A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

lubàu luàdu

lúbba , nf Definition grofale, càncaru de is gennas Synonyms e antonyms cancarile, grafale.

lubbrificadòre , nm Definition istugighedhu fatu adatu po pònnere e betare ógiu a únghere.

lubè , nm: lubrè, lubrea, lubreu, lusbè, lusbèl Definition unu de is tantos númenes in cobertantza po su diàulu, nau fintzes de gente giada a fàere male, metzana Synonyms e antonyms anemigu, antzipirri, arremínciu, béstiu, coedhu, foradenosu, mentzitissu, pudidinosu Sentences torrat su frade, pariat unu Lubè, li essiat fena s'isciumatzu dae buca de s'arrénnegu! ◊ cussos lubreos no ischint chi bi est sa virtude! Etymon spn. Luzbel.

lúbia lóbia

lubrè, lubrèa, lubréu lubè

lucàja , nf: lucària Definition erba lucària, una calidade de sàlvia chi faet a tupighedha de unos 60/70 centímetros, l. manna, bona po cura; un’àtera calidade, sa Salvia desoleana Atzei et Picci, si agatat solu in Sardigna e faet arta fintzes prus de metro e mesu Synonyms e antonyms salvione Scientific Terminology rbl, rbc, Salvia sclarea Etymon srd. Translations French sauge sclarée English clary Spanish amaro Italian sclarèa German Muskatellerkraut, Muskatellersalbei.

lucajabitíca , nf Definition una calidade de sàlvia Synonyms e antonyms giorica, salviedha Scientific Terminology rba, Salvia verbenaca.

lucària Synonyms e antonyms lucàja

lucéri , nf Definition genia de erba linnosa, fragosa Synonyms e antonyms calacasu, locasu, lochera, locuridha, mummueu Scientific Terminology rbl.

lucésti , nm, nf: lugesti, lugestra, luxeta Definition genia de animaledhu, de diferentes colores e mannària, chi camminat trisinandho cun sa bentre, ma portat bàtoro franchighedhas puru, sa coa longhita: che a s'àtera arrasia, faet is oos Synonyms e antonyms agilestru*, cabexeta, cargileta, coxueta, talaerta, tilicherta, tzorompis Sentences su piciochedhu ist aciapandho lugestras chin s'oena Scientific Terminology anar, podarcis sicula cettii, p. tiliguerta tiliguerta, p. t.ranzii, archaeolacerta bedriagae sardoa, a.b.paessleri, a.b.ferrerae, algyroides fitzingeri Translations French lézard English lizard Spanish lagarto Italian lucèrtola German Eidechse.

lúche , nf: luge, lughe, lughi, lugi, luxe, luxi Definition una de is diferentes formas de energia, genia de ràgiu chi de is cosas ferit in sa rétina de s'ogu (e de s'ogu s'intzídiu andhat a su crebedhu) permitindho de bíere e distínghere is cosas, is colores, is formas: naschet de s'abbruxamentu o fintzes de s'abbrigamentu de calecuna cosa (sole, fogu, lampadina, candhela); si narat fintzes in su sensu de calecuna cosa chi giaet lughe (es. lampadina) e de s'elétricu; in cobertantza, capacidade de cumprèndhere, su bíere is cosas comente funt, sa beridade, fintzes su istare bene / min. lughighedha, luchedha, lughitedha; annu-lughe = misura de is distàntzias siderales, su tretu chi in tempus de un'annu faet sa lughe (chi si movet a treghentamila chilómitros a minutu segundhu) Synonyms e antonyms luma / lampadina / elétricu | ctr. iscuru, úmbara Idioms csn: èssere luche luche = a lampaluxi, a moristuda; torrare agoa sa lughe = itl. riflettere; luche barja = umbra barja, sa chi si podet bídere suta de sas àrbures, macrada de sole; allumare, bochire o istudare sa lughe, sas lughes; pacare sa luche = pagare sa bulleta de sa currente; bogare a lughe a unu = portaidhu o agiudaidhu po èssiri ccn. cosa de importu; torrare a lughe o bogare in lughe una cosa = isciacuaidha, limpiaidha bèni, torrai bella, a noa; est lughe = est ora de die, bi at lughe de sole; a luxi, a lugh'e die = a dedie; sa lughe ch'est andhada = est ammancada sa currenti, si funt istudadas is lampadinas; segare o istacai sa luxi = istacai sa currenti; lughe morta = lughighedha bassa meda, tropu paga; biri a ccn. in luche = augúriu, de si fai onori; disígiu de luxi tengast! =(zenia de frastimu) ancu sias tzegu!; abbaidare, pònnere una cosa in sa lughe = ue bi at lughe, o fintzas a manera de resurtare in mesu tra sa lughe a un'ala e sos ogros a s'àtera (itl. controluce); ante paxi e luxi, inte paxe e luxe = faghindhe die, tra iscuru e lughe, abbreschindhe; trebballare de lughe in lughe = de candho faghet die a candho iscúrigat; in d-unu fàere de luge = in d-unu sinnu, totinduna Sentences chèrgio sa luche de sas campagnas chi abbivat sas ociadas ◊ sa lughe est de su mundhu su motore (A.Loy)◊ in istiu a sas oto de sero est lughe, in zerru est iscuru ◊ candho ch'est arribbada sa lughe elétrica no aus allutu prus su còcoro e ni s'iscaria ◊ sa luxi ferosa de su soli dh'at obbligada a serrai is ogus ◊ sa fémina nd'at istudau sa luxi po s'ispollincai 2. sa luche est birtude, bontade, richíllia de su coro, cossolu! (F.Satta)◊ su Sennore est sa lughe nostra ◊ no ti pighis pentzamentu ca in calincuna manera gei eus a biri luxi nosu puru! (F.Carlini)◊ bosatrus seis sa luxi de su mundu (Ev.)◊ chircamus cun sa lughe de su sentidu su significadu de sa vida 3. is luxis de sa bidha iscràriant is arrugas ◊ sa lughe no si frimmat, ma sighit a dare lumera ◊ su note si bident sas lughes allutas de sas bidhas ◊ e totus custas luxis allutas in domu?! 4. a chini no pagat ndi dhi segant s'abba e sa luxi ◊ est andau a istacai sa luxi de su contadori 5. pro ti bogare a lughe babbu e mama ant penadu ◊ custus lentzorus no ant a torrai a luxi, aici brutus! Surnames and Proverbs smb: Lucche, Luche, Lusci, Luxi Etymon ltn. luce(m) Translations French lumière English light Spanish luz Italian luce, lume German Licht.

