dogmàticu , agt, nm Definition
chi pertocat is dogmas; nau de unu, chi foedhat o faet chentza averguare si su chi narat est beru, giustu o nono, e no bolet intèndhere cosa in contràriu
Translations
French
dogmatique
English
dogmatic
Spanish
dogmático
Italian
dogmàtico
German
dogmatisch,
Dogmatiker.
dògna , agt: dogni,
dógnia,
donni,
dontzi,
donza,
donzi,
dónzia,
dugna,
ónnia Definition
foedhu chi acumpàngiat unu númene po inditare chi est cadaunu, donniunu, totugantos, dónnia síngulu; a bortas si narat a ispantu po calecuna cosa chi paret matuca meda
Synonyms e antonyms
cada
/
debberone,
maduru
Sentences
dónzia tantu andhat giutèndhesi unu biazu de fozas ◊ in dugna famíglia ndi sutzerit de dugna manera ◊ zumpe dónnia monte e dónnia mare pro lòmpere a terras inue frades chircant sos frades! ◊ dónnia die andhaiat a si vaturet una fasche de linna
2.
che giughet donzi tivedha cant'est lalgu s'istradone! ◊ betaiat donzi ràndhine… cantu a una nughe! ◊ li atzufat torra e lu agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ zughet dogni sanna cantu un'ispadinu! ◊ sont abbaitanne chin dontzi ocru cantu a su puntzu!
Etymon
ltn.
omnia
Translations
French
chaque
English
every
Spanish
cada,
todo
Italian
ógni
German
jeder,
jede,
jedes.
dognadintredí , avb Definition a d. = una die eja e una nono Synonyms e antonyms dintadí.
dógni, dógnia dògna
dognòra , avb Definition fatuvatu, dónnia tanti, sèmpere Synonyms e antonyms otora.
dognúe , avb Definition in dónnia logu Synonyms e antonyms totube Sentences in dognue mentuados, no sezis bonos a nudha!
dognúne, dognúnu , prn: donniunu,
donzune,
donzunu,
dugnunu,
ognunu Definition
dónnia persona, calesiògiat persona
Synonyms e antonyms
cadaunu
Sentences
sa cosa dh'ispartzint e donniunu s'ingollet su cantu suo ◊ dugnunu est comenti est nàsciu e comenti est istétiu pesau ◊ sos cunsizos no sunt tzertu metanzos e los iscultat dognunu cuntentu ◊ si a dognune fide portas tue, de fide già ndhe incontras in totue (P.P.Pintore)
Etymon
srd.
Translations
French
chacun
English
everyone
Spanish
cadauno
Italian
ognuno
German
jemand.
doichésimu , agt Definition su de dóighi, de is cosas ordinadas a filera.
dóichi, dóighe, dóighi, dóixi dòagi
doiddói , avb: dueddue, duiddui Definition istare d. = istare a su tanta tanta, èssere pentzosu, abbarrare a su pentza e torra, ma nau sèmpere cun avb. de nega in su sensu de decídiri chentza dhue pentzare meda Sentences no istat duiddui a fàghere su chi li benit a conca ◊ no apo a istare duiddui de andhare! ◊ isse no istat duiddui a rispòndhere male! (G.Ruju)◊ Mammai no istat duiddui e luego faet intrare sa pitzinna a papare ◊ no istes doiddoi: nara! Etymon srd.
dolàdu , pps, nm: dolau Definition de dolare; doladura, bículu de linna, de pedra o de àteru chi che andhat segandho a segure a acropadura Synonyms e antonyms alciuza, àstua, doladura, gliesca, iscata, isciapa, schedra 2. calo a funnagu e ne artzo unu sacu de dolau de prana, ca ci no mi preneis su logu de ludu!
doladúra , nf: dolatura Definition
manera de ifinigare e allisare linna segandho a pígiu grussitu, prus che àteru cun aina manna (segure); manera de fàere una cosa a sa grussera, cun pagu precisione; is orrugos de linna a pígiu chi essint trebballandho deosi a doladura
Synonyms e antonyms
berrumballa,
doladu,
pulidura
/
cdh. ràsciula,
sciapedha
Sentences
s'iscala de su carru la faghiant a doladura
2.
tue ses fatu a doladura: bonu, onestu, ma pagu díligu!
3.
sa doladura totu a su fogu! ◊ bae a fora a fàghere doladura, ca imbrutas su logu
Etymon
srd.
Translations
French
corroyage
English
rough-shaping,
shaving
Spanish
doladura,
viruta
Italian
sgrossaménto,
trùciolo
German
Zurichtung,
Holzspan.
dolàre , vrb Definition
trebballare linnàmene, segare a pígiu grussu prus che àteru cun aina manna e pagu precisa
Synonyms e antonyms
asciai,
scuadrigiai
Sentences
dolare a bistrale, a lepa ◊ est chin sa lesorja dolandhe una cutzichina pro fàchere una cherva
Etymon
ltn.
dolare
Translations
French
dégrossir
English
to thin (down)
Spanish
dolar
Italian
digrossare
German
zurichten.
dolàspiu , nm Definition cumprimentu (es. a sa santa glória!, a dhu connòsciri in su celu!) chi si faet a is parentes de unu mortu po acunnortu Synonyms e antonyms assolta, pàsimu, passéntzias.
dolatòre , nm Definition maistu de cupas, chie faet carradas Synonyms e antonyms botaju Etymon srd.
dolatúra doladúra
dolàu 1 , agt Definition nau de erbas, chi si che funt intostadas, boladas, faendho su frore Synonyms e antonyms boladu | ctr. gevi, modhe Sentences custa làtia est dolada, càuli dolau.
dolénsia , nf: doléntzia Definition cosa chi dolet, chi dispraxet, su dispraxere po calecuna cosa Synonyms e antonyms dispiachere, dolentia, dolixéntzia Sentences in dogni doléntzia prontu a Maria recurre! ◊ nos sias amparu forte in sas dolénsias e males ◊ lastimosos relatade sas doléntzias de unu disdiciadu! Etymon spn. dolencia.
dolènte , nm Definition parente custrintu de unu mortu Synonyms e antonyms dobidori.
dolentía , nf: dolintia Definition
genia de dispraxere chi si sentit po un'àteru / àere dolentia = tènnere dolu
Synonyms e antonyms
dabori,
dispiachere,
dolénsia,
dolu,
làstima
Sentences
dendhe ti sunt sa morte sentza ispada, mancu sos tuos ndhe ant dolentia ◊ pro peus disastru e dolentia a mama no bidesi ◊ mísera e pòvera in pannos chi ndhe càusat dolentia ◊ a su mancare tuo, Elena mia, mi est mancada sa lughe e prus no miro che umbra acant'a mimmi e dolentia
Etymon
srd.
Translations
French
chagrin
English
grief
Spanish
pena,
pesar
Italian
dispiacére,
dolóre,
péna
German
Leid.