giamàda , nf: ciamada* Definition su cramare, su mutire Synonyms e antonyms giàmidu, mutia, tzerriada.
giamàre , vrb: ciamare* Definition betare boghe naendho su númene de ccn.; giare unu númene a unu o a calecuna cosa; betare o pònnere boghes forte a lamenta in crica de agiudu; mandhare a nàrrere calecuna cosa a ccn. Synonyms e antonyms abboigare, atzerriai, giubilare, lamai, muntire, tirriare 1 / pedie, invocai / nàrrere Sentences tue no mi càlculas e ti giras solu apena si ti giamo ◊ si giamat su babbu a un'oru a li nàrrere calchi cosa ◊ Bainzu, giàmandhe lestru a fizu tou! 2. ite ti giamas, tue? ◊ no mi giamedas Maria si no mama de dolore! ◊ si no mi atrintzo a giamare agiutóriu, inoghe abberu mi che faghet die! 3. si no ant giamadu a cust'ora no giamant prus.
giambàda , nf Definition
su cambiare, su mudare
Synonyms e antonyms
cambiada,
cambiamentu,
furriada,
giambamentu
Sentences
ite giambada chi at fatu, su mundhu!…
Etymon
srd.
Translations
French
changement
English
change
Spanish
cambio
Italian
cambiaménto
German
Änderung,
Veränderung.
giambàghe , nm: giampaghe,
giompagu,
giumpaghe,
giumpagu,
zumpache Definition
gremighedhu o bobboi chi ponet a su casu martzu, nau deosi ca brínchidat: a logos dhu narant fintzes a su perduvae; casu martzu o giumpagadu
Synonyms e antonyms
botabbota,
ilbótigu,
saltaredhu,
sartasarta
/
cdh. saltaribídhulu
Scientific Terminology
crp, piophila casei
Etymon
srd.
Translations
French
acarus du fromage
English
cheese-mite
Spanish
saltón
Italian
larva della mósca del formàggio
German
Käsemade,
Käsefliege.
giambaméntu , nm Definition su cambiare, su mudare Synonyms e antonyms cambiamentu*, giambada Sentences chelos, acansàdemi custu giambamentu! ◊ sa régula no ammitit giambamentu perunu ◊ giambamentu mannu ant fatu in sos mezoros.
giambàre , vrb: cambiai* Definition giare, nàrrere, fàere àteru, cosa diferente a càmbiu, una cosa in parte de un'àtera, fintzes in su sensu de pònnere bestimentu diferente, pigare àtera abbitúdine, crèdere in àteru; andhare de unu logu a un'àteru po istare Synonyms e antonyms furriai, mudai Sentences sos bighinos ti ant giogadu che pupatzu pro giambare determinos ◊ cherent giambare idea ◊ finindhe su ballu tocaiat a giambare cópia ◊ su bellu fit sa sorte de giambare istendhe a turnu sentza mandhigare! ◊ bos giambet in discansu dogni atreghentu!
giàmbu , nm: càmbiu* Definition
cosa chi si giaet o chi si faet in parte de un'àtera chi si arricit, una cosa po un'àtera
Idioms
csn:
fàghere g. = fàghere a càmbiu; in g. de… = in càmbiu de…, a su postu de…
Sentences
dade suore a sa terra chi bos dat in giambu ispigas!
Translations
French
échange
English
exchange
Spanish
cambio
Italian
scàmbio
German
Austausch.
giamèglia , nf Definition genia de butone de metallu chi si ponet po bellesa in frunimentos de pedhe.
giàmida, giàmidu , nf, nm: clàmida* Definition
boghe po tzerriare, su tzerriare
Synonyms e antonyms
ciamada,
ciamu,
làmidu,
mutinzu
Sentences
cale est su coro chi no at intesu custu giàmidu altu a fogu biu?
Translations
French
rappel,
appel
English
recall
Spanish
llamada
Italian
richiamo
German
Ruf.
giaminèra geminèra
giampadólzu, giampadórzu , nm: giumpadolzu, giumpatógiu, giumpatógliu, zumpadorju* Definition tretu ue faet a brinchidare po passare de una parte a s'àtera (de erriu, de fossu), fintzes su chi si ponet po pòdere passare Synonyms e antonyms badu, brincadórgiu / pontica.
giampagàdu , agt: giompagadu, giumpagadu Definition nau de su casu, chi est fatu, martzu, candho portat su giompagu e si faet modhe; nau de linna, chi est pudrigada, punta Synonyms e antonyms fatitadu, fatitu, fatu, martzu, patitu / arnau, pipionidu 2. su tauladu est totu giampagadu Scientific Terminology csu Etymon srd.
