intènta , agt Definizione nau de fémina, chi est chinta cun sa gunnedha; su chintzu de sa gunnedha Etimo ltn. intenta.
intentàrzu , agt Definizione chi est in posidura verticale, prantau / fàghere cosa a s'intentarza = a sa ritza Sinonimi e contrari daretu, istantàrgiu*, ritzu, tolu Frasi s'Evangéliu s'iscurtat a s'intentarza.
intentiedhàre , vrb: intintiedhare,
intitibedhare,
intitiedhare,
intzintziedhare,
intzitzivedhare Definizione
pònnere, frigare o picigare tzintziedhu (es. in cara, a carrasegare, a giogu), imbrutare de tzintziedhu
Sinonimi e contrari
ammascarai,
imberdonare,
infodhinai,
tintiedhare
Frasi
su fumu de su fogu intitiedhat s'isterzu
2.
si divertiat a machine bidendhe sa zente intintiedhada ◊ est totu intitiedhada chi paret essida dae fraile!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
noircir de suie
Inglese
to soil with soot
Spagnolo
tiznar
Italiano
sporcare di fulìggine
Tedesco
mit Ruß beschmutzen.
inténtu , nm Definizione
su chi unu disígiat, iscopu a ue bolet lòmpere
Sinonimi e contrari
idea,
integione,
iscopu
Modi di dire
csn:
giòmpere a s'i. = lòmpere a su chi unu disizat, lograre s'i.; fàghere una cosa a totu i. = bèni meda, apostadamenti, cun totu s'interessamentu; a tot'i. = cun totu is fortzas, cun totu sa bona volontadi
Frasi
a s'intentu tou siat! ◊ li pariat chi no fit bonu de giòmpere a s'intentu sou ◊ a Deus solamente est su chi timo si no mi lassat s'intentu lograre ◊ pro portare a s'intentu sa faina ti ses postu cun trassas e malesa
2.
a Ninnitedha bella bi lu cherzo pranciare a intentu, su bestire! ◊ mancu fatu a intentu, s'àtera borta tocheit a nois
3.
cantos passos ant postu sos pastores pro amare a totu intentu s'ama issoro! ◊ abburro sos pecados mios a totu intentu ◊ apo letu a intentu sas líricas de custu libbru
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
but
Inglese
aim
Spagnolo
intento
Italiano
intènto
Tedesco
Ziel.
intentzionàdu intensionàu
intentziòne, intentziòni integiòne
intentzionídu , agt Definizione chi tenet idea, o gana, intentzione de fàere ccn. cosa Sinonimi e contrari imbideadu, inganatzidu, intensionau* Frasi cudhu, de parte de èssere unu pudhighinu malavesadu e presumidu, fit deabberu tantu intentzionidu.
intepiàre intebiài
ínter , prep: intre Definizione
aintru o in mesu de: prep. chi faet a cumprèndhere comente calecuna cosa o ccn. est in mesu de àteras duas, in relatzione s’una cun s’àtera, impreada fintzes coment’e prefissu po cumpònnere àteros foedhos
Sinonimi e contrari
intra,
tra
Modi di dire
csn:
inter pare = intrepare, tra unu e àteru, s'unu cun s'àteru; intre mesu (intramesu) de… = in mesu; èssiri intre billa e sonnu = a su dromm'ischida
Frasi
passat su bentu inter sas rocas ◊ sos coros s'istimant inter pare ◊ amus sempre mantesu s'afetu inter pare ◊ mi as a iscoberri acuau intr'e is fuedhus (V.Pisanu)◊ fint inter pare totas chimbe e totuna passione ◊ intre is àterus nci fiant issus puru ◊ intre is cortinedhas obertas biriat is opinus ◊ intre issos bi at un'istranzu
Etimo
ltn.
inter
Traduzioni
Francese
entre
Inglese
between,
among
Spagnolo
entre
Italiano
fra,
tra
Tedesco
zwischen.
interbènnere , vrb: intervèniri, intervènnere Definizione intrare in su chistionu o in is chistiones de àtere, su si pònnere.
interbéntu , nm: interventu Definizione su intrare, su si pònnere in mesu in calecuna chistione (fintzes foedhandho ebbia); foedhandho de malàidos, su operare Sinonimi e contrari chistionada, faedhada / operassione.
intercíllus , nm Definizione in cara, su tretu de mesu de is chígios, in pitzu de su nasu Terminologia scientifica crn.
