A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

cabexèta , nf: cabixeta, calaxerta, calixerta, calixértula, calixeta, caluxerta, caluxértula, caluxétula, carixeta, cauxeta Definitzione genia de animaledhu o arresia, de diferentes colores e mannària (unu mesu prammu), chi camminat trisinandho in pitzu de sa bentre, ma portat bàtoro cambighedhas puru, una coa longa: che a s'àtera arresia, naschit a oos chi lassat a frochire asuta de terra; assimbígiat unu pagu de bisura a su lassinavenu / làngiu che una c. = istrízile, finigosu Sinònimos e contràrios agilestru, alighelta, angiuleta, atalighelte, caixedha, cargileta, colovredha, coxueta, gilestra, lucesti, saligherta, satzagula, talaerta, tilicherta, tzorompis Frases sa caluxértula essit po assorinai ◊ in s'ortu apu biu tres calixertedhas ◊ tziu Gavinu est làngiu cument'e una cabixeta Terminologia iscientìfica anar, podarcis sicula cettii, p. tiliguerta tiliguerta, p. t.ranzii, archaeolacerta bedriagae sardoa, a.b.paessleri, a.b.ferrerae, algyroides fitzingeri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lézard Ingresu lizard Ispagnolu lagartija Italianu lucèrtola Tedescu Eidechse.

càbi , nm, nf: cai, càliu, càlui, càrui, càui, càula, càule, càuli, càulu Definitzione genia de ebrúgiu prantau meda chi faet a conca, tundhu unu pagu a bòcia, de is calidades prus connotas, una est totu fògia a fògias mannas largas e istrintas, is de mesu, un'àtera faet coment'e una conca de frore cracu cun pagas fògias lascas / calidades de càule: acupau o de botza, arrufau, birdi, a conca, c. a frori, c. a truncu, líscia Sinònimos e contràrios / cdh. fodha Frases su cradhaxu est cungimminau cun cai, allu, píbiri e sai ◊ dh'at lassada che fundu de cai iscarésciu in s'ortu ◊ at comporau unu fundu de càliu de flori ◊ sa càula a fiore est incurtida in cagarantu ◊ in sas ortalíscias si piantat sa latuca, sa càule, sas pumatas Sambenados e Provèrbios smb: Càoli, Caula, Cauli Terminologia iscientìfica rbzc, Brassica oleracea Ètimu ltn. caule(m) Tradutziones Frantzesu chou Ingresu cabbage Ispagnolu col Italianu càvolo Tedescu Kohl.

cabiadólzu , nm Sinònimos e contràrios cabiga, cangiolu, carícia.

cabícia , nf: cabissa, cabitza 1 Definitzione sa conca de su trigu, e de àteru chi dhi assimbígiat, fintzes sa conca de su cristianu; in is pitariolos a súlidu (es. launedhas) est su bicu o punta chi s'intrat in lavras Sinònimos e contràrios ispiga Frases benniat avatu incrua incrua ispighendi cabitza ◊ su messaju bisat cabitzas de òru ◊ in beranu su soli at a cumpriri cabitzas barracocas ◊ s'intendit unu frúscinu de seda de is cabitzas ◊ su sèmene nasset, bogat su cammitedhu, posca sa cabícia e in custa su trigu Sambenados e Provèrbios smb: Cabitza, Cabizza Terminologia iscientìfica rbr Ètimu ltn. capitia Tradutziones Frantzesu épi Ingresu ear Ispagnolu espiga Italianu spiga Tedescu Ähre.

cabiciàle , nm: cabitzale 1, capitzale 1 Sinònimos e contràrios cabidabi, coscinu Frases cudhu billetedhu dh'ia cuau aintru de su cabitzale e dónnia note primu de mi crocare dhu ligia.

cabiciàna , nf: cabitzana, cabitana Definitzione in su letu, sa parte ue si ponet su cabitzale, sa conca; genia de tedile mannu; genia de sachitu prenu de cosa modhe chi si ponet asuta de sa conca po crocare / min. cabitedha = conchedha Sinònimos e contràrios cabetzera, cabitzalera / cabidabi 2. si ch'est intanadu in duas molas de modhitza, bene acrobadu e cun cabitzana de titione e bidighinzu Tradutziones Frantzesu tête du lit Ingresu head of a bed Ispagnolu cabecera Italianu capolètto, capezzale Tedescu Kopfende, Keilkissen.

cabíciu , nm Definitzione genia de crau chi si faet intrare in s'istampu fatu a berrina, in sa linna intrada apare Sinònimos e contràrios assaedhu, rocu Terminologia iscientìfica fst Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu cheville Ingresu wooden pin Ispagnolu travesaño (scala), clavija, tarugo (falegn.) Italianu cavìcchio, pèrno Tedescu Holzpflock, Zapfen.

càbida , nf: càbuda Definitzione sa capacidade de fàere càbere, istare, pigare cosa de un'istrégiu, unu logu, o àteru Sinònimos e contràrios cabéntzia Frases cust'isterzu at tres litros de càbida ◊ apo comporadu unu cunzadu de sete caltos de càbida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu contenance Ingresu capacity Ispagnolu cabida Italianu capiènza, stazza Tedescu Fassungsvermögen.

