inteltiàre , vrb Definition pònnere intéltiu, ingéniu, contivígiu, faendho is cosas Synonyms e antonyms abbirtiai, indeletare, ingeniai Sentences Nina su die aiat aparitzadu sa banca inteltiendhesindhe (A.Langiu).
intéltiu, intéltu , nm Definition capacidade de si arrangiare, abbilesa in su fàere is cosas Synonyms e antonyms arxéntziu, ingéniu Sentences a su teracu nou su mere lu pregontat a bídere si est intéltiu sou su furare.
intéltzu , nm: intérgiu, intertzu, intitzu, intrentzu, intretzu, intríciu, intritzu, intzeltzu, isteltzu, istertzu, oltetzu, stertzu Definition duas calidades de una genia de linna chi faet a cannàile longu longu e fine e si che artzat a pitzu de is matas Synonyms e antonyms alúsara, bentitzu, bidichinzu, filichinzu, mussòrgia, pidighinzu, reti, tretzu / atzara, auciada, bentzígliu, elighinzu, ertessu, pilighinzu Sentences intzeltzu e ruo si pesant cument'e unu luo fintz'a sas traes pudrigadas (A.Casula)◊ su russignolu pesat cantos in sos inteltzos in fiore ◊ est logu prenu de intrentzu e olioni, ollastus e titioni ◊ de intitzu si faiant fintzas funis Scientific Terminology rbl, Clematis cirrhosa, C. vitalba Etymon itl. intreccio.
intèmes insàmus
intemòre! , iscl: intimore Definition
e ite si!…, bae e crica si!…: dhu narant pruschetotu dudosos timendho ccn. cosa chi podet acontèssere o chi podet èssere acontéssia / intemore si no… = fata si no…, it'abbisóngiu dhoi at de?…
Synonyms e antonyms
acabore,
atamore
Sentences
intimore si sas berbeghes che sunt intradas a su trigu!… Bae e abbàida!◊ intimore si su pitzinnu at tentu dannu, su istentare goi!…
2.
intemore, como, si no che andhades a campu, cun custu fritu! ◊ faghe a imboladura, sa linna: intemore si no est bene assentada!…◊ intemore, como, si no che essides a chircare antunna, a catigare erba ifusta!
Translations
French
qui sait,
peut-être
English
I wonder,
maybe
Spanish
quizás,
quién sabe
Italian
chissà
German
wer weiß!.
intempéria , nf, nm: intempérie,
intempériu Definition
logu, ària, tempus o clima malesanos, chi noghent a sa salude, batint maladia (e mescamente sa malària) e fintzes trubbada de tempus malu, istracia; pl., is callenturas de sa malària / pigàresi s'i. = (nau de ccn.) portai furighedha, èssiri impressiu a tropu
Synonyms e antonyms
mabadia,
infetu
/
temporalla,
traschia
Idioms
csn:
giúghere s'i. = èssere malesanu, nòghere a su saludu; sos intempérios de sa vita = sas disauras, dannos, dificurtades mannas
Sentences
in s'ortu bi est s'intempériu: est dendhe borta fintzas sa foza ◊ no si podet manigare piús nudha: giughet totu s'intempériu ◊ devo meigare sas pumatas ca giughent s'intempériu (G.Ruju)◊ isperaus chi protzat: sa tempéria parit prus frida!
2.
un’intempéria si fit pesata intro de su coro meu
Etymon
itl.
Translations
French
intempéries
English
bad weather
Spanish
intemperie
Italian
intempèrie
German
Unbilden des Wetters.
intemperiàda , nf Definition su intemperiare; tempus malu meda e a tempus meda; atacu de malària Synonyms e antonyms temporada Etymon srd.
intemperiàdu , pps, agt Definition de intemperiare; nau de ccn., chi est a callenturas de sa malària Synonyms e antonyms intemperiosu, temperadu.
intemperiàre , vrb Definition
fàere tempus légiu; batire o fàere a influentza
Synonyms e antonyms
temperare
2.
ma at intemperiau, ocannu!…
Etymon
srd.
Translations
French
faire mauvais temps
English
to be bad weather
Spanish
hacer tiempo malo
Italian
far cattivo tèmpo
German
schlechtes Wetter sein.
intempérie intempéria
intemperiósu , agt Definition
nau de tempus e de logu, chi noghet a sa salude, chi portat maladias
Synonyms e antonyms
malesanu
Sentences
nois semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa ue pabaredhos tzegos bolant macos (G.Orgolesu)
Etymon
srd.
Translations
French
insalubre,
paludéen
English
unhealthy
Spanish
insalubre
Italian
insalubre,
malàrico
German
ungesund.
intempériu intempéria
intempòrra , nf Synonyms e antonyms intempéria, intemperiada, temporada 2. sa navi s'est móvia tremendi comenti a candu unu portat s'intemporra (F.Carlini).
intèna , nf: antena Definition genia de gana, de fortza chi si portat aintru, ispétzia, mota Synonyms e antonyms boza, desizu Sentences cussa m'intzullit s'intena arrabiosa ◊ est una pibia iscaréscia de mala intena ◊ istorrat sa pichiada cun pagu intena de si fai isposa (E.Sanna)◊ in custus montis si fait prus penosa s'intena mala de su fogu ◊ su binu dhis iat postu arràbiu e intena ◊ si ndi est acatau de s'intena bella chi portas… sempri arrennegau!
intenantài , vrb Definition podet bòllere nàrrere css. cosa chi in su foedhare (mescamente lestru) no benit a mente o fintzes no s’ischit bene, mancari cumprendhendho e ischindho bene su chi si bolet nàrrere ma in su momentu no benit a conca su foedhu giustu Synonyms e antonyms bodalire, iterinare, itesinantai, nichelare Etymon srd.
intenàntu , nm Definition s'ita dhu nanta Etymon srd.
intendài , vrb Definition pònnere is tendhas, fàere acampamentu Synonyms e antonyms abbarracai, apadiglionai Sentences is sordaus si funt intendaus inguni.
intendènti , nm: intendhente Definition funtzionàriu incarrigau de contivigiare s'amministratzione de un'ente.
intendéntzia , nf: intendhéntzia Definition s'ufíciu, su trebballu de is intendhentes.
intendhènte intendènti