intère , nm, prep: interi,
ínteri,
interis,
íntiri,
intiris,
iteris Definizione
s'ora, su tempus tra duos momentos, tra duos oràrios diferentes: tra, in mesu de… / inter'e mesu de… = in mesu de…, intremesu
Sinonimi e contrari
assunteris,
impeltantu,
interinti,
intertantu,
paristantu,
pestantu,
sughestantu,
tramente,
trassintru,
trastempus
/
inter,
tra
Frasi
lu devias nàrrere in s'intere ◊ in s'interis seus andaus a biri calincun'àtera cosa, po no abarrai abetendi ◊ in s'interis, su fàmini dhi pigàt a iscrafíngiu, poita fiant giai passadas binti cuatru oras sentza tastai nudha ◊ in s'interi chi fit andhendhe a crésia
2.
interis is tessíngius e is arricamus tessiat is sonnus puru
3.
apo apubadu un'iscritura antiga e àteros signales inter'e mesu de molas e cubas
Etimo
ltn.
interim
Traduzioni
Francese
en attendant,
pendant que
Inglese
while,
interim
Spagnolo
mientras tanto
Italiano
frattèmpo,
méntre,
interim
Tedesco
inzwischen,
Interim.
interemàre , vrb Definizione passare, andhare in mesu de tèremas, de trèmenes Frasi sa carrera manna de sa bidha s’ispérriat a costazos in andheras chi s’intèremant a destra e a manca (Ptz.Mura) Etimo srd.
interèsa , nf Definizione
su èssere intreu, su dhu'èssere totu de una cosa, su èssere chentza tocada
Etimo
spn.
entereza
Traduzioni
Francese
intégrité
Inglese
entireness
Spagnolo
integridad
Italiano
integrità,
interézza
Tedesco
Vollständigkeit.
interessài , vrb: interessare Definizione
reguardare, èssere importante po ccn. o po calecuna cosa; prnl. fàere bíere contivígiu, incuru, atentzione po calecuna cosa o po ccn.
Sinonimi e contrari
importai,
reguardai
/
contifizare,
intertènnere
Frasi
sa chistioni interessat a issus puru, mancai giòvunus e pagu pràtigus de língua sarda ◊ custas cosas chi sezis nendhe bois no m'interessant
2.
si ndh'est interessadu, de sa faina, e l'at fata a dovere ◊ ti promitu de mi nd'interessai dèu, de cussa chistioni
Traduzioni
Francese
intéresser
Inglese
to concern
Spagnolo
interesar
Italiano
interessare
Tedesco
angehen.
interessaméntu , nm Definizione
su s'interessare, fintzes in su sensu de amparare o cricare o giare amparu, agiudu, a ccn.; su tènnere contu o contivigiare calecuna cosa o chistione
Sinonimi e contrari
contibizu,
importu
Frasi
custa fémina no drommit po s'interessamentu chi si pigat ◊ custos amministradores no tenent interessamentu pro sa bidha ◊ Luisicu no cumprendiat totu custu interessamentu de Pàulu po is cosas suas ◊ cun interessamentos est ammissu in d-un'orfanotrófiu, in s'istitutu inue de s'anzenu contribbutu vivent àteros símiles a issu (Zizi)◊ cudh'impiegadu trabagliaiat in banca gràscias a s'interessamentu sou
Traduzioni
Francese
intérêt
Inglese
interest
Spagnolo
interés
Italiano
interèsse,
interessaménto
Tedesco
Interesse.
interessànte, interessànti , agt, nm Definizione chi o cosa chi interessat, chi podet serbire, pràghere / in istadu i. = nau de fémina, príngia, impedida Frasi est interessanti me in Monti Prama sa forma de is tumbas e fintzas sa manera de pònniri is mortus ◊ su prus interessante fut issu ca teniat domo e cungiadedhos ◊ vostè si est lamentadu e dh'ispiego crachi puntu interessante 2. mancai no lígiat, s'interessanti est chi ísciat a contai! 3. sa fémina in istadu interessanti no nci dh’at fata a tratenni su pipiu e aici fuat nàsciu.
interessàre interessài
interessósu , agt Definizione nau de ccn., chi est atacau a s'interessu, afarista Frasi fuat un'ómini interessosu ◊ fiat unu préide tropu interessosu e de funtziones chena pagare no ndhe faiat ◊ interessosu su piciochedhu: bollit bèndiri custa cosa! ◊ fustei no bivit bèni ca est tropu interessosa, ma balit prus mes'ora de afetu chi no centu millionis! Etimo srd.