intaxàe , vrb Definizione foedhandho de animales, betare a mesu de su tàgiu Sinonimi e contrari aggrustare | ctr. irgrustiare, iscambuliare, iscamedhare, iscedhai, istagiai.
intè! , bvrb, iscl Definizione de su verbu intèndhere: intendhe!, intendei! Sinonimi e contrari cheigau!, iscú! Frasi intè, intè!… poi nachi est birgonzosu! ◊ intè, s'avesu mi nci portat a arrallai sa língua furistera! (R.Fresia)
intebàu , nm Definizione pomentu fatu a téula, cun arregiolas de terra Frasi si fiat inténdiu in s'intebau su passu de tziu Bachis torrendusí a crocai (S.A.Spano) Etimo srd.
intebiàda , nf Definizione su intebiare, caentadedha Sinonimi e contrari calentada, isalenada 1 | ctr. ifritada Etimo srd.
intebiài, intebiàre, intebidài , vrb: intepiare Definizione
fàere tébiu aciunghendho caentu, caentare pagu pagu
Sinonimi e contrari
allatiai,
intibidire,
isalenare 1,
iscardillare,
tebiai
| ctr.
ifridare
Frasi
s'abba pro sòrbere su frommentarzu s'intébiat ◊ nc'istichit is peis a s'àcua po dhus intebidai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
attiédir
Inglese
to warm (up)
Spagnolo
entibiar
Italiano
intiepidire
Tedesco
lau machen.
intébidu , nm: intíbide, intíbidu, intíbitu, intípide Definizione manera de semenare / semenare a i. = intibidare, semenare in terrinu chentza aradu innantis, semenare e arare pro carrarzare su sèmene in terrinu brusiadu innantis pro l'ammanitzare a lu prenare 2. a vias, pro s'apretu, semenaiant a intébidu, o siet a sa prima arada, a terra mélina (G.Addis) Etimo srd.
intechíre , vrb: integhie,
integhire,
intichire Definizione
seberare o fàere sa tega, nau de alegúmenes; nau de lana, trastes, pònnere su bobboi papalana; nau de animale fémina, essire próssima
Sinonimi e contrari
addegare
Frasi
sa fae est integhindhe ◊ su pisurtzis no at galu intechiu ◊ custu tempus at integhiu su pisu
3.
s'ebba at integhidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pousser les cosses (des légumineuses)
Inglese
to pod
Spagnolo
poner las vainas las legumbres
Italiano
méttere i baccèlli (détto delle leguminóse)
Tedesco
Hülsen ansetzen.
intechíu , pps, agt Definizione de intechire; chi at fatu o portat sa tega; nau de su laore guastu, chi est a crabone, niedhu, fatu a fungubísinu.
intecòsta , agt Definizione dhu narant de Pascarosada Sinonimi e contrari antecosta*.
integàre , vrb Definizione fàere su granu, nau de is laores Sinonimi e contrari chibare, ingranire, intechire Frasi su trigu est integhendhe (G.Fiori) Etimo srd.
integhíe, integhíre intechíre
integiòne , nf: intensione,
intentzione,
intentzioni,
intessione,
intiscione Definizione
pentzamentu o idea chi si portat in conca e chi si pentzat de fàere / èssere de mala intessione = de ideas malas, malu pentzadori
Sinonimi e contrari
idea,
indenna
Frasi
paret ca portat berme sempre forrogendhe in su chervedhu, totu custas malas integiones!◊ ma tenis intentzioni de mi ofendi?! ◊ inoche bi at fiagu de dinare, est crara s'intiscione: vèndhere s'abba a preju de oro ◊ santa e religiosa fiat s'intentzioni de un'àteru divotu de nosi portai cust'istàtua
Traduzioni
Francese
intention
Inglese
intention
Spagnolo
intención
Italiano
intenzióne
Tedesco
Absicht.
integràle, integràli , agt Definizione chi dhu'est totu e no una parte ebbia, nau de unu documentu o fintzes de unos cantu alimentos chi, si funt mólios, si podent seberare in partes diferentes o fintzes lassare ammesturaos po fàere unu pane deasi (integrale) Frasi su pane integrale, mancari no parzat bellu che a su pane biancu, est prus bonu.
integridàde, integridàdi , nf Definizione su èssere intreu, integrale, de una cosa, su dhu'èssere totu, su no èssere tocada ma ínnida; su èssere chentza pecos, nau mescamente de unu cumportamentu onestu Sinonimi e contrari interesa / onestade.
intégru , nm, nf: intrega,
intregu Definizione
su intregare, su giare o pònnere calecuna cosa in manos de àtere; totugantu su chi s'intregat a ccn. po dhu chistire: dinare, documentos, paperis, segretos, oraria e àteru; tanti de bestiàmene chi, po dhu torrare, su sótziu minore leat in càrrigu de su sótziu mannu chi ndh'est mere
Sinonimi e contrari
cunsigna,
intregadura
/
cumandhu,
impérciu
Frasi
amo a tie ebbia e de su coro meu ti fato intregu ◊ cussu est peus de su diàulu: si at manigadu s'intrega! ◊ s'intrega l'at timida su dimóniu ◊ tui preparas is istrepus in custu tempus de incúngia e de intregus ◊ a unu tzegu no li tzedit unu sesinu: a sos ricos lis faghet intregu in donu ◊ Fulanu at nadu a dhue annare ca ti tepet dare s'intregu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
livraison
Inglese
delivery
Spagnolo
entrega
Italiano
conségna
Tedesco
Aushändigung.
intelàda , nf Definizione su intelare, su annapare is ogos Sinonimi e contrari annapada, annapadura Etimo srd.
intelàdu , nm Definizione genia de tela o tendha chi si ponet in is fentanas.
intelài , vrb: intelare Definizione
si narat de is ogos chi si faent coment'e annapaos, prus che àteru po debbilesa o mancamentu de fortzas
Sinonimi e contrari
afuscai,
annapai,
imbelare,
impannare,
inchelare,
infuscai
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
brouiller,
altérer la vue
Inglese
to dim
Spagnolo
entelar
Italiano
offuscare
Tedesco
verdunkeln.
intelajadúra , nf Sinonimi e contrari bastimentu 1, imbastimentu, telàgiu.
intelajàre , vrb Definizione fàere su telàrgiu o imbastimentu de un'òpera.