inteltiàre , vrb Definitzione pònnere intéltiu, ingéniu, contivígiu, faendho is cosas Sinònimos e contràrios abbirtiai, indeletare, ingeniai Frases Nina su die aiat aparitzadu sa banca inteltiendhesindhe (A.Langiu).
intéltiu, intéltu , nm Definitzione capacidade de si arrangiare, abbilesa in su fàere is cosas Sinònimos e contràrios arxéntziu, ingéniu Frases a su teracu nou su mere lu pregontat a bídere si est intéltiu sou su furare.
intéltzu , nm: intérgiu, intertzu, intitzu, intrentzu, intretzu, intríciu, intritzu, intzeltzu, isteltzu, istertzu, oltetzu, stertzu Definitzione duas calidades de una genia de linna chi faet a cannàile longu longu e fine e si che artzat a pitzu de is matas Sinònimos e contràrios alúsara, bentitzu, bidichinzu, filichinzu, mussòrgia, pidighinzu, reti, tretzu / atzara, auciada, bentzígliu, elighinzu, ertessu, pilighinzu Frases intzeltzu e ruo si pesant cument'e unu luo fintz'a sas traes pudrigadas (A.Casula)◊ su russignolu pesat cantos in sos inteltzos in fiore ◊ est logu prenu de intrentzu e olioni, ollastus e titioni ◊ de intitzu si faiant fintzas funis Terminologia iscientìfica rbl, Clematis cirrhosa, C. vitalba Ètimu itl. intreccio.
intèmes insàmus
intemòre! , iscl: intimore Definitzione
e ite si!…, bae e crica si!…: dhu narant pruschetotu dudosos timendho ccn. cosa chi podet acontèssere o chi podet èssere acontéssia / intemore si no… = fata si no…, it'abbisóngiu dhoi at de?…
Sinònimos e contràrios
acabore,
atamore
Frases
intimore si sas berbeghes che sunt intradas a su trigu!… Bae e abbàida!◊ intimore si su pitzinnu at tentu dannu, su istentare goi!…
2.
intemore, como, si no che andhades a campu, cun custu fritu! ◊ faghe a imboladura, sa linna: intemore si no est bene assentada!…◊ intemore, como, si no che essides a chircare antunna, a catigare erba ifusta!
Tradutziones
Frantzesu
qui sait,
peut-être
Ingresu
I wonder,
maybe
Ispagnolu
quizás,
quién sabe
Italianu
chissà
Tedescu
wer weiß!.
intempéria , nf, nm: intempérie,
intempériu Definitzione
logu, ària, tempus o clima malesanos, chi noghent a sa salude, batint maladia (e mescamente sa malària) e fintzes trubbada de tempus malu, istracia; pl., is callenturas de sa malària / pigàresi s'i. = (nau de ccn.) portai furighedha, èssiri impressiu a tropu
Sinònimos e contràrios
mabadia,
infetu
/
temporalla,
traschia
Maneras de nàrrere
csn:
giúghere s'i. = èssere malesanu, nòghere a su saludu; sos intempérios de sa vita = sas disauras, dannos, dificurtades mannas
Frases
in s'ortu bi est s'intempériu: est dendhe borta fintzas sa foza ◊ no si podet manigare piús nudha: giughet totu s'intempériu ◊ devo meigare sas pumatas ca giughent s'intempériu (G.Ruju)◊ isperaus chi protzat: sa tempéria parit prus frida!
2.
un’intempéria si fit pesata intro de su coro meu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
intempéries
Ingresu
bad weather
Ispagnolu
intemperie
Italianu
intempèrie
Tedescu
Unbilden des Wetters.
intemperiàda , nf Definitzione su intemperiare; tempus malu meda e a tempus meda; atacu de malària Sinònimos e contràrios temporada Ètimu srd.
intemperiàdu , pps, agt Definitzione de intemperiare; nau de ccn., chi est a callenturas de sa malària Sinònimos e contràrios intemperiosu, temperadu.
intemperiàre , vrb Definitzione
fàere tempus légiu; batire o fàere a influentza
Sinònimos e contràrios
temperare
2.
ma at intemperiau, ocannu!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire mauvais temps
Ingresu
to be bad weather
Ispagnolu
hacer tiempo malo
Italianu
far cattivo tèmpo
Tedescu
schlechtes Wetter sein.
intempérie intempéria
intemperiósu , agt Definitzione
nau de tempus e de logu, chi noghet a sa salude, chi portat maladias
Sinònimos e contràrios
malesanu
Frases
nois semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa ue pabaredhos tzegos bolant macos (G.Orgolesu)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
insalubre,
paludéen
Ingresu
unhealthy
Ispagnolu
insalubre
Italianu
insalubre,
malàrico
Tedescu
ungesund.
intempériu intempéria
intempòrra , nf Sinònimos e contràrios intempéria, intemperiada, temporada 2. sa navi s'est móvia tremendi comenti a candu unu portat s'intemporra (F.Carlini).
intèna , nf: antena Definitzione genia de gana, de fortza chi si portat aintru, ispétzia, mota Sinònimos e contràrios boza, desizu Frases cussa m'intzullit s'intena arrabiosa ◊ est una pibia iscaréscia de mala intena ◊ istorrat sa pichiada cun pagu intena de si fai isposa (E.Sanna)◊ in custus montis si fait prus penosa s'intena mala de su fogu ◊ su binu dhis iat postu arràbiu e intena ◊ si ndi est acatau de s'intena bella chi portas… sempri arrennegau!
intenantài , vrb Definitzione podet bòllere nàrrere css. cosa chi in su foedhare (mescamente lestru) no benit a mente o fintzes no s’ischit bene, mancari cumprendhendho e ischindho bene su chi si bolet nàrrere ma in su momentu no benit a conca su foedhu giustu Sinònimos e contràrios bodalire, iterinare, itesinantai, nichelare Ètimu srd.
intenàntu , nm Definitzione s'ita dhu nanta Ètimu srd.
intendài , vrb Definitzione pònnere is tendhas, fàere acampamentu Sinònimos e contràrios abbarracai, apadiglionai Frases is sordaus si funt intendaus inguni.
intendènti , nm: intendhente Definitzione funtzionàriu incarrigau de contivigiare s'amministratzione de un'ente.
intendéntzia , nf: intendhéntzia Definitzione s'ufíciu, su trebballu de is intendhentes.
intendhènte intendènti