luchelúche , nm, avb: lughelughe Definition genia de bobboi chi lughet in s'iscuru; chi lughet Synonyms e antonyms culiluche 2. sas pibiristas sunt aizu abbertas e lughelughe ancora sas pupias Etymon srd.

luchènte , agt: lugente, lugenti, lughente, luxente, luxenti Definition chi lughet, chi giaet o mandhat lughe, chi si paret bene meda, chi si biet / lughente che isprigu = meda, luxenti che is prellas Synonyms e antonyms alluxentosu, brilladinu, brigliadore, illampizosu, lúchidu, lughianu, lutzighente, prellugente Sentences màscios e boes de intinnu lughente as a bídere a mizas ◊ a su calore de su focu at cumintzau a issire unu cordu luchente dae su mutzu de s'àrbore ◊ benne bella dha bieus lugente che s'aurora ◊ no bi at istella prus lughente de cussa Translations French brillant English shining Spanish reluciente, brillante Italian lucènte, brillante German strahlend, glänzend.

luchèra , nf: lughera, lugherra, luxerra Definition istugighedhu cun ógiu e loghíngiu po allúere a fàere lughe, genia de làmpana; lughe etotu Synonyms e antonyms candeba, lutzera / luche 2. lugheras rujas intrant dae sa fentana: no ant a èssere cosa mala? Etymon ltn. lucerna Translations French lampe à huile English oil lamp Spanish candil Italian lucèrna German Öllampe.

lúchere , vrb: lúgere, lúghede, lúghere, lúgiri, lúxere, luxi 1, lúxiri Definition mandhare lughe, lampare o fàere lughe; fàere una figura bella, bogare fama bona, su pàrrere, su si bíere de una cosa, de un'abbilesa / pps. lúghiu; lúcheresi de calicuna cosa = gosai, tènniri profetu de ccn. cosa Synonyms e antonyms allampizare, illucherare, lughizare Sentences cantu oras dhi luxit su Soli a sa Terra dipendit de s'istagioni ◊ làntia luminosa, as a lúghere in sos ammentos! ◊ preco sas istellas chi ti lucant sa bida ◊ fírmati, o luna, e lúcheli s'aposentu! ◊ su soli luxit in mesu de is nuis ◊ lughet sa domo tua che isprigu ◊ prima lughias a totu su mundhu ◊ immoi no luxis prus, ses abarrada in d-un'arrenconi ◊ sa cara sua luxiat prus de su soli ◊ cantu at lúghiu custa lughe? 2. cun totu su chi papas no ti ndi luxit! ◊ su fitzu de Nichele za bi at lúchitu foras de vidha! ◊ de totu cussa richesa issu no si ndh'est mai lúchiu ◊ at a èssi dinai chi tenis cuau, ma notesta innòi ti ndi luxit pagu! (Crisioni)◊ si tribagliaiat cun s'isperàntzia de si ndhe lúghere s'annu ifatu Etymon ltn. lucere Translations French reluire, resplendir English to shine Spanish lucir, lucirse Italian rilùcere, splèndere German scheinen, strahlen, leuchten, glänzen.

luchèsa , nf Definition sa lughe mescamente faendhosi die Synonyms e antonyms luchidore.

luchèschere , vrb: lughèschere Definition giare o fàere lughe, fàere die Sentences in cussorzas assoladas lugheschet una luna iscoviaredha ◊ sa die est lughéschida Etymon ltn. lucescere.

luchesínu , nm Definition pannu orrúbiu de tintura nóbbile Scientific Terminology ts Etymon itl. lucchesino.

luchésu locàsu