuau aintru de su cabitzale e dónnia note primu de mi crocare dhu ligia.

cabiciàna , nf: cabitzana, cabitana Definizione in su letu, sa parte ue si ponet su cabitzale, sa conca; genia de tedile mannu; genia de sachitu prenu de cosa modhe chi si ponet asuta de sa conca po crocare / min. cabitedha = conchedha Sinonimi e contrari cabetzera, cabitzalera / cabidabi 2. si ch'est intanadu in duas molas de modhitza, bene acrobadu e cun cabitzana de titione e bidighinzu Traduzioni Francese tête du lit Inglese head of a bed Spagnolo cabecera Italiano capolètto, capezzale Tedesco Kopfende, Keilkissen.

cabíciu , nm Definizione genia de crau chi si faet intrare in s'istampu fatu a berrina, in sa linna intrada apare Sinonimi e contrari assaedhu, rocu Terminologia scientifica fst Etimo itl. Traduzioni Francese cheville Inglese wooden pin Spagnolo travesaño (scala), clavija, tarugo (falegn.) Italiano cavìcchio, pèrno Tedesco Holzpflock, Zapfen.

càbida , nf: càbuda Definizione sa capacidade de fàere càbere, istare, pigare cosa de un'istrégiu, unu logu, o àteru Sinonimi e contrari cabéntzia Frasi cust'isterzu at tres litros de càbida ◊ apo comporadu unu cunzadu de sete caltos de càbida Etimo srd. Traduzioni Francese contenance Inglese capacity Spagnolo cabida Italiano capiènza, stazza Tedesco Fassungsvermögen.

càbida 1 , nf Definizione una c. (de bestiàmene) = unu fiadu, unu pegus; leare c. = andhare addainanti Etimo ltn. capita.

cabidàbi, cabidài, cabidàle , nm: cabidali, cobidale, cubidai Definizione cabitzale, genia de sachitu prenu de cosa modhe (lana, crinu, àteru) e ladu de pònnere asuta de sa conca crocaos (e postu aintru de un'àteru sachitu o cabidalera de cambiare dónnia tanti)/ min. cabidaledhu, cavidaledhu Sinonimi e contrari cabetzera, cabiciale, cabidoni, cabita, coscinu, pumma / cdh. capitali Frasi no ndi podiu artziai sa conca de su cabidai ◊ Sardigna, ses corcada in su letu fatu de ispina e de perda a cabidabi (D.Maccioni)◊ pro li muntènnere sa conca unu pagu altziada s'at postu unu cabidale suta ◊ in campu, si est imboladu in s'erba e si at postu una pedra lada a cabidale Etimo ltn. capitalis Traduzioni Francese oreiller Inglese pillow Spagnolo almohada Italiano guanciale Tedesco Kissen.

cabidalèra , nf Definizione genia de beste de su cabitzale po no imbrutare custu; si narat a su cabitzale puru Sinonimi e contrari coscinera Etimo srd. Traduzioni Francese taie (d'oreiller) Inglese pillowcase Spagnolo funda Italiano fèdera del guanciale Tedesco Kissenbezug.

cabidàli cabidàbi

cabidànne, cabidànni , nm: cabuannu, cabudanni, caburanni, capidanne, capidanni, capitanni, capudanni Definizione su de noe meses de s'annu, nau deosi ca in s'antigóriu fut su cuménciu (su cabu) de s'annu; cabuannu est fintzes Annunou, sa prima die de s'annu Sinonimi e contrari cdh. capidannu Frasi cabidanni est su mese de sa binnenna ◊ is sitzigorrus essint a is primus àcuas de caburanni ◊ in cabidanni fintzas su corvu pàstinat binza! ◊ sa gente no s'incurada de su sole de su cuménciu de cabudanni e abbarrada totu a inghíriu alleghetandho e bufandho ◊ su lunis, su tréighi de su mentovau mese de cabudanni, partesint dae su logu inue fuint Terminologia scientifica tpc Etimo ltn. caput anni Traduzioni Francese septembre Inglese September Spagnolo septiembre Italiano settèmbre Tedesco September.

cabidannítu, cabidannítzu , agt Definizione chi est de cabudanni, chi benit o lompet in cabudanni / pira cabidannita Etimo srd. Traduzioni Francese de septembre Inglese september Spagnolo septembrino Italiano settembrino Tedesco September.

cabidànnu cabidànne

cabidàre , vrb: acabidai* Definizione arregòllere, pigare e pònnere in istrégiu, buscare Sinonimi e contrari acoglire, acollocare, arragolli, arremonire, assantai, assetiai, bòdhere, bodhire, preulire, tòdhere, umprire | ctr. frundhire Frasi andho a cabidare olia: dae su sodhu de s'iscampullitu carchi cosa apo a fàghere ◊ a benis a cabidare nie? 2. est rundhendhe che majore in bidatone pro cabidare calchi congiuntura.

cabídha , nf Sinonimi e contrari cabícia, ispiga.

cabidhàda , nf: capidhada Definizione cosa o trastos postos subràbare; cantidade manna, unu muntone, meda (nau fintzes de cosas de una matessi genia ma de mannàrias diferentes), fintzes sa pira de su pane carasau cotu Sinonimi e contrari assorte, assortimentu / impillada, pira 1 Frasi apu comperau una cabidhada de pingiadas 2. una cabidhada de birbantis ◊ sa cabidhada de s'abbardente chi faghent la bendhent in àteras bidhas ◊ prides maghiarjos e antzedhaos vi ndh'at àpiu a capidhadas (G.Chironi)◊ at preparau una cabidhada de linna po su fogu ◊ portat una bella cabidhada de pilus 3. sa fresa si assétiat a cabidhadas in su cherrigu po dha torrare a su furru a dh'arridare (Frau-Puddu) Etimo spn. capillada Traduzioni Francese batterie Inglese battery, set Spagnolo batería Italiano batterìa Tedesco Batterie.

cabidhúdu , agt Definizione nau de un'erba, chi portat coment'e pilos, s'areste = ispiga múrina (Dasypirum villosum).

cabidiàna , nf: cabudiana, capidiana, caburiana Definizione de duas pudas de sa bide, sa prus in artu, sa primu pértiga de su sermentu, sa chi portat s'ogu de frutu e chi si lassat prus longa (e fintzes sa pértiga noa chi faet) Sinonimi e contrari barriadorza, carriadòrgia | ctr. codiana Frasi su bentu mi ndi at isciusciau totu sa caburiana, in bíngia Terminologia scientifica bng Traduzioni Francese sarment fructifère Inglese vine-shoot Spagnolo sarmiento fructífero Italiano tràlcio di vite fruttìfero Tedesco Rebling.