càbida 1 , nf Definitzione una c. (de bestiàmene) = unu fiadu, unu pegus; leare c. = andhare addainanti Ètimu ltn. capita.

cabidàbi, cabidài, cabidàle , nm: cabidali, cobidale, cubidai Definitzione cabitzale, genia de sachitu prenu de cosa modhe (lana, crinu, àteru) e ladu de pònnere asuta de sa conca crocaos (e postu aintru de un'àteru sachitu o cabidalera de cambiare dónnia tanti)/ min. cabidaledhu, cavidaledhu Sinònimos e contràrios cabetzera, cabiciale, cabidoni, cabita, coscinu, pumma / cdh. capitali Frases no ndi podiu artziai sa conca de su cabidai ◊ Sardigna, ses corcada in su letu fatu de ispina e de perda a cabidabi (D.Maccioni)◊ pro li muntènnere sa conca unu pagu altziada s'at postu unu cabidale suta ◊ in campu, si est imboladu in s'erba e si at postu una pedra lada a cabidale Ètimu ltn. capitalis Tradutziones Frantzesu oreiller Ingresu pillow Ispagnolu almohada Italianu guanciale Tedescu Kissen.

cabidalèra , nf Definitzione genia de beste de su cabitzale po no imbrutare custu; si narat a su cabitzale puru Sinònimos e contràrios coscinera Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu taie (d'oreiller) Ingresu pillowcase Ispagnolu funda Italianu fèdera del guanciale Tedescu Kissenbezug.

cabidàli cabidàbi

cabidànne, cabidànni , nm: cabuannu, cabudanni, caburanni, capidanne, capidanni, capitanni, capudanni Definitzione su de noe meses de s'annu, nau deosi ca in s'antigóriu fut su cuménciu (su cabu) de s'annu; cabuannu est fintzes Annunou, sa prima die de s'annu Sinònimos e contràrios cdh. capidannu Frases cabidanni est su mese de sa binnenna ◊ is sitzigorrus essint a is primus àcuas de caburanni ◊ in cabidanni fintzas su corvu pàstinat binza! ◊ sa gente no s'incurada de su sole de su cuménciu de cabudanni e abbarrada totu a inghíriu alleghetandho e bufandho ◊ su lunis, su tréighi de su mentovau mese de cabudanni, partesint dae su logu inue fuint Terminologia iscientìfica tpc Ètimu ltn. caput anni Tradutziones Frantzesu septembre Ingresu September Ispagnolu septiembre Italianu settèmbre Tedescu September.

cabidannítu, cabidannítzu , agt Definitzione chi est de cabudanni, chi benit o lompet in cabudanni / pira cabidannita Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu de septembre Ingresu september Ispagnolu septembrino Italianu settembrino Tedescu September.

cabidànnu cabidànne

cabidàre , vrb: acabidai* Definitzione arregòllere, pigare e pònnere in istrégiu, buscare Sinònimos e contràrios acoglire, acollocare, arragolli, arremonire, assantai, assetiai, bòdhere, bodhire, preulire, tòdhere, umprire | ctr. frundhire Frases andho a cabidare olia: dae su sodhu de s'iscampullitu carchi cosa apo a fàghere ◊ a benis a cabidare nie? 2. est rundhendhe che majore in bidatone pro cabidare calchi congiuntura.

cabídha , nf Sinònimos e contràrios cabícia, ispiga.

cabidhàda , nf: capidhada Definitzione cosa o trastos postos subràbare; cantidade manna, unu muntone, meda (nau fintzes de cosas de una matessi genia ma de mannàrias diferentes), fintzes sa pira de su pane carasau cotu Sinònimos e contràrios assorte, assortimentu / impillada, pira 1 Frases apu comperau una cabidhada de pingiadas 2. una cabidhada de birbantis ◊ sa cabidhada de s'abbardente chi faghent la bendhent in àteras bidhas ◊ prides maghiarjos e antzedhaos vi ndh'at àpiu a capidhadas (G.Chironi)◊ at preparau una cabidhada de linna po su fogu ◊ portat una bella cabidhada de pilus 3. sa fresa si assétiat a cabidhadas in su cherrigu po dha torrare a su furru a dh'arridare (Frau-Puddu) Ètimu spn. capillada Tradutziones Frantzesu batterie Ingresu battery, set Ispagnolu batería Italianu batterìa Tedescu Batterie.

cabidhúdu , agt Definitzione nau de un'erba, chi portat coment'e pilos, s'areste = ispiga múrina (Dasypirum villosum).

cabidiàna , nf: cabudiana, capidiana, caburiana Definitzione de duas pudas de sa bide, sa prus in artu, sa primu pértiga de su sermentu, sa chi portat s'ogu de frutu e chi si lassat prus longa (e fintzes sa pértiga noa chi faet) Sinònimos e contràrios barriadorza, carriadòrgia | ctr. codiana Frases su bentu mi ndi at isciusciau totu sa caburiana, in bíngia Terminologia iscientìfica bng Tradutziones Frantzesu sarment fructifère Ingresu vine-shoot Ispagnolu sarmiento fructífero Italianu tràlcio di vite fruttìfero Tedescu Rebling.