A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

intaxàe , vrb Definitzione foedhandho de animales, betare a mesu de su tàgiu Sinònimos e contràrios aggrustare | ctr. irgrustiare, iscambuliare, iscamedhare, iscedhai, istagiai.

intè! , bvrb, iscl Definitzione de su verbu intèndhere: intendhe!, intendei! Sinònimos e contràrios cheigau!, iscú! Frases intè, intè!… poi nachi est birgonzosu! ◊ intè, s'avesu mi nci portat a arrallai sa língua furistera! (R.Fresia)

intebàu , nm Definitzione pomentu fatu a téula, cun arregiolas de terra Frases si fiat inténdiu in s'intebau su passu de tziu Bachis torrendusí a crocai (S.A.Spano) Ètimu srd.

intebiàda , nf Definitzione su intebiare, caentadedha Sinònimos e contràrios calentada, isalenada 1 | ctr. ifritada Ètimu srd.

intebiài, intebiàre, intebidài , vrb: intepiare Definitzione fàere tébiu aciunghendho caentu, caentare pagu pagu Sinònimos e contràrios allatiai, intibidire, isalenare 1, iscardillare, tebiai | ctr. ifridare Frases s'abba pro sòrbere su frommentarzu s'intébiat ◊ nc'istichit is peis a s'àcua po dhus intebidai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu attiédir Ingresu to warm (up) Ispagnolu entibiar Italianu intiepidire Tedescu lau machen.

intébidu , nm: intíbide, intíbidu, intíbitu, intípide Definitzione manera de semenare / semenare a i. = intibidare, semenare in terrinu chentza aradu innantis, semenare e arare pro carrarzare su sèmene in terrinu brusiadu innantis pro l'ammanitzare a lu prenare 2. a vias, pro s'apretu, semenaiant a intébidu, o siet a sa prima arada, a terra mélina (G.Addis) Ètimu srd.

intechíre , vrb: integhie, integhire, intichire Definitzione seberare o fàere sa tega, nau de alegúmenes; nau de lana, trastes, pònnere su bobboi papalana; nau de animale fémina, essire próssima Sinònimos e contràrios addegare Frases sa fae est integhindhe ◊ su pisurtzis no at galu intechiu ◊ custu tempus at integhiu su pisu 3. s'ebba at integhidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pousser les cosses (des légumineuses) Ingresu to pod Ispagnolu poner las vainas las legumbres Italianu méttere i baccèlli (détto delle leguminóse) Tedescu Hülsen ansetzen.

intechíu , pps, agt Definitzione de intechire; chi at fatu o portat sa tega; nau de su laore guastu, chi est a crabone, niedhu, fatu a fungubísinu.

intecòsta , agt Definitzione dhu narant de Pascarosada Sinònimos e contràrios antecosta*.

integàre , vrb Definitzione fàere su granu, nau de is laores Sinònimos e contràrios chibare, ingranire, intechire Frases su trigu est integhendhe (G.Fiori) Ètimu srd.

integhíe, integhíre intechíre

integiòne , nf: intensione, intentzione, intentzioni, intessione, intiscione Definitzione pentzamentu o idea chi si portat in conca e chi si pentzat de fàere / èssere de mala intessione = de ideas malas, malu pentzadori Sinònimos e contràrios idea, indenna Frases paret ca portat berme sempre forrogendhe in su chervedhu, totu custas malas integiones!◊ ma tenis intentzioni de mi ofendi?! ◊ inoche bi at fiagu de dinare, est crara s'intiscione: vèndhere s'abba a preju de oro ◊ santa e religiosa fiat s'intentzioni de un'àteru divotu de nosi portai cust'istàtua Tradutziones Frantzesu intention Ingresu intention Ispagnolu intención Italianu intenzióne Tedescu Absicht.

integràle, integràli , agt Definitzione chi dhu'est totu e no una parte ebbia, nau de unu documentu o fintzes de unos cantu alimentos chi, si funt mólios, si podent seberare in partes diferentes o fintzes lassare ammesturaos po fàere unu pane deasi (integrale) Frases su pane integrale, mancari no parzat bellu che a su pane biancu, est prus bonu.

integridàde, integridàdi , nf Definitzione su èssere intreu, integrale, de una cosa, su dhu'èssere totu, su no èssere tocada ma ínnida; su èssere chentza pecos, nau mescamente de unu cumportamentu onestu Sinònimos e contràrios interesa / onestade.

intégru , nm, nf: intrega, intregu Definitzione su intregare, su giare o pònnere calecuna cosa in manos de àtere; totugantu su chi s'intregat a ccn. po dhu chistire: dinare, documentos, paperis, segretos, oraria e àteru; tanti de bestiàmene chi, po dhu torrare, su sótziu minore leat in càrrigu de su sótziu mannu chi ndh'est mere Sinònimos e contràrios cunsigna, intregadura / cumandhu, impérciu Frases amo a tie ebbia e de su coro meu ti fato intregu ◊ cussu est peus de su diàulu: si at manigadu s'intrega! ◊ s'intrega l'at timida su dimóniu ◊ tui preparas is istrepus in custu tempus de incúngia e de intregus ◊ a unu tzegu no li tzedit unu sesinu: a sos ricos lis faghet intregu in donu ◊ Fulanu at nadu a dhue annare ca ti tepet dare s'intregu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu livraison Ingresu delivery Ispagnolu entrega Italianu conségna Tedescu Aushändigung.

intelàda , nf Definitzione su intelare, su annapare is ogos Sinònimos e contràrios annapada, annapadura Ètimu srd.

intelàdu , nm Definitzione genia de tela o tendha chi si ponet in is fentanas.

intelài , vrb: intelare Definitzione si narat de is ogos chi si faent coment'e annapaos, prus che àteru po debbilesa o mancamentu de fortzas Sinònimos e contràrios afuscai, annapai, imbelare, impannare, inchelare, infuscai Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu brouiller, altérer la vue Ingresu to dim Ispagnolu entelar Italianu offuscare Tedescu verdunkeln.

intelajadúra , nf Sinònimos e contràrios bastimentu 1, imbastimentu, telàgiu.

intelajàre , vrb Definitzione fàere su telàrgiu o imbastimentu de un'òpera.