giampàghe giambàghe
giampanàdu , pps, agt Definition de giampanare; chi est cuncordau, aconciau (fintzes nau in cobertantza), apostu 2. a isbentiare: cussa est sa meighina chi bi cheret a s'imbriagu, sinono torrendhe a domo gai giampanadu ite briga chi ndhe tiat essire! ◊ sentidos vagabbundhos sunt giampanados isetos austidos (C.De Martis).
giampanàre , vrb: giompanare Definition allichidire, pònnere apostu is cosas (fintzes fàere acostire un'animale a logu po cicire a cuadhu) Synonyms e antonyms campaniare 1 Sentences Rosa in domo sua si est posta a giompanare su logu comente at bidu s'avocadu benindhe ◊ giampana cussu pajolu totu calchina ca no est cosa coghina! Etymon srd.
giampàre, giampiàre , vrb: ciumpare,
gimpare,
giompai,
giompare,
giumpai,
giumpare,
zampare Definition
passare a brínchidu, brinchidare po passare de una parte a s'àtera de una cosa (erriu, camminu o àteru), passare de una parte a s'àtera; si narat fintzes in su sensu de trampare, cullonare / giàmpiami su logu! = baidindi!, a fora de inoghe!
Synonyms e antonyms
passae
/
sartai
/
ingannai
Sentences
marranu chi gimpes su giannile meu! ◊ so prontu a giumpare a pes seguros su badu de custu tempus (G.Fiori)◊ giompare sos rios candho sunt prenos de abba est una bella proa! ◊ che so passadu inoghe andhendhe atesu a giampare su mare a Continente (Sale)◊ a maridu meu giumpendhe a cadhu a còscia in d-unu riu si lu pigeit s'undha
2.
su pisci de Santa Illa, dhu bendu a ispignarura, friscu, ancora giumpendi
3.
bae ca tue a mie no mi giampas!
Translations
French
traverser,
guéer,
franchir
English
to cross,
to ford
Spanish
atravesar,
vadear
Italian
attraversare,
guadare,
valicare
German
überschreiten,
durchwaten,
übersteigen (verbo inseparabile).
giàmpu , nm: giumpu Definition
su passare o brinchidare de una parte a s'àtera, nau fintzes de su tempus; in cobertantza, decisione manna, de contu
Synonyms e antonyms
brincu,
giànchidu,
passu,
sàltidu,
zumpadura
/
decisioni,
passu
Idioms
csn:
betare unu giampu = fai unu sàrtidu; su geunzu de su giumpu = de su trapassu, de sa zoja a su sàpadu santu
Sentences
no ti retenzas sos giampos: curre, curre o cadhu ispanu! ◊ sa vida est unu giampu chi si atraessat a su pesarue ◊ innantis de fàghere su giampu lea sa medida! ◊ si li do tempus de unu giampu a su de duos bei at a restare! ◊ una fémina avesa a tebbacare aiat fatu votu de no tocare tebbacu de sa zoja a su sàpadu santu: unu giumpu divésciu!
2.
già lu podes pensare che ómine addotu chi est pro tota vida cussu giampu
Etymon
srd.
Translations
French
saut,
bond
English
jump
Spanish
salto
Italian
salto,
balzo
German
Sprung.
giàna , nf: zana Definition
genia de èssere de sa fantasia, fémina, de carena pitica, minoredha, bella meda; a logos dhu narant a sa sennoredha segadidus / min. gianedha, gianaredha; domu de gianas = coronedha, musuleu, pèrcia de fadas, cala de sos nanedhos,bóidu fatu in sas rocas, in s'antigóriu, pro bi pònnere sos mortos; malas gianas!… (genia de frastimu) = malasorte!
Synonyms e antonyms
bírghines,
fada,
forrighesos
/
arrenza 1,
bocigani,
bociguadhus,
mammaeritu,
mutzamanu,
segabódhighes,
segadidus 1,
sennora 1,
serramanu
Sentences
dríades, ninfas, gianas de Sardigna s'intanant in sas tupas pro s'anneu (P.Casu)◊ dèu seu sa giana, a cantellu minudu de criadura ◊ is gianas fiant tanti pitias de cantellu chi unu fundu de tamatas dhis fiat bastanti po umbrai
2.
domos de gianas bi ndhe at in donzi parte e logu de sa Sardigna
Surnames and Proverbs
smb:
(Deiana, Dejana, Esciana, Exiana), Giana
Scientific Terminology
opan
Etymon
ltn.
Diana
Translations
French
fée
English
fairy
Spanish
hada
Italian
fata
German
Fee.
giancài, giancàre , vrb Synonyms e antonyms brincae, brinchitare, saltai Sentences no gianches dae cui!
giancarèdha , nf Definition birilla de crecu; genia de prendha: pedra tundha incasciada in prata (si dha ponent fintzes po maia) Synonyms e antonyms pinnadellu.