inteltiàre , vrb Definizione pònnere intéltiu, ingéniu, contivígiu, faendho is cosas Sinonimi e contrari abbirtiai, indeletare, ingeniai Frasi Nina su die aiat aparitzadu sa banca inteltiendhesindhe (A.Langiu).
intéltiu, intéltu , nm Definizione capacidade de si arrangiare, abbilesa in su fàere is cosas Sinonimi e contrari arxéntziu, ingéniu Frasi a su teracu nou su mere lu pregontat a bídere si est intéltiu sou su furare.
intéltzu , nm: intérgiu, intertzu, intitzu, intrentzu, intretzu, intríciu, intritzu, intzeltzu, isteltzu, istertzu, oltetzu, stertzu Definizione duas calidades de una genia de linna chi faet a cannàile longu longu e fine e si che artzat a pitzu de is matas Sinonimi e contrari alúsara, bentitzu, bidichinzu, filichinzu, mussòrgia, pidighinzu, reti, tretzu / atzara, auciada, bentzígliu, elighinzu, ertessu, pilighinzu Frasi intzeltzu e ruo si pesant cument'e unu luo fintz'a sas traes pudrigadas (A.Casula)◊ su russignolu pesat cantos in sos inteltzos in fiore ◊ est logu prenu de intrentzu e olioni, ollastus e titioni ◊ de intitzu si faiant fintzas funis Terminologia scientifica rbl, Clematis cirrhosa, C. vitalba Etimo itl. intreccio.
intèmes insàmus
intemòre! , iscl: intimore Definizione
e ite si!…, bae e crica si!…: dhu narant pruschetotu dudosos timendho ccn. cosa chi podet acontèssere o chi podet èssere acontéssia / intemore si no… = fata si no…, it'abbisóngiu dhoi at de?…
Sinonimi e contrari
acabore,
atamore
Frasi
intimore si sas berbeghes che sunt intradas a su trigu!… Bae e abbàida!◊ intimore si su pitzinnu at tentu dannu, su istentare goi!…
2.
intemore, como, si no che andhades a campu, cun custu fritu! ◊ faghe a imboladura, sa linna: intemore si no est bene assentada!…◊ intemore, como, si no che essides a chircare antunna, a catigare erba ifusta!
Traduzioni
Francese
qui sait,
peut-être
Inglese
I wonder,
maybe
Spagnolo
quizás,
quién sabe
Italiano
chissà
Tedesco
wer weiß!.
intempéria , nf, nm: intempérie,
intempériu Definizione
logu, ària, tempus o clima malesanos, chi noghent a sa salude, batint maladia (e mescamente sa malària) e fintzes trubbada de tempus malu, istracia; pl., is callenturas de sa malària / pigàresi s'i. = (nau de ccn.) portai furighedha, èssiri impressiu a tropu
Sinonimi e contrari
mabadia,
infetu
/
temporalla,
traschia
Modi di dire
csn:
giúghere s'i. = èssere malesanu, nòghere a su saludu; sos intempérios de sa vita = sas disauras, dannos, dificurtades mannas
Frasi
in s'ortu bi est s'intempériu: est dendhe borta fintzas sa foza ◊ no si podet manigare piús nudha: giughet totu s'intempériu ◊ devo meigare sas pumatas ca giughent s'intempériu (G.Ruju)◊ isperaus chi protzat: sa tempéria parit prus frida!
2.
un’intempéria si fit pesata intro de su coro meu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
intempéries
Inglese
bad weather
Spagnolo
intemperie
Italiano
intempèrie
Tedesco
Unbilden des Wetters.
intemperiàda , nf Definizione su intemperiare; tempus malu meda e a tempus meda; atacu de malària Sinonimi e contrari temporada Etimo srd.
intemperiàdu , pps, agt Definizione de intemperiare; nau de ccn., chi est a callenturas de sa malària Sinonimi e contrari intemperiosu, temperadu.
intemperiàre , vrb Definizione
fàere tempus légiu; batire o fàere a influentza
Sinonimi e contrari
temperare
2.
ma at intemperiau, ocannu!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faire mauvais temps
Inglese
to be bad weather
Spagnolo
hacer tiempo malo
Italiano
far cattivo tèmpo
Tedesco
schlechtes Wetter sein.
intempérie intempéria
intemperiósu , agt Definizione
nau de tempus e de logu, chi noghet a sa salude, chi portat maladias
Sinonimi e contrari
malesanu
Frasi
nois semus ranedhos de terra ansida in s'aera intemperiosa ue pabaredhos tzegos bolant macos (G.Orgolesu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
insalubre,
paludéen
Inglese
unhealthy
Spagnolo
insalubre
Italiano
insalubre,
malàrico
Tedesco
ungesund.
intempériu intempéria
intempòrra , nf Sinonimi e contrari intempéria, intemperiada, temporada 2. sa navi s'est móvia tremendi comenti a candu unu portat s'intemporra (F.Carlini).
intèna , nf: antena Definizione genia de gana, de fortza chi si portat aintru, ispétzia, mota Sinonimi e contrari boza, desizu Frasi cussa m'intzullit s'intena arrabiosa ◊ est una pibia iscaréscia de mala intena ◊ istorrat sa pichiada cun pagu intena de si fai isposa (E.Sanna)◊ in custus montis si fait prus penosa s'intena mala de su fogu ◊ su binu dhis iat postu arràbiu e intena ◊ si ndi est acatau de s'intena bella chi portas… sempri arrennegau!
intenantài , vrb Definizione podet bòllere nàrrere css. cosa chi in su foedhare (mescamente lestru) no benit a mente o fintzes no s’ischit bene, mancari cumprendhendho e ischindho bene su chi si bolet nàrrere ma in su momentu no benit a conca su foedhu giustu Sinonimi e contrari bodalire, iterinare, itesinantai, nichelare Etimo srd.
intenàntu , nm Definizione s'ita dhu nanta Etimo srd.
intendài , vrb Definizione pònnere is tendhas, fàere acampamentu Sinonimi e contrari abbarracai, apadiglionai Frasi is sordaus si funt intendaus inguni.
intendènti , nm: intendhente Definizione funtzionàriu incarrigau de contivigiare s'amministratzione de un'ente.
intendéntzia , nf: intendhéntzia Definizione s'ufíciu, su trebballu de is intendhentes.
intendhènte